Endokrynolog jest lekarzem, który specjalizuje się w leczeniu schorzeń związanych z hormonami. W niektórych przypadkach wykonuje on również drobne zabiegi chirurgiczne związane z problemami hormonalnymi. Zaburzenia równowagi hormonalnej u pacjenta są korygowane przez zmianę stylu życia, leki lub operację. Poziomy hormonów różnią się u różnych pacjentów, a nawet u tej samej osoby zmieniają się w ciągu życia. Z jakimi problemami można udać się do endokrynologa i jakie najczęstsze choroby leczone przez tego specjalistę?
Endokrynolog – czym się zajmuje, co bada?
Spis treści
Kim jest endokrynolog?
Endokrynolog to lekarz specjalista, którego zadaniem jest diagnostyka i leczenie zaburzeń hormonalnych. Endokrynolog pracuje w szpitalu, przychodni lub ma prywatną praktykę lekarską.
Układ hormonalny składa się z szeregu gruczołów dokrewnych (określanych też gruczołami wydzielania wewnętrznego), które wydzielają do krwiobiegu różne hormony. Hormony te wędrują do narządów docelowych i tkanek, gdzie wpływają na wzrost, metabolizm i inne procesy życiowe.
Czym zajmuje się endokrynolog?
Endokrynologia zajmuje się leczeniem wielu dolegliwości związanych z nieprawidłowym działaniem układu hormonalnego. Powodem nieprawidłowości jest nadmierna produkcja hormonów danego organu (mówimy wówczas o nadczynności) lub niedostateczna (niedoczynność).
Układ hormonalny obejmuje:
Układ endokrynny reguluje hormony, które są ważne dla wzrostu, rozwoju, reprodukcji i metabolizmu. Rozregulowanie tego układu może prowadzić do kolejnych problemów zdrowotnych, np. cukrzycy, otyłości, braku miesiączkowania.
Jakie choroby leczy endokrynolog?
Warto wiedzieć, jakie dolegliwości leczy endokrynolog. Lekarz ten zajmuje się wieloma różnymi zaburzeniami hormonalnymi i schorzeniami związanymi z nieprawidłowym działaniem układu hormonalnego. Wśród najczęściej leczonych przez endokrynologa chorób znajdują się:
- niedoczynność tarczycy i nadczynność tarczycy (choroba Hashimoto, choroba Gravesa-Basedova) i choroby przytarczyc;
- choroby trzustki;
- choroby nadnerczy (choroba Adissona);
- choroby przysadki mózgowej (zespół Cushinga);
- nieprawidłowe działanie przysadki mózgowej (nadczynność i niedoczynność przysadki mózgowej, niski wzrost u dzieci, zaburzenia miesiączkowania);
- choroby gruczołów płciowych i zaburzenia związane z dojrzewaniem płciowym (brak miesiączki, przedwczesne dojrzewanie, spadek libido, niepłodność, problemy z zajściem w ciążę);
- inne zaburzenia wydzielania hormonów – nadmierne owłosienie, nadmierne wypadanie włosów, niekontrolowana utrata wagi lub jej przyrost.
Jak zapisać się do endokrynologa?
Jeśli chcesz skorzystać z pomocy endokrynologa, musisz mieć skierowanie. Dostaniesz je od lekarza pierwszego kontaktu. To on po przeprowadzonym wywiadzie na temat twoich dolegliwości i objawów, może wystawić skierowanie do Poradni Endokrynologicznej.
Możesz również dostać od swojego lekarza rodzinnego skierowania na dodatkowe badania, aby upewnił się, że wizyta u endokrynologa jest konieczna. Będzie to badanie krwi na oznaczenie poszczególnych hormonów.
Warto wiedzieć, że czas oczekiwania na wizytę do endokrynologa jest długi – w ramach NFZ to 6-24 miesięcy, w zależności od regionu i miasta.
Ile kosztuje wizyta u endokrynologa?
Jeżeli nie chcesz czekać wielu miesięcy na wizytę u endokrynologa w ramach funduszu, możesz zapisać się na wizytę prywatną, której koszt waha się od 100 do 300 zł.
Jakie badania zleca lekarz endokrynolog?
Kiedy mamy do czynienia z chorobami tarczycy, endokrynolog zleci badania krwi, aby sprawdzić poziom TSH i hormonów tarczycy – T4 i T3. Może również wykonać USG tarczycy.
W zależności od objawów i gruczołu, który chcemy leczyć, endokrynolog zleci inne badania, a także – w razie potrzeby – skieruje do innego specjalisty. Endokrynolog zleca też m.in. wykonanie pełnej morfologii krwi (CBC) oraz testów czynnościowych tarczycy, a także testów sprawdzających czynność wątroby i nerek.
Specjalista może też zlecić kompletny panel metaboliczny, który mierzy kilka różnych substancji, które są ważne dla utrzymania dobrego zdrowia, m.in.:
- sód – wpływa na równowagę płynów w organizmie oraz ilość płynów wewnątrz i na zewnątrz komórek. Poziom sodu jest zwykle regulowany przez nerki. Jeśli w organizmie jest zbyt dużo lub zbyt mało sodu, możemy doświadczyć takich objawów, jak nudności i bóle głowy;
- potas – pomaga regulować impulsy nerwowe, które kontrolują skurcze mięśni. Niski poziom potasu może powodować skurcze lub osłabienie mięśni.
Lekarz może również zlecić badanie moczu w celu sprawdzenia, czy nie występują zaburzenia równowagi cukrowej, takie jak cukrzyca lub hipoglikemia.
Kiedy udać się do endokrynologa?
Do endokrynologa powinieneś udać się, jeśli zauważysz u siebie poniższe niepokojące objawy lub podejrzewasz u siebie:
- choroby tarczycy (zapalenie tarczycy, zapalenie tarczycy Hashimoto, choroba Gravesa-Basedowa);
- guzy przysadki mózgowej lub inne zaburzenia (prolactinoma, zespół Cushinga);
- nadmierny trądzik,
- zaburzenia wzrostu – nadmierny wzrost, karłowatość,
- nieuzasadnione bóle głowy,
- zaburzenia miesiączkowania,
- wypadanie włosów lub nadmierne owłosienie,
- kołatanie serca,
- wole tarczycowe lub wytrzeszcz oczu,
- utrata lub przyrost masy ciała bez wiadomej przyczyny,
- obniżone libido,
- nerwowość,
- nadmierna senność i zmęczenie,
- sucha skóra.
Konsultacja endokrynologiczna jest zalecana, gdy poziom hormonów nie mieści się w normie. Lekarz zdiagnozuje Twój stan i zapewni odpowiednie leczenie, które opiera się głównie na podawaniu leków hormonalnych. Niekiedy może być niezbędna operacja (np. usunięcie tarczycy).
Video z ekspertem na temat chorób endokrynologicznych
Zdaniem eksperta
Osłabienie, apatia i brak napędu to nieswoisty zespół objawów, na który często skarżą się pacjenci, a który może świadczyć o najróżniejszych schorzeniach. Z endokrynologicznego punktu widzenia ważne jest, czy podłożem tych dolegliwości mogą być zaburzenia hormonalne. Zmęczenie i apatia mogą być objawami niedoczynności kory nadnerczy, wówczas dodatkowo stwierdza się utratę masy ciała, nudności, wymioty, niedociśnienie oraz – w przypadku pierwotnej niedoczynności kory nadnerczy (choroby Addisona) – nadmierną pigmentację skóry.
W niedoczynności tarczycy objawom apatii towarzyszą wole, chrypka, poczucie zimna i skłonność do tycia. Nadczynność tarczycy, poza osłabieniem i możliwą apatią, charakteryzuje się: nadpobudliwością, tachykardią, nadmierną potliwością i chudnięciem (rzadko natomiast obserwuje się brak apetytu, raczej apetyty w tej chorobie jest nadmierny). W niedoczynności przysadki lub przedwczesnym wygasaniu czynności jajników spodziewać się można zaburzeń miesiączkowania lub braku miesiączki. Jeśli pacjent przebył operację tarczycy, należy wziąć pod uwagę pooperacyjną niedoczynność przytarczyc i hipokalcemię.
Nadmierna potliwość charakteryzuje przede wszystkim nadczynność tarczycy – poci się wówczas całe ciało, skóra stale jest wilgotna i nadmiernie ucieplona. W takim przypadku nadmierna potliwość różni się od nadmiernej potliwości w przebiegu np. nadpobudliwości nerwowej, ponieważ wówczas pocą się głównie dłonie i stopy, pozostając przy tym zimnymi. Nadmierna potliwość może występować w przebiegu otyłości (zwłaszcza przy podejmowania wysiłku), może występować napadowo, a jeśli towarzyszy jej skok ciśnienia, osłabienie i ból głowy, należy rozważyć obecność guza chromochłonnego nadnerczy. Napadowe zlewne poty mogą być także objawem menopauzy.
Spadek masy ciała jest charakterystyczny dla nadczynności tarczycy, zwłaszcza jeśli towarzyszy mu nadmierny apetyt, nadpobudliwość, tachykardia, wytrzesz. Spadek masy ciała w przypadku niedoczynności kory nadnerczy jest związany z niedociśnieniem, znacznym osłabieniem i wymiotami. Spadek masy ciała w wyniku głodzenia może sugerować jadłowstręt psychiczny, ale może on również wystąpić w cukrzycy, wówczas towarzyszą mu poliuria i polidypsja, czyli wielomocz i nadmierne pragnienie.
Zwiększenie masy ciała jest głównym objawem otyłości z przekarmienia (towarzyszy jej wówczas nadmierny apetyt). Przyrost masy ciała może być także wynikiem zwolnionego metabolizmu w przebiegu niedoczynności tarczycy, ale apetyt wówczas jest raczej mały. Wzrost masy ciała w przebiegu nadczynności kory nadnerczy przejawia się charakterystycznym odkładaniem tkanki tłuszczowej na tułowiu i karku, a chudymi kończynami, towarzyszy mu zaczerwienienie twarzy oraz czerwone rozstępy skórne. Zwiększenie masy ciała obserwujemy także w menopauzie, zespole policystycznych jajników oraz w źle leczonej cukrzycy.
Opublikowano: 16.09.2022;
aktualizacja: 05.02.2024
Oceń:
5.0
Ten tekst został napisany przez Eksperta, który posiada kierunkowe wykształcenie oraz doświadczenie. Nawiązując współpracę z autorytetami w danej dziedzinie nauki serwis Wylecz.to dba o najwyższą jakość i wiarygodność informacji publikowanych w serwisie. W Wylecz.to opieramy się na EBM (Evidence Based Medicine) – medycynie opartej na faktach i wiarygodnych źródłach.
Mariola Kolary
technik farmacji
Z zawodu technik farmacji. Specjalizuje się w pisaniu tekstów z zakresu medycyny, farmacji, ziołolecznictwa, dietetyki. Kocha zwierzęta. Prywatnie mama nastolatki.
157
Komentarze i opinie (0)