Przyczyną powstawania czyraków jest zakażenie bakteryjne okolic okołomieszkowych. W tym przypadku mamy do czynienia zarówno z objawami na skórze oraz symptomami ogólnymi. Czyraki pojawiają się m.in. na twarzy (rejony uszu, nosa), pośladkach i okolicach intymnych, nogach, udach, pod pachami czy w pachwinach. Jak wygląda leczenie czyraka i czy zawsze stosowany jest antybiotyk? Dlaczego nie należy ich wyciskać samodzielnie i do jakich powikłań może to prowadzić?
Czyrak – objawy, jak wygląda, leczenie, wyciskanie, antybiotyk, maść, powikłania
Spis treści
- Czyrak – co to jest, jakie są przyczyny?
- Czy czyrakiem można się zarazić?
- Wrzody na ciele – u kogo, jakie są czynniki ryzyka?
- Czyrak – jak wygląda i jakie daje objawy?
- Ogólne objawy czyraka
- Czyraki skóry – gdzie się pojawiają?
- Czyrak – leczenie – antybiotyk i usuwanie
- Czyrak – wyciskanie – powikłania
Czyrak – co to jest, jakie są przyczyny?
Czyraki (łac. furunculus , furunkuł, karbunkuł), czyli krosty, które ze względu na wygląd potocznie są nazywane wrzodami na skórze, powstają w wyniku bakteryjnego (gronkowcowego) zakażenia okolic okołomieszkowych.
Czyraki mogą powstawać wszędzie tam, gdzie obecne są mieszki włosowe, gruczoły łojowe i potowe. Najczęściej lokalizują się na twarzy, owłosionej skórze głowy (skalpie), na pośladkach, pod pachami oraz w okolicach miejsc intymnych.
Czyraki skórne zawsze przebiegają z rozlanym odczynem zapalnym- z dużym zaczerwieniem, bólem lub pieczeniem skóry oraz z gromadzeniem się ropy wewnątrz krosty. U osób wyniszczonych, z obniżoną odpornością, a zwłaszcza u pacjentów chorujących na cukrzycę lub inne choroby metaboliczne czyraki mogą nawracać w różnych miejscach ciała. Stan ten określa się mianem czyraczności (furunculosis).
To też może Cię zainteresować: Co może być przyczyną pojawienia się krost na głowie?
Bakteriami odpowiedzialnymi za czyraki na skórze są gronkowce, głównie gronkowiec złocisty Staphylococcus aureus, chociaż czasami dochodzi do wtórnego zakażenia zmian skórnych przez bakterie z innych rodzin. Drobnoustroje chorobotwórcze przedostają się w głąb mieszka włosowego wzdłuż łodygi włosa z powierzchni naskórka. Wynikiem tej migracji jest wykwit pierwotny, czyli okołomieszkowy naciek zapalny, któremu towarzyszy: nadwrażliwość na dotyk, ból, wyraźne stwardnienie oraz zaczerwienie skóry.
Różnicowanie czyraków jest łatwe dzięki specyficznej ewolucji ich wyglądu oraz objawów im towarzyszących.
Czytaj również: Pulsowanie w uchu – co to znaczy?
Czy czyrakiem można się zarazić?
Z uwagi na fakt, że czyrak jest chorobą infekcyjną wywołaną bakterię wiele osób boi się zakażenia od domowników lub innych osób bliskich.
Podobnie jak w przypadku trądziku pospolitego, nie ma ryzyka bezpośredniego przeniesienia gronkowca złocistego na skórę drugiej osoby, nawet przed całkowitym opróżnieniem i zniknięciem czyraka. Używanie oddzielnych ręczników oraz ubrań zaleca się wyłącznie ze względów higienicznych.
Czytaj również: Ból pod piersiami – co może oznaczać?
Wrzody na ciele – u kogo, jakie są czynniki ryzyka?
Do czynników ryzyka rozwoju pojedynczych czyraków oraz czyraków gromadnych, powstałych ze zlania się licznych czyraków tej samej okolicy ciała, należą:
- niedobory odporności, wrodzone oraz nabyte (np. zakażenie wirusem HIV);
- niewydolność nerek;
- choroby przemiany materii, przede wszystkim cukrzyca (u każdego pacjenta z nawracającymi czyrakami należy wykonać badania diagnostyczne w kierunku cukrzycy);
- niewłaściwe nawyki higieniczne;
- mikrourazy skóry powstałe na skutek wielokrotnego używania maszynek do golenia.
Owrzodzenia powstają również w przypadku wyniszczenia czy niedożywienia organizmu wynikającego z chorób przewlekłych lub nowotworowych.
To też może Cię zainteresować: Ból pośladków – przyczyny, leczenie, zabiegi, domowe sposoby
Czyrak – jak wygląda i jakie daje objawy?
Pierwszym zwiastunem rozwijającego się czyraka skórnego jest nagłe pojawienie się, tkliwego, sinoczerwonego guzka zlokalizowanego pod skórą. W kolejnych dniach guzek ten zwiększa swoje wymiary, a narastający ból uniemożliwia dotykanie zmienionego chorobowo miejsca. Zdarza się, że „wrzód” na pośladku staje się źródłem dużego dyskomfortu podczas siedzenia, a wrzód pod pachą lub w pachwinach ogranicza ruchomość kończyn. Po kilku- kilkunastu dniach twardy naciek zapalny przekształca się w ropień wypełniony białą, półpłynną treścią widoczną u jego szczytu.
Czytaj również: Pulsowanie w głowie – jakie są przyczyny uczucia pulsowania w głowie?
Tę ropiejącą krostę, często przebitą włosem potocznie określa się mianem wrzodu, chociaż czyraki w gruncie rzeczy nigdy nie ulegają prawdziwemu owrzodzeniu. Czyraki pod skórą, wychodzące z jej najgłębszych warstw właściwej ewoluują dłużej i towarzyszy im znacznie większa bolesność uciskowa, której może towarzyszyć uczucie pulsowania. Jednak wspólną, najbardziej charakterystyczną cechą każdego czyraka, niezależnie od jego wielkości czy umiejscowienia, jest pojawienie się centralnego czopa martwiczego.
Czytaj również: Guzek za uchem, powiększone węzły chłonne za uchem
Uformowany czop daje się usunąć poprzez wyciśnięcie, aczkolwiek przeważnie oddziela się on samoistnie pozostawiając kraterowaty ubytek skóry. Powstała w ten sposób nisza po czyraku wypełnia się nową tkanką łączną- ziarniną, a cały proces gojenia może trwać ponad tydzień i niemal zawsze pozostawia po sobie bliznę lub ślad w postaci brązowego, pozapalnego przebarwienia.
Przeczytaj: Krostki na twarzy – co może je powodować?
Ogólne objawy czyraka
U ludzi predysponowanych do nawracających bakteryjnych zakażeń skóry i tkanek miękkich czyraki skórne mogą wywoływać objawy ogólne niezwiązane z narastaniem miejscowego ropnia.
Przeczytaj: Krostki na wargach sromowych – co to za choroba?
Do objawów tych należą:
- zapalenie naczyń w pobliżu zakażonych mieszków włosowych;
- złe samopoczucie, gorączka, dreszcze;
- powiększenie regionalnych węzłów chłonnych (pachwinowych, szyjnych, zausznych, pachowych).
Symptomem jest również powstanie ropowicy lub tzw. ropni przerzutowych, czyli infekcji, która z łatwością szerzy się na inne tkanki oraz narządy.
Przeczytaj: Brązowe plamy na skórze – jakie mogą być przyczyny?
Czyraki skóry – gdzie się pojawiają?
Umiejscowienie czyraka wpływa na tempo jego gojenia, bolesność, a także ryzyko powikłań miejscowych oraz ogólnoustrojowych.
Wśród najczęstszych przypadków należy wymienić:
- czyraki na twarzy, na brodzie, na małżowinach usznych oraz na szyi. W tym miejscu warto wspomnieć o czyrakach zlokalizowanych w tzw. trójkącie śmierci, czyli w przedsionku nosa oraz w pobliżu górnej wargi; ze względu na specyficzne unaczynienie tej części twarzy nieumiejętne wyściskanie i rozdrapywanie czyraków może prowadzić do groźnej dla życia wewnątrzczaszkowej transmisji infekcji bakteryjnej;
- czyraki na klatce piersiowej, w tym na piersiach oraz na plecach;
- czyraki pod pachą i w pachwinach, które są niezwykle bolesne, a ze względu na wilgotne środowisko tych rejonów ciała goją się długo, często z pozostawieniem blizny; diagnostyka różnicowa ropiejących krost pod pachą i w pachwinach przede wszystkim obejmuje chorobę Verneuila (inaczej ropnie mnogie pach, trądzik odwrócony, hidradenitis suppurativa) lub paciorkowcowe zapalenie mieszków włosowych;
- czyraki na pośladkach oraz w miejscach intymnych, które również mogą imitować wspomniany wyżej trądzik odwrócony;
- czyraki na nogach, głównie na udach, szczególnie u mężczyzn z obfitym owłosieniem.
Czyraki powstają również często na skalpie oraz za uchem, czyli na owłosionej skórze głowy.
Zobacz też: Wysypka na nogach – jakie są przyczyny krostek na nogach?
Czyrak – leczenie – antybiotyk i usuwanie
Celem leczenia czyraków jest złagodzenie objawów, przyspieszenie wydalenia martwiczych tkanek i ewakuacji zalegającej ropy oraz zmniejszenie ryzyka powstawania blizn i innych trwałych śladów pozapalanych. Postępowanie wstępne w przypadku czyraka pojedynczego opiera się na stosowaniu okładów z płynu antyseptycznego zmiękczającego martwiczy czop widoczny na szczycie krosty. Należy zaznaczyć, że sporadycznie pojawiający się czyrak nie jest wskazaniem do rozpoczęcia terapii antybiotykiem doustnym, nawet gdy pojawia się u dziecka.
Lekarz może natomiast zadecydować o interwencji chirurgicznej jeśli czop przed długi czas nie odpada samoistnie. Leczenie chirurgiczne polega na krzyżowym nacięciu czyraka (jego szczytu) w znieczuleniu miejscowym, a następnie na opróżnieniu go z martwych tkanek za pomocą kleszczyków.
Czytaj również: Guzek pod pachą – jakie są przyczyny zgrubienia pod pachą?
Jeżeli chodzi o czyraka, leczenie domowe (uzupełniające,wspierające gojenie się ubytku) obejmuje nakładanie kremów i maści na czyraki z antybiotykami oraz przemywanie rany wodą z mydłem lub za pomocą specjalnych płynów odkażających (nie zaleca się jodyny, wody destylowanej ani spirytusu salicylowego oraz zaklejania ran szczelnym opatrunkiem).
W przypadków czyraczności lub czyraków na twarzy postępowanie miejscowe jest takie samo, natomiast niemal zawsze dołącza się leczenie antybiotykiem przyjmowanym doustnie.
Czytaj również: Ból twarzy – przyczyny, objawy i leczenie bólu twarzy
Czyrak – wyciskanie – powikłania
Czyraki pojedyncze rzadko skutkują poważnymi powikłaniami. Głównym problemem osób borykających się z czyrakami są wyjątkowo trudne do usunięcia blizny oraz przebarwienia. Nowoczesne metody dermatologiczne pozwalają jednak zredukować widoczność śladów po czyraku.
Błędem powszechnie popełnianym przez chorych są próby wyciśnięcia ropy, rozdrapywanie, nacinanie bądź nakłuwanie krosty przed odpadnięciem centralnego czopa martwiczego (przed „dojrzeniem” czyraka).
Zbiegi te, podobnie jak przemywanie skóry spirytusem salicylowym, zwiększają prawdopodobieństwo trwałego bliznowacenia lub nawracania czyraków.
Czytaj również: Nacięcie krocza – wskazania, jak go uniknąć, jak dbać o nacięte krocze?
Obejrzyj wypowiedź dermatolog Agnieszki Żebrowskiej o czyraku:
wypowiedź Lekarza
Czyrak należy do ropnych chorób skóry, wywołanych przez gronkowca złocistego. Charakteryzuje się tym, że na początku pojawia się bolesny, żywoczerwony naciek, następnie guz, a w końcowym etapie na jego szczycie martwiczy, biały czop. Jeżeli zmiana sama się odwarstwi, goi się przy stosowaniu maści przepisanych przez lekarza. Natomiast jeśli czyrak jest bardzo dużych rozmiarów, wtedy często wymaga cięcia chirurgicznego. Czyraki mogą występować w różnych miejscach na ciele, takich jak kark, plecy, pośladki, uda, brzuch lub skóra twarzy. Najbardziej niebezpiecznymi lokalizacjami tej zmiany są okolice karku oraz twarz, ponieważ tu spływ naczyń limfatycznych jest wspólny dla spływu powiązanego z oponami mózgowo-rdzeniowymi. W tym przypadku do leczenia należy szybko włączyć antybiotyk. Pojedyncze zmiany leczy się przy pomocy maści zawierających antybiotyki oraz maści ichtiolowej, która przyspiesza odwarstwianie czopa martwiczego. Jeżeli zmian jest wiele lub mamy do czynienia ze zjawiskiem czyraczności lub czyraka gromadnego, do leczenia włącza się antybiotyki z grupy tetracyklin bądź penicyliny półsyntetyczne. Powikłania mogą być poważne. Należą do nich m.in. ropień okołonerkowy, zapalenie szpiku czy opon mózgowo-rdzeniowych. Dlatego każda zmiana wymaga konsultacji z lekarzem.
Bibliografia
W Wylecz.to opieramy się na EBM (Evidence Based Medicine) – medycynie opartej na faktach i wiarygodnych źródłach. Dowiedz się więcej o tym, jak dbamy o jakość naszych treści.
- Chirurgia tom 1, W. Noszczyk, PZWL, Warszawa 2005.
- Choroby skóry i choroby przenoszone drogą płciową, S. Jabłońska, S. Majewski, PZWL, Warszawa 2015.
- Forum Medycyny Rodzinnej 2012, tom 6, nr 4.
Opublikowano: 30.07.2014;
aktualizacja: 20.10.2020
Oceń:
4.6
Ten tekst został napisany przez Eksperta, który posiada kierunkowe wykształcenie oraz doświadczenie. Nawiązując współpracę z autorytetami w danej dziedzinie nauki serwis Wylecz.to dba o najwyższą jakość i wiarygodność informacji publikowanych w serwisie. W Wylecz.to opieramy się na EBM (Evidence Based Medicine) – medycynie opartej na faktach i wiarygodnych źródłach.
Katarzyna Plewka
Lekarz
Absolwentka I Wydziału Lekarskiego Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego, a obecnie lekarz w trakcie stażu podyplomowego. W trakcie studiów aktywnie zaangażowana w pracę Koła Naukowego przy Klinice Pediatrii, współautorka publikacji naukowych w tej dziedzinie. Jej głównym zainteresowaniem medycznym, oprócz pediatrii, jest anestezjologia i intensywna terapia oraz fizjologia wysiłku fizycznego. Hobbystycznie zajmuje się matematyką i prowadzeniem warsztatów medycznych dla dzieci.
12
Komentarze i opinie (6)
opublikowany 23.11.2018
opublikowany 28.03.2020
opublikowany 19.03.2020
opublikowany 22.02.2021
opublikowany 15.03.2022
opublikowany 28.03.2023