Gronkowiec skórny i gronkowiec złocisty, czyli Staphylococcus epidermidis i Staphylococcus aureus to jedne z najważniejszych patogenów bakteryjnych u człowieka. Zakażenia gronkowcem złocistym i skórnym nie należą do rzadkości, a najczęstszą ich postacią są zakażenia skórne.
Gronkowiec skórny – jak można się zarazić, objawy i leczenie antybiotykiem
Spis treści
Gronkowiec skórny – co to za bakteria?
Gronkowiec skórny to bakteria kolonizująca skórę, która występuje powszechnie na powierzchni skóry, błon śluzowych oraz nosogardzieli. Staphylococcus epidermidis jest najczęstszą przyczyną szpitalnych posocznic. U pacjentów hospitalizowanych, poddawanych cewnikowaniu dożylnemu może prowadzić do rozwoju bakteriemii.
Gronkowiec złocisty to bakteria Gram-dodatnia, która w preparatach mikroskopowych najczęściej układa się w grona (stad nazwa całego gatunku). Gronkowiec charakteryzuje się wykształceniem licznych mechanizmów determinujących jego chorobotwórczość, wykazuje oporność na wiele antybiotyków. Ponadto jest to bakteria powszechnie występująca w organizmie człowieka – wielu z nas jest nosicielami gronkowca. Wszystko to sprzyja wysokiej częstości zakażeń Staphylococcus aureus na skórze oraz zakażeń układowych.
Niekiedy zakażenie gronkowcem ma bardzo gwałtowny przebieg, co wynika z wydzielania przez bakterię enterotoksyn, hemolizyn, eksfoliatyny, fibrynolizyny i innych związków sprzyjających inwazji bakterii oraz niszczeniu rozmaitych tkanek.
To też Cię może zainteresować: Pęcherze, pęcherzyki i bąble na skórze – co mogą oznaczać?
Nosicielstwo gronkowca skóry – kto choruje?
Gronkowiec skórny wchodzi w skład fizjologicznej flory skóry, znajduje się także w błonach śluzowych, jamie nosowo-gardłowej, układzie moczowo-płciowym. W populacji szpitalnej przybywa nosicieli szczepów Staphylococcus epidermidis opornych na metycylinę (czyli szczepy MRSE).
Gronkowiec złocisty występuje powszechnie w populacji ludzkiej. Około 10–50 proc. populacji jest nosicielami gronkowca. Natomiast wśród pracowników szpitali nosicielstwo sięga nawet 90%. W tym przypadku często występuje szczep MRSA, czyli gronkowiec metycylinooporny, który wykształcił oporność na metycylinę (antybiotyk beta-laktamowy). Najczęstszą lokalizacją gronkowca jest skóra, lecz bakterię tę spotkać można także w jamie nosowej czy gardła, a u kobiet również w pochwie. Nosiciel gronkowca nie zauważa u siebie żadnych objawów chorobowych.
Sprawdź też: Bedicort G – jak stosować?
Gronkowiec skórny – jak można się zarazić?
W przypadku gronkowca skórnego do zakażenia dochodzi u pacjentów z osłabioną odpornością, poddawanych chemioterapii, u biorców narządów i szpiku kostnego, a także u wcześniaków. Po przerwaniu ciągłości skóry gronkowiec dostaje się do krwiobiegu i prowadzi do uogólnionego zakażenia.
Zakażenie gronkowcem złocistym najczęściej przenosi się z człowieka na człowieka. Wtedy zakażenie odbywa się drogą kropelkową, a także pośrednio – poprzez korzystanie z tych samych przedmiotów codziennego użytku. Szczególnie narażone są osoby z osłabionym układem odpornościowym: noworodki i osoby w podeszłym wieku, a także chorzy hospitalizowani. Do zakażenia gronkowcem predysponuje ponadto występowanie takich chorób przewlekłych, jak nowotwory, cukrzyca, marskość wątroby czy niedobory odporności.
Do zakażenia może dojść także u nosicieli gronkowca złocistego, u których dojdzie do spadku odporności bądź przerwania ciągłości skóry czy błon śluzowych. Wtedy przez taką uszkodzoną barierę ochronną gronkowiec przenika w głąb tkanek.
Ponadto zakażenie gronkowcem złocistym może odbyć się na drodze spożycia pokarmów, w których namnaża się gronkowiec. Najczęściej dotyczy to pory letniej i niewłaściwego przechowywania pokarmów, ich rozmrażania i ponownego zamrażania. Sprzyja to rozwojowi gronkowca w takich pokarmach jak lody, masy jajeczne, mięso, mleko i jego przetwory. Zakażeniu pokarmowemu gronkowcem sprzyja fakt, że wydzielana przez bakterię enterotoksyna gronkowcowa jest termostabilna, a zatem nie jest unieczynniana podczas obróbki termicznej.
Zakażenie skóry gronkowcem – skutki
Najczęstszą postacią zakażenia gronkowcowego jest zakażenie skóry gronkowcem. Do przenikania gronkowca dochodzi po przerwaniu ciągłości skóry. Zakażenie gronkowcowe skóry może przyjmować kilka postaci:
- najbardziej powierzchniowe zakażenie skóry to liszajec, w przebiegu którego pojawiają się pęcherze na skórze wypełnione płynem; z czasem pęcherze pokrywają się strupami, a ich główną lokalizacją są kończyny;
- następstwem zakażenia mieszków włosowych przez gronkowca jest zapalenie mieszków włosowych, czyrak i jęczmień;
- może dojść do rozwoju ropni skórnych;
- gronkowiec złocisty u dzieci może przyjmować postać groźnego gronkowcowego zapalenia złuszczającego skóry, wywołanego przez szczepy gronkowca wydzielające toksynę eksfoliatywną; w przebiegu tego zakażenia dochodzi do powstania rozległych pęcherzy, które pękają odsłaniając skórę właściwą.
Gronkowiec u dzieci
Gronkowiec może być obecny w organizmie dziecka, które jest nosicielem bakterii, może być także przenoszony na drodze bezpośrednich kontaktów z innymi dziećmi czy dorosłymi. Przenoszeniu gronkowca sprzyja brak wystarczającej higieny u dzieci oraz transmisja bakterii z jednego miejsca ciała na inne przy pomocy brudnych rąk.
Dzieci mają ponadto tendencję do rozdrapywania skóry, np. w przebiegu alergii czy egzemy, a także narażone są na otarcia i zranienia podczas zabawy. To dlatego u dzieci często występują zakażenia skórne gronkowcem złocistym. Nierzadko zdarzają się także zakażenia bakterią Staphylococcus epidermidis.
Gronkowiec skórny – objawy
Objawy zakażenia gronkowcem skóry zależą od lokalizacji infekcji. W przypadku zakażeń, których przyczyną jest gronkowiec skórny lub gronkowiec złocisty, objawy skórne obejmują powstanie miejscowych zmian skórnych o charakterze ropni, pęcherzy, stanów zapalnych. Objawy gronkowca na skórze występują w miejscu zranienia. Bardziej inwazyjne postacie zakażenia mogą przyjmować postać zapalenia wsierdzia bądź posocznicy.
W przypadku bakteryjnego zapalenia wsierdzia występują objawy takie jak wysoka gorączka, osłabienie, przyspieszenie akcji serca, męczliwość oraz bóle stawów. Z kolei gronkowiec we krwi przyczynia się do rozwoju bakteriemii, czyli zakażenia uogólnionego. Gdy pojawia się gronkowiec we krwi i wywołuje zakażenie krwi, wówczas występują następujące objawy: bladość skóry, wybroczyny, osłabienie, spadek ciśnienia i przyspieszenie akcji serca, a także zaburzenia świadomości.
Rozpoznanie zakażenia gronkowcem opiera się przede wszystkim na wykonaniu badania bakteriologicznego. Materiałem do badań może być mocz, krew, wymaz ze zmiany skórnej. Wykonywany jest posiew, a także dodatkowe testy diagnostyczne (np. test na koagulazę). Konieczne jest ponadto wykonanie antybiogramu – w celu określenia wrażliwości na antybiotyki. W przypadku zakażenia skórnego badania bakteriologiczne mogą być poprzedzone wstępną diagnostyką – badaniem mikroskopowym próbki materiału, w którym stwierdzić można charakterystyczne groniaste skupiska.
Gronkowiec skórny – leczenie
W przypadku jakiejkolwiek infekcji, której przyczyną jest gronkowiec, leczenie sprowadza się do stosowania antybiotyków. Leczenie gronkowca na skórze najczęściej wymaga leczenia miejscowego, w postaci maści. Niekiedy konieczne jest także wdrożenie leku doustnego. W przypadku rozsianych zakażeń gronkowcem leczenie wymaga stosowania leków doustnych. W związku z narastającą opornością na wiele antybiotyków, w przypadku infekcji gronkowcem złocistym i gronkowcem skórnym leczenie sprowadza się do stosowania poniższych antybiotyków:
- wankomycyna,
- penicylinazooporne penicyliny (flukloksacylina, oksacylina),
- cefalosporyny pierwszej generacji (cefaleksyna),
- erytromycyna lub klindamycyna (u pacjentów uczulonych na penicyliny).
Gronkowiec skórny – leczenie naturalne
W przypadku zakażeń bakterią Staphylococcus epidermidis leczenie opiera się na stosowaniu antybiotykoterapii – i takiego leczenia nie należy zastępować domowymi metodami leczenia. Zarówno gronkowcowe zapalenie skóry, jak i bardziej poważne infekcje muszą być leczone pod kontrolą lekarza. Chory powinien zadbać o odpoczynek, właściwą dietę, optymalną ilość snu. Pomocniczo na zmiany skórne można stosować okłady z miodu Manuka, pasty z kurkumy czy olejku z drzewa herbacianego.
Bibliografia
W Wylecz.to opieramy się na EBM (Evidence Based Medicine) – medycynie opartej na faktach i wiarygodnych źródłach. Dowiedz się więcej o tym, jak dbamy o jakość naszych treści.
- Virella G., Mikrobiologia i choroby zakaźne. Wydawnictwo Urban & Partner, Wrocław 2000.
- Szewczyk E., Diagnostyka bakteriologiczna. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2006.
Opublikowano: 22.10.2018;
Oceń:
4.6
Ten tekst został napisany przez Eksperta, który posiada kierunkowe wykształcenie oraz doświadczenie. Nawiązując współpracę z autorytetami w danej dziedzinie nauki serwis Wylecz.to dba o najwyższą jakość i wiarygodność informacji publikowanych w serwisie. W Wylecz.to opieramy się na EBM (Evidence Based Medicine) – medycynie opartej na faktach i wiarygodnych źródłach.
Justyna Mazur
Analityk medyczny
Absolwentka Wydziału Farmaceutycznego z Oddziałem Analityki Medycznej Collegium Medicum na Uniwersytecie Jagiellońskim w Krakowie. Stale kontynuuje edukację, uczestnicząc w licznych kursach i szkoleniach z zakresu diagnostyki laboratoryjnej. Kilkuletnie doświadczenie zawodowe zapewnia jej znajomość realnych wątpliwości i obaw pacjentów związanych z wykonaniem oraz interpretacją badań laboratoryjnych.
12
Komentarze i opinie (2)
opublikowany 17.04.2019
opublikowany 04.09.2023