Sinica to stan, w którym powłoki skórne i błony śluzowe są sine lub baladoniebieskie. U pacjenta obserwuje się sine usta, uszy, nos, niebieskie zabarwienie skóry dłoni, nóg, fioletowe paznokcie. Najczęściej przyczyną sinicy jest zwiększenie ilości odtlenowanej hemoglobiny lub patologicznej hemoglobiny (np. methemoglobiny) pozbawionej tlenu. Nie ma związku z obniżeniem poziomu hemoglobiny. Wyróżniamy sinicę centralną oraz sinicę obwodową.
Sinica – przyczyny – sinica centralna i sinica obwodowa
Spis treści
Sinica – o to za objaw?
Sinica (cyjanoza) to nie choroba, a objaw polegający na pojawieniu się bladoniebieskiego zabarwienia skóry nosa, uszu, kończyn i błon śluzowych w wyniku niedotlenienia organizmu. Za transport tlenu odpowiada hemoglobina będąca jednym z kluczowych elementów budowy krwinek czerwonych (erytrocytów). Jest to duży kompleks białkowy zawierający cztery atomy żelaza. Norma hemoglobiny wynosi 12,0–16,0 g/dl dla kobiet i 13,5–18,0 g/dl dla mężczyzn.
Przyczyną sinicy jest zwiększenie ilości odtlenowanej hemoglobiny. Najczęściej zasinienie ciała pojawia się, gdy ilość odtlenowanej hemoglobiny przekracza 5g/dl. W związku z tym sinica nie jest zależna od ilości hemoglobiny (w tym wypadku jej braku). Anemia nie powoduje sinicy – objawem niedokrwistości jest bladość skóry. Jest wręcz przeciwnie – wysoka hemoglobina we krwi (np. w przypadku czerwienicy prawdziwej) powoduje szybsze pojawienie się sinicy (gdyż jest proporcjonalnie więcej hemoglobiny).
Również patologiczna hemoglobina, taka jak methemoglobina, może być jej przyczyną. Methemoglobina powstaje jako skutek nieodwracalnego utlenienia żelaza zawartego w hemoglobinie ze stopnia II na stopień III. Taka hemoglobina nie jest w stanie związać tlenu, a co za tym idzie, nie pełni w organizmie funkcji transportowych, nie dostarcza tlenu do tkanek. Już 0,5 g/dl methemoglobiny wystarczy, aby wywołać sinicę. Przyczyną powstania methemoglobiny może być zażywanie różnego rodzaju leków.
Wyróżnia się dwa rodzaje sinicy – sinicę centralną oraz sinicę obwodową.
Czytaj również: Niska hemoglobina – przyczyny
Sinica centralna – sine usta, język, błona śluzowa
Sinica centralna jest spowodowana zmniejszonym utlenowaniem krwi lub występowaniem nieprawidłowej hemoglobiny nie będącej właściwym nośnikiem tlenu. Do objawów sinicy centralnej zalicza się przede wszystkim sine usta, sinawe zabarwienie języka i śluzówki w jamie ustnej. Stan taki występuje, gdy ciśnienie parcjalne tlenu we krwi tętniczej wynosi <60 mm Hg, a wysycenie hemoglobiny tlenem <85 proc.
Aby ustalić czy to sinica centralna, konieczne jest wykonanie gazometrii z krwi tętniczej. Jeżeli chodzi o przyczyny sinicy centralnej to na pierwszy plan wysuwają się wszystkie wady i niewydolność mięśnia sercowego. Również choroby płuc przebiegające z ograniczeniem wymiany gazowej w płucach (zapalenie płuc, zwłóknienie płuc, przewlekła obturacyjna choroba płuc) mogą powodować brak tlenu we krwi wywołujący sinicę..
Najważniejsze przyczyny cyjanozy centralnej to:
- krwotok śródczaszkowy,
- napady toniczno-kloniczne,
- zapalenie płuc, zapalenie oskrzelików,
- napad astmy,
- nadciśnienie płucne, zatorowość płucna,
- przewlekła obturacyjna choroba płuc (POChP),
U osób z problemami z sercem sinicę mogą wywołać wrodzone wady serca, np. tetralogia Fallota, zastawkowe choroby serca, a także zawał mięśnia sercowego. Przyczyną niebieskiego zabarwenia skóry w sinicy może być methemoglobinemia, hipotermia, obturacyjny bezdech senny oraz przedawkowanie narkotyków.
Przeczytaj też: Co oznacza wysoki poziom hemoglobiny?
Sinica obwodowa – fioletowe paznokcie, sine ręce, nogi
Sinica obwodowa jest spowodowana zmniejszonym zaopatrzeniem tkanek w tlen. Łatwo jest ją odróżnić od sinicy centralnej, bo głównym objawem jest sina skóra nóg, rąk, paznokci. Niekoniecznie wiąże się ona ze zmniejszoną zawartością tlenu we krwi. Może być spowodowana wychłodzeniem organizmu, w szczególności kończyn. Każdy z nas wie jak wyglądają sine dłonie na mrozie. Dzieje się tak w wyniku centralizacji krążenia i zamknięcia małych tętniczek i naczyń krwionośnych, a skierowaniu krwi do głębiej położonych naczyń w celu zmniejszenia utraty ciepła. Po ogrzaniu kończyny wszystko wraca do normy. Sinicę spowodowaną zimnem łatwo rozpoznać – wiąże z wychłodzeniem kończyny.
Zarówno sinicę centralną jak i obwodową nasila palenie papierosów. Wydzielany przez papierosy tlenek węgla wiąże się z hemoglobina uniemożliwiając jej transport tlenu. Same w sobie papierosy najczęściej nie są przyczyną sinicy, ale zawsze ją nasilają.
Czytaj również: Niedokrwienie kończyn dolnych – przyczyny, objawy, leczenie niedokrwienia nóg
Sinica kończyn dolnych – sina skóra na nogach
Znacznie częstszą przyczyną sinicy jest niedokrwienie danej kończyny (akrocyjanoza). Pojawia się wówczas sinica kończyn. Wiele osób choruje na miażdżyce naczyń tętniczych. Miażdżyca poprzez zmniejszenie światła naczynia pogarsza warunki ukrwienia kończyny, a tym samym dochodzi do zwiększonego odtlenowana hemoglobiny i pojawienia się sinego koloru skóry.
Miażdżyca często jest też ona dodatkowo potęgowana poprzez palenie papierosów, które nie tylko powoduje zmniejszenie dostępności tlenu w płucach i pogorszenie wymiany gazowej, ale upośledza też sam transport tlenu przez hemoglobinę. Wskazania na przyczynę naczyniową sinicy często jest możliwe już w samym badaniu fizykalnym, ale potwierdzenie rozpoznania odbywa się w badaniach obrazowych USG lub też angiografii.
Choroba Raynauda a sinica
Inną rzadką przyczyną sinicy jest choroba Raynauda. Polega on na obkurczeniu tętniczek doprowadzających krew do palców dłoni w wyniku zadziałania zimna lub czynnika stresowego. Palce stają się sinobiałe i zimne. Przyczyna jest nieznana, choć często ma związek lub poprzedza rozwój choroby autoimmunologicznej.
Aby potwierdzić tę przyczynę wystarczą charakterystyczne objawy (np. sinienie palców u rąk po wstawieniu ich pod strumień zimnej wody). Powinna jednak zawsze zostać wykluczona choroba autoimmunologiczna poprzez rzetelny wywiad i w razie konieczności badania profilu przeciwciał. Pacjenci z tą chorobą często skarżą się na tak zwane zimne stopy i dłonie.
W przypadku choroby Raynauda należy unikać zimna, sytuacji prowokujących pojawienie się sinych palców rąk. Chorzy powinni często nosić rękawiczki. W ostateczności można zastosować leczenie farmakologiczne w postaci maści zawierających azotany miejscowo działające. Dużą skuteczność wykazują też blok ery kanału wapniowego. W każdym przypadku powinno się rozróżnić idiopatyczną chorobę Raynauda (sinienie palców jest jedyną dolegliwością) od objawu Raynauda, w który jest to jedynie objaw toczącej się choroby autoimmunologicznej (takiej jak toczeń, zespół Sjögrena i inne).
Czytaj również: Klątwa Ondyny – co to jest? Przyczyny, objawy, rozpoznanie, leczenie
Sinica – leczenie cyjanozy
Leczenie sinicy zależy od przyczyn ją wywołujących. Sinica centralna zawsze jest poważnym rozpoznaniem i wymaga dokładnej diagnozy i leczenia u lekarza specjalisty. Często jako leczenie objawowe stosuje się podawanie tlenu. Może być on podawany przez maskę zakładaną na usta i nos chorego lub też poprzez tzw. „wąsy” czyli plastikowe rurki biegnące prosto do nosa chorego. Dawniej tlenoterapia była możliwa jedynie w szpitalach. Jednak dzięki postępowi techniki jest ona dzisiaj również standardem w domu pacjenta. Urządzenia zwane domowymi koncentratorami tlenu pobierają powietrze i pobierają wybiórczo z niego tlen zwiększając jego stężenie w powietrzu podawanym pacjentowi do oddychania.
W leczeniu sinicy odwodowej podawanie tlenu nie ma uzasadnienia. Konieczne jest zniesienie przyczyny powodującej niedotlenienie kończyn. Jako że najczęstszą przyczyną sinicy obwodowej jest miażdżyca tętnic, podstawowym leczeniem jest leczenie miażdżycy. Obejmuje ono zmianę trybu życia z siedzącego na bardziej aktywny oraz zmianę składu diety w postaci ograniczenia spożycia tłuszczów nasyconych.
Gdy takie działanie nie przynosi efektów wdraża się leczenie farmakologiczne. Pierwszorzędną role grają tutaj statyny, które powodują zmniejszenie stężenia cholesterolu i lipidów i co za tym idzie hamują postęp miażdżycy tętnic. W niektórych przypadkach, gdy zmiany w naczyniach krwionośnych są już nieodwracalne, konieczna jest interwencja chirurga naczyniowego udrażniającego zmiażdżycowaną tętnice lub ją omijającego.
W każdym przypadku sinicy bezwzględnie konieczne jest zaprzestanie palenia papierosów.
Wypowiedź neonatologa na temat sinicy
Zdaniem eksperta
Wygląd skóry jest jednym z najważniejszych czynników diagnostycznych. Cera różowa, czysta, czyli bez wykwitów, o prawidłowej jędrności i prężności, świadczy o dobrej kondycji dziecka, odpowiednim odżywieniu oraz nawodnieniu. Sinica, inaczej sine zabarwienie skóry błon śluzowych i paznokci, wywołana jest zwiększoną zawartością hemoglobiny odtlenionej w krwi.
Sinica nie jest chorobą, ale objawem różnych chorób. Jeśli ilość nieutlenionej hemoglobiny we krwi wynosi 5% lub więcej, to wówczas może wystąpić sinica – występuje wtedy, kiedy krew nie jest dostatecznie wysycona tlenem. Przy prawidłowej zawartości hemoglobiny we krwi sinica świadczy o zmniejszonej ilości tlenu przenoszonego przez krew i zagrażającym lub istniejącym niedotlenieniu.
Najczęstszymi przyczynami sinicy są zaburzenia oddychania: zespół zaburzeń oddychania, niewydolność krążenia i przecieki żylno-tętnicze. Sinica u noworodka zazwyczaj jest powodowana wrodzonymi wadami serca. Przy pierwotnych zaburzeniach oddychania sinica ma odcień śliwkowy, jest bardzo intensywna na skutek rozszerzenia się naczyń włosowatych skóry. Z kolei przy pierwotnych zaburzeniach krążenia sinica ma z reguły odcień szary.
Sine zabarwienie skóry może być również wywołane zatruciem substancjami chemicznymi, takimi jak sulfonamidy, azotyny, które blokują zdolność hemoglobiny do łączenia się z tlenem. W postaci ostrej schorzenie występuje jako następstwo duszenia i w wyraźny sposób wskazuje na zaburzenia oddychania. Stężenie tlenu we krwi odzwierciedlane jest przez jej kolor. Z tego powodu przy niedoborze tlenu, czyli tzw. hipoksji, zmienia się zabarwienie błon śluzowych skóry i warg.
Ze względu na przyczynę sinicy wyróżnia się sinice centralną, która jest wynikiem przeciekania krwi żylnej do układu tętniczego, np. we wrodzonych wadach serca lub w przypadku zmniejszonej wymiany tlenowej w płucach, spowodowanej czynnikami sercowymi. Ujawnia się ona bardzo wyraziście na błonach śluzowych jamy ustnej, charakterystyczną cechą są sine usta. Drugim typem jest sinica obwodowa, która powstaje na skutek zwolnienia przepływu krwi w naczyniach włosowatych i zwiększenia poboru tlenu przez tkanki. Jest szczególnie wyrażona na dystalnych częściach ciała – kończynach górnych i dolnych, nosie, płatkach usznych, palcach dłoni oraz nóg. Czasami przy sinicy obwodowej ręce i nogi są bardzo zimne. Główną jej przyczyna jest niewydolność serca, zapaść krążeniowa, zamknięcie lub nadmierny skurcz tętnic. W zależności od warunków i czasu wystąpienia sinice można również podzielić na ostrą i przewlekłą.
Sinica u noworodków i niemowląt wymaga natychmiastowej reakcji i interwencji lekarskiej. Często jest ona efektem zadławienia się małego dziecka i wymaga udrożnienia dróg oddechowych. Sinica może wystąpić u dziecka zaraz po porodzie, nie musi ona jednak oznaczać problemów z sercem czy też z zaburzeniami oddychania. Niekiedy jest ona wywołana wysiłkiem fizycznym w przypadku ciężko przebiegającego porodu. Poważne wady serca u dzieci są rozpoznawane na różnym etapie życia płodowego i wymagają leczenia operacyjnego zaraz po narodzeniu dziecka lub kilka dni po porodzie, w zależności od wykrytej wady.
Opublikowano: 09.02.2018;
aktualizacja: 20.02.2018
Oceń:
4.6
Ten tekst został napisany przez Eksperta, który posiada kierunkowe wykształcenie oraz doświadczenie. Nawiązując współpracę z autorytetami w danej dziedzinie nauki serwis Wylecz.to dba o najwyższą jakość i wiarygodność informacji publikowanych w serwisie. W Wylecz.to opieramy się na EBM (Evidence Based Medicine) – medycynie opartej na faktach i wiarygodnych źródłach.
Tomasz Kandzia
Lekarz
Ukończył Wydział Lekarski w Katowicach Śląskiego Uniwersytetu Medycznego w Katowicach. Obecnie mieszka w Katowicach, gdzie odbywa staż podyplomowy w Górnośląskim Centrum Medycznym w Katowicach – Ochojcu. Działał w kołach naukowych Kliniki Ginekologii i Kliniki Hematologii. W wolnych chwilach pracuje z młodzieżą i chodzi po górach.
551
Komentarze i opinie (3)
opublikowany 01.11.2022
opublikowany 07.01.2024
opublikowany 30.03.2024