Sinica kończyn – przyczyny, objawy, czy wymaga leczenia

Co to jest sinica kończyn?

Sinica kończyn, czyli akrocyjanoza, jest niegroźnym zaburzeniem naczynioruchowym, które dotyczy dystalnych (dalszych) części ciała (np. palców u rąk i u stóp). Głównym objawem, z którym zgłaszają się chorzy do lekarza, okazuje się stałe, niebolesne i symetryczne zaczerwienienie palców dłoni i/lub stóp o sinawym odcieniu. Zmiany na skórze nasilają się pod wpływem ekspozycji na zimno i towarzyszy im często nadmierna potliwość.
Na podstawie powyższego obrazu klinicznego można rozpoznać u pacjenta pierwotną (samoistną) akrocyjanozę, ale konieczna jest do tego dokładna ocena przez lekarza i wykluczenie jednostek chorobowych, które przebiegają podobnie lub są objawem towarzyszącym w innych schorzeniach wymagających leczenia (wtórna akrocyjanoza).

Sinica kończyn – przyczyny

Akrocyjanoza jest dość powszechnym schorzeniem. Mimo wszystko mechanizmy zaburzeń naczynioruchowych w tej chorobie nie zostały do końca wyjaśnione. Wpływ czynników, takich jak wiek, płeć czy gospodarka hormonalna, okazują się nie mieć istotnego znaczenia.

Pierwotna akrocyjanoza pojawia się głównie u młodych dorosłych, już w okresie dojrzewania lub pomiędzy 2. a 3. dekadą życia.

Sinica kończyn – różnicowanie

Pierwotna (samoistna) akrocyjanoza jest łagodnym zaburzeniem, które powoduje głównie defekt kosmetyczny dalszych części ciała, będący niejednokrotnie uciążliwy dla chorego.
Postać wtórna towarzyszy z kolei innym schorzeniom i przebiega najczęściej asymetrycznie, z bólem, uszkodzeniem tkanek, a w związku z tym wymaga dokładniejszej diagnostyki.

Postać wtórna może być objawem poważnych schorzeń, takich jak choroby układu sercowo-naczyniowego, jako objaw szeroko pojętej niewydolności krążenia (szczególnie u osób starszych) lub też bywa oznaką toczącego się procesu nowotworowego.

Objawy i jednostki chorobowe, które wymagają różnicowania z akrocyjanozą, to między innymi:

• choroby przebiegające z hipoksemią (spadkiem ciśnienia parcjalnego tlenu we krwi) – najczęściej mają związek ze schorzeniem układu oddechowego (niewydolność oddechowa) lub sercowo-naczyniowego (wady serca, przebywanie na dużych wysokościach, obecność patologicznej hemoglobiny). Oprócz sinicy dystalnych części kończyn, obserwuje się tu podobne zmiany na skórze także w innych okolicach ciała oraz sinicę błon śluzowych jamy ustnej i warg. Stany te wymagają szybkiej diagnostyki medycznej;
• sinica obwodowa – może być objawem zmniejszonego przepływu krwi w dalszych częściach ciała, jako wyraz nadmiernego odtlenowania hemoglobiny w tkankach obwodowych, wynikającego z zawansowania niewydolności serca, czy też z nasilonego procesu chorobowego naczyń tętniczych (np. miażdżyca kończyn dolnych, angiopatia cukrzycowa, choroba Buergera). Podobne zmiany skórne pojawiają się przy znacznym wychłodzeniu ciała (efekt skurczu naczyń) i zmniejszeniu rzutu serca (wstrząs kardiogenny). Sinicę można zaobserwować także w przypadku upośledzonego odpływu krwi żylnej w przebiegu zakrzepicy i zapalenia żył powierzchownych kończyny;
• objaw Rayunauda – polega na nagłym blednięciu palców rąk lub stóp pod wpływem zimna, emocji, czy też pojawia się bez uchwytnej przyczyny. Charakterystyczna sekwencja napadowych zmian skórnych (tj. kolejno po sobie następujących faz zblednięcia, zasinienia i czynnego przekrwienia) odróżnia objaw Raynauda od akrocyjanozy. Objaw ten cechuje się także wystąpieniem parestezji (mrowienia) i bólu. Może on również towarzyszyć innym chorobom (głównie tkanki łącznej), nazywany jest wtedy zespołem Raynauda. Podobnie jak w akrocyjanozie, objawy ulegają nasileniu po ekspozycji na zimno;
• erytromegalia – jest zaburzeniem naczynioruchowym, które przebiega z napadowym, zwykle symetrycznym zaczerwienieniem i ociepleniem kończyn, a dotyka głównie palców. Zmianom barwy skóry towarzyszy silne uczucie pieczenia i bólu. Ulgę przynosi pacjentom ochłodzenie zajętych części ciała, a także unikanie wysokich temperatur i wysiłku fizycznego.

Stany, które powinny być także brane pod uwagę w różnicowaniu z pierwotną (samoistną) akrocyjanozą, to:

• choroba zimnych aglutynin,
• leki stosowane przez chorego,
• zespoły paranowotworowe,
• zespoły nadmiernej lepkości krwi,
• zespół wykrzepiania wewnątrznaczyniowego (DIC – ang. disseminated intravascular coagulation).

Szczególnie istotne jest podjęcie wczesnej, dokładnej diagnostyki, gdy pojawiają się objawy takie jak ból kończyny czy owrzodzenie skórne.
W przypadku podejrzenia wtórnej postaci akrocyjanozy znalezienie przyczyny umożliwia ukierunkowanie terapii na pierwotne schorzenie. W jadłowstręcie psychicznym ( anorexia nervosa ) także pojawiają się często zmiany skórne przypominające akrocyjanozę, które są spowodowane nieprawidłową termoregulacją u tych chorych. Zaburzenia układu autonomicznego, na przykład w przebiegu uszkodzenia rdzenia kręgowego, również mogą przebiegać pod postacią sinicy obwodowej.

Sinica kończyn – leczenie

Sinica kończyn jest łagodnym zaburzeniem naczynioruchowym, które jako pierwotne schorzenie nie wymaga leczenia farmakologicznego. W tym przypadku zaleca się jedynie unikanie ekspozycji na zimno, gdyż jest to czynnik, który może nasilać zmiany skórne i uczucie dyskomfortu.

Sinice wtórne leczy się po rozpoznaniu choroby podstawowej.

Różnicowanie postaci pierwotnej akrocyjanozy od tej przebiegającej wtórnie, może być trudne. Nie istnieją badania swoiste potwierdzające chorobę, dlatego konieczna jest weryfikacja diagnozy przez lekarza, który dopiero w oparciu o cały obraz kliniczny pacjenta może wysunąć wstępne rozpoznanie. Ból kończyny z towarzyszącymi owrzodzeniami jest zawsze objawem wymagającym szczegółowej diagnostyki, ponieważ postępowanie i leczenie w tych przypadkach bywa odmienne.