Wirusowe zapalenie wątroby typu C (WZW typu C) – przyczyny, objawy, diagnostyka, leczenie
Wątroba (z greckiego hepar) jest największym gruczołem w ciele człowieka. Zależnie od płci osiąga wagę 1800–2500 gramów. Zbudowana jest z czterech silnie unaczynionych płatów. Około 70 proc. krwi wątroba otrzymuje z żyły wrotnej, a 30 proc. z tętnicy wątrobowej. Miąższ wątroby w większości składa się z komórek wątrobowych – hepatocytów, stanowiących ponad 60 proc. wszystkich komórek. Poza nimi w skład miąższu wątroby wchodzą jeszcze komórki wrzecionowate, gwiazdkowate i lipocyty.
Wątroba w organizmie człowieka pełni wiele ważnych funkcji.
Choroby wątroby – objawy, diagnostyka i leczenie
Dolegliwości, jakie dotykają wątrobę, mogą być niemal każdego rodzaju. Zakażenia wirusowe są jednymi z najczęściej występujących. Oprócz nich częste są zatrucia, zakażenia bakteryjne (ropnie wątroby, pasożyty) czy wady wrodzone (zespół Gilberta, hemochromatoza, niedrożności wewnątrzwątrobowe).
Wątroba nie jest unerwiona, więc nie boli – nawet w przypadku zaawansowanych postaci wielu chorób. Jedynie w sytuacji powiększenia i nacisku na otaczającą ją torebkę wątrobową pojawia się ból, określany często, jako „ból wątroby”. Dlatego też objawy chorób wątroby, z jakimi pacjenci zgłaszają się do lekarza, oznaczają zazwyczaj dość zaawansowaną postać choroby.
Wirusowe zapalenie wątroby
Zależnie od czynnika wywołującego rozróżnia się zapalenie wątroby typu HAV, HBV, HCV, HDV, HEV i HGV. Stan zapalny wątroby może wywołać również cytomegalowirus i wirus Epsteina–Barr, może mieć on również podłoże autoimmunologiczne. Zapalenie wątroby typu HAV i HEV to popularnie zwane „choroby brudnych rąk”. Zakażenie przenosi się drogą pokarmową przez bliski kontakt z osobą chorą lub jej stolcem (np. w toalecie) oraz drogą kontaktów seksualnych. Zakażenia HBV i HCV są przenoszone przez krew w wyniku użycia skażonych przyrządów medycznych oraz we wszystkich sytuacjach, w których zostaje naruszona ciągłość powłok skórnych. Ten typ zapalenia może przejść w stan przewlekły, doprowadzając do licznych powikłań: marskości wątroby, kłębuszkowego zapalenia nerek, raka wątrobowokomórkowego.
Główne objawy schorzenia wątroby to:
Odmianą przewlekłego stanu zapalenia wątroby jest niealkoholowe stłuszczenie wątroby, prowadzące często do zwłóknienia i raka wątroby.
Nowotwory wątroby
Rozróżniamy dwa najczęściej występujące typy nowotworów złośliwych – są to: rak wątrobowokomórkowy oraz rak wewnątrzwątrobowych dróg żółciowych. Rokowania w tego typu nowotworach są dobre – pod warunkiem wczesnej diagnozy. Niestety rak wątroby we wczesnych stadiach zazwyczaj diagnozowany jest przypadkiem, podczas rutynowych badań. Brak objawów przez dłuższy czas sprawia, że pacjenci rozpoczynają leczenie dopiero w zaawansowanych stadiach choroby. Objawy zaawansowanego nowotworu to:
Leczenie nowotworów złośliwych wątroby odbywa się zazwyczaj operacyjnie (wycięcie guza) i przy pomocy chemioterapii (dożylnej lub bezpośrednio podawanej do guza). W przypadku trwałego zniszczenia narządu i braku możliwości regeneracji jedynym ratunkiem jest przeszczep wątroby. W wątrobie występują również niezłośliwe odmiany nowotworów, zazwyczaj niewymagające leczenia, np. naczyniak. Jeżeli zmiana się powiększa i daje objawy bólowe, naczyniak może zostać usunięty chirurgicznie.
Alkoholowe choroby wątroby
Nadużywanie etanolu (w dowolnej postaci) prowadzi – w dłuższej perspektywie – do poważnych schorzeń wątroby: stłuszczenia, zapalenia i marskości wątroby. Początkowe etapy chorób związanych z nadużywaniem alkoholu przebiegają bezobjawowo. Nawet stan zapalenia wątroby może nie dawać żadnych wyraźnych sygnałów. W poważniejszych stanach występuje:
Alkohol jest głównym czynnikiem odpowiedzialnym za otłuszczenie wątroby, choć może mieć ono również przyczyny niealkoholowe lub immunologiczne.
Polekowe uszkodzenie wątroby
Powstaje w wyniku działania przyjmowanych leków. Niestety działanie toksyczne na wątrobę wykazuje blisko tysiąc leków i toksyn. Objawy uzależnione są od sposobu uszkodzenia wątroby i czynnika toksycznego. Zazwyczaj chorobę stwierdza się na podstawie wywiadu lekarskiego i badań, takich jak:
Po identyfikacji czynnika wywołującego objawy zaleca się natychmiastowe zaprzestanie przyjmowania leku i farmakologiczną kurację ochronną dla wątroby. W sytuacjach poważnej intoksykacji i ostrej reakcji może być rozważany przeszczep wątroby.
Kolka wątrobowa (żółciowa)
Powstaje w wyniku zaburzonego przemieszczania się żółci z pęcherzyka żółciowego. Kolka wątrobowa jest bardzo bolesnym symptomem problemów z pęcherzykiem żółciowym, wymagającym leczenia. Objawy kolki wątrobowej to:
W przypadku kolki wątrobowej stosuje się jedynie leczenie doraźnie lekami przeciwbólowymi (z grupy NLPZ) i rozkurczowymi. Jako że jest ona zazwyczaj jedynie objawem poważniejszych schorzeń, jej całkowite zlikwidowanie jest możliwe dopiero po identyfikacji i wyleczeniu pierwotnego schorzenia. Ważnym czynnikiem leczenia kolki wątrobowej jest lekkostrawna i zbilansowana dieta. Posiłki powinny być regularnie spożywane, z wykluczeniem potraw ciężkostrawnych oraz soli.
Zakrzepica żył wątrobowych (zespół Budda-Chiariego)
Do zakrzepicy żył dochodzi w momencie zablokowania przepływu krwi w wyniku zakrzepu. Schorzenie powstaje w efekcie długotrwałego zażywania niektórych leków, może również być objawem chorób krwi (czerwienicy prawdziwej, zespołu antyfosfolipidowego czy zaburzeń krzepliwości krwi) lub mieć podłoże genetyczne. Objawy:
W leczeniu stosuje się leki przeciwzakrzepowe i antykoagulanty. W przypadku ostrego przebiegu choroby konieczny jest przeszczep wątroby.
Pasożyty wątroby
Dwa najczęściej bytujące w wątrobie to: motylica wątrobowa i tasiemiec bąblowcowy. Do zakażenia motylicą wątrobową (fascjoloza) najczęściej dochodzi poprzez wypicie wody ze stawu lub jeziora, zjedzenie niedogotowanej wątroby chorego zwierzęcia czy zjedzenie niemytego szczawiu. W przypadku tasiemca bąblowcowego (powoduje chorobę zwana bąblowicą), zakażenie jest zazwyczaj związane ze zjedzeniem niemytych owoców i warzyw, z którymi styczność mogły mieć dzikie zwierzęta (jagody, grzyby). Niedostateczna higiena rąk jest wspólnym czynnikiem mogącym przenosić pasożyty do organizmu żywiciela. Stan zakażenia pasożytami może nie dawać żadnych objawów lub mogą one zostać zbagatelizowane. Po zakażeniu pasożytem może wystąpić:
Bąblowicę leczy się usuwając chirurgicznie torbiele z pasożytem, dodatkowo pacjent przez dłuższy czas przyjmuje leki przecwipasożytnicze. Leczenie fascjolozy polega na zlikwidowaniu intruza lekami przeciwpasożytniczymi. Dodatkowo stosowana jest kuracja osłonowa i regenerująca wątrobę.
Profilaktyka i podstawowe badania wątroby
Na działanie większości narządów ciała ma się bezpośredni wpływ. W przypadku wątroby też tak jest, a działania profilaktyczne nie są skomplikowane.
W przypadku podejrzenia dolegliwości podstawowymi narzędziami diagnostycznymi wątroby są:
568
