Czym jest uzależnienie od Internetu i problematyczne jego używanie?
Nałogowe korzystanie z Internetu to kolejny przykład problemów związanych z uzależnieniami. Uzależnienie definiuje się jako nałogowy przymus do angażowania się w wybrane aktywności lub używania substancji, które powodują szereg negatywnych konsekwencji w życiu jednostki uzależnionej.
W przypadku uzależnienia od Internetu przymus ten dotyczy spędzania czasu online.
Osoba uzależniona od Internetu nie przestaje z niego korzystać, nawet wtedy kiedy zauważa w swoim życiu negatywne skutki z nim związane, np. choćby takie, że pojawiają się trudności w wykonywaniu codziennych obowiązków.
Siecioholizm nie należy do uzależnień bezpośrednio niszczących zdrowie fizyczne. Szkodliwe następstwa – omawiane w niniejszym artykule – są wynikiem spędzania nadmiernej ilości czasu w Internecie, a nie samego faktu korzystania z niego.
Z uzależnieniem od Internetu nierozłącznie związane jest pojęcie problematycznego używania Internetu, zwane jako PUI. Niektórzy badacze uważają, że w kontekście nadużywania Internetu, powinno się stosować właśnie określenie PUI – zamiast terminu „uzależnienie”, który rezerwują oni dla uzależnień od substancji. Inni z kolei uważają, że można używać pojęcia uzależnienia także w kontekście Internetu i klasyfikują je jako uzależnienie od czynności lub uzależnienie behawioralne.
Rodzaje uzależnienia od Internetu
Według K.S. Young można wyróżnić 5 typów uzależnienia od Internetu, takich jak:
- Przeciążenie informacyjne, które polega na gorączkowym czytaniu i poszukiwaniu wciąż nowych wiadomości – to wręcz wewnętrzny przymus pobierania informacji.
- Socjomania internetowa polegająca na uzależnieniu od kontaktów z innymi poprzez Internet, z jednoczesnym zerwaniem bezpośrednich kontaktów.
- Uzależnienie od komputera które polega na przymusie spędzania czasu przy komputerze ii np. korzystania obsesyjnego z gier komputerowych.
- Erotomania internetowa polegająca na korzystaniu z Internetu w celach zaspokojenia swoich potrzeb seksualnych w sposób destrukcyjny. Wiąże się ona m.in. z kompulsywnym oglądaniem pornografii.
- Obsesja śledzenia tego, co się dzieje w Internecie.
Przyczyny uzależnienia od Internetu
W sidła uzależnienia od korzystania z sieci najczęściej wpadają osoby: młode, nastoletnie, które szukają potwierdzenia swojej wartości w oczach innych lub które mierzą się z różnymi problemami w życiu codziennym. Jest to o tyle niebezpieczne, że w okresie nastoletnim mózgi przechodzą znaczące zmiany rozwojowe.
Przeprowadzone przez PLOS Mental Health badania wykazały związek pomiędzy uzależnieniem od Internetu a zmianami pomiędzy połączeniami sieci mózgowych. Naukowcy odkryli spadek funkcjonalnej łączności w odpowiedzialnych za aktywne myślenie częściach mózgu. Zmiany te mogą dotyczyć, m.in.: zachowania, zdolności intelektualnych oraz koordynacji fizycznej.
Jednym z ważnych powodów, który może wyjaśniać uzależnienie od Internetu, jest anonimowość. Osoby niepewne siebie, lękliwe, zakompleksione czy nieśmiałe „pod osłoną sieci” mogą być w niej kimś zupełnie innym niż są na co dzień.
Co sprzyja nadmiernemu korzystaniu z internetu? Uzależnienie od sieci może mieć kilka powodów:
- niskie poczucie własnej wartości;
- problemy osobiste, społeczne, emocjonalne czy zawodowe;
- skłonność do nałogów i wymiana jednego nałogu na drugi, potencjalnie bezpieczniejszy dla zdrowia – przykładem może być zamiana nałogu zażywania narkotyków na uzależnienie od Internetu;
- prokrastynacja;
- samotność ;
- brak kontroli czasu spędzanego przez dzieci i nastolatków online;
- bezrobocie;
- błędy poznawcze;
- skłonności do myślenia kompulsywnego i zamartwiania się;
- preferowanie komunikacji wirtualnej zamiast realnej;
- lęk społeczny ;
- brak wsparcia ze strony rodziny i znajomych w codziennych życiu;
- depresja .
Uzależnienie od Internetu – jak się objawia?
Wyróżnia się kilka głównych objawów uzależnienia od Internetu. Należą do nich:
- mocne zaabsorbowanie Internetem, które polega na nieustannym myśleniu o tym, aby być w trybie online;
- zainteresowanie każdą formą aktywności w Internecie;
- silna potrzeba zwiększania czasu bycia online, po to, aby odczuć satysfakcję;
- nieudane, powtarzające się próby ograniczenia korzystania z Internetu;
- zaobserwowanie u siebie tzw. objawów odstawienia (objawów zespołu abstynencyjnego), takich jak: złość, smutek czy przygnębienie w momentach ograniczania czasu spędzanego online;
- nieumiejętna organizacja czasu bycia online;
- odczuwanie przymusu korzystania z Internetu;
- problemy osobiste i społeczne przez nadużywanie Internetu objawiające się ograniczeniem lub rezygnacją ze spotkań towarzyskich czy rodzinnych;
- okłamywanie innych na temat własnej relacji z Internetem;
- ucieczka od stresu i negatywnych emocji, przejawiająca się korzystaniem z Internetu.
Jednakże występowanie pojedynczych objawów nie świadczy jeszcze o siecioholizmie. Jeśli ktoś podejrzewa u siebie lub swoich bliskich problem uzależnienia od Internetu, warto wykonać jeden z ogólnodostępnych testów uzależnienia.
W przypadku niepokojącego wyniku lub jakichkolwiek wątpliwości, warto jak najszybciej skontaktować się z psychologiem lub psychoterapeutą . W ten sposób można zapobiegać uzależnieniu od Internetu, zanim wkroczy ono w niebezpieczną fazę.
Skutki uzależnienia od sieci internetowej
Nie powinno się bagatelizować uzależnienia od Internetu, ponieważ tak jak każde inne uzależnienie prowadzi ono do wielu negatywnych konsekwencji. Osoba uzależniona – a także jej otoczenie – ponosi wiele konsekwencji. Skutkami siecioholizmu są:
- izolowanie się od ludzi i świata zewnętrznego;
- zaburzenia kontaktów społecznych w realnym świecie;
- zaburzenia tożsamościowe;
- rozregulowanie cyklu okołodobowego;
- zanik więzi emocjonalnych w rzeczywistym życiu;
- rozpady związków i rozwody, spowodowane wirtualnymi romansami (uzależnienie od internetowych kontaktów społecznych i korzystanie w tym celu z portali społecznościowych);
- zawężenie zainteresowań, a nawet możliwości intelektualnych;
- zaniedbywanie obowiązków rodzinnych i zawodowych;
- zwiększenie tolerancji na przejawy przemocy;
- utrwalanie się negatywnych wzorców u – podatnej na wpływy – młodzieży;
- poczucie rozdrażnienia, zmęczenie oraz problemy z koncentracją widoczne przede wszystkim u dzieci;
- większa podatność na choroby i infekcje związana z zaniedbaniem własnego zdrowia, w tym z: małą ilością snu, zmniejszoną aktywnością fizyczną i złą dietą;
- przeciążenie narządu wzroku przez długie wpatrywanie się w ekran komputera;
- wykształcenie się lub pogłębianie wadliwej postawy ciała.
Uzależnienie internetowe – leczenie
Świadomość istnienia problemu – wcześniej niż pojawiają się konsekwencje uzależnienia – oraz chęć leczenia uzależnienia od Internetu jest ważnym krokiem prowadzącym do powrotu do zdrowia. Trudnością w terapii nałogowego korzystania z Internetu jest to, że – w przeciwieństwie do innego rodzaju uzależnień – rzadko kiedy można całkowicie zrezygnować z Internetu.
Jest on niezbędnym i wielofunkcyjnym narzędziem, które, poprawnie używane, może przynieść wiele korzyści, nie mówiąc już o tym, że dla wielu osób jest źródłem utrzymania.
Leczenie siecioholizmu obejmuje, m.in.:
- terapię poznawczo-behawioralną;
- terapię zasadniczych, współistniejących problemów psychospołecznych;
- zaprzestanie korzystania ze szczególnie atrakcyjnych dla pacjenta komunikatorów i stron internetowych, o ile tylko jest to możliwe;
- metodę dialogu motywacyjnego;
- stopniowe ograniczanie czasu spędzanego na przeglądaniu Internetu;
- naukę dobrych praktyk korzystania z Internetu.
