Kaszel w nocy – jakie są przyczyny i jak się go pozbyć?

Przyczyny kaszlu w nocy

Kaszel to fizjologiczna reakcja organizmu służąca oczyszczaniu dróg oddechowych z zanieczyszczeń, zalegającej wydzieliny z dróg oddechowych, ciał obcych. Kaszel często bywa dla pacjenta męczący, zwłaszcza wtedy, gdy występuje w nocy i utrudnia zasypianie. Nocny kaszel to stosunkowo często spotykana dolegliwość, która może mieć szereg przyczyn. Jedną z najbardziej błahych i łatwych do wyeliminowania jest suche powietrze w pomieszczeniu w którym zasypiamy. Zbyt wysoka temperatura, klimatyzacja powodują, że powietrze staje się gorące i suche. Warunki te nie są przyjazne dla utrzymania zdrowia dróg oddechowych.

Nocny kaszel nie musi być objawem choroby. Napady kaszlu w nocy z uczuciem suchości w gardle, ustępujące po napiciu się, występujące zwłaszcza w miesiącach zimowych, gdy w mieszkaniu włączone są kaloryfery, a okna otwierane są rzadko, mogą być wynikiem wysuszenia śluzówek w wyniku ekspozycji na suche powietrze. Aby tego uniknąć, należy regularnie wietrzyć sypialnię oraz dbać o nawilżanie powietrza (za pomocą nawilżaczy lub ręczników wieszanych na kaloryferach itp.). Przed snem warto wykonać inhalację nawilżającą drogi oddechowe, np. z soli fizjologicznej.

Nocny kaszel bywa również częstą dolegliwością osób sypiających w klimatyzowanych pomieszczeniach, np. w pokojach hotelowych. Powietrze jest wówczas wysuszone, a dodatkowo klimatyzacja jest źródłem bakterii, grzybów, roztoczy i chemikaliów podrażniających drogi oddechowe. Pomimo komfortu, jaki daje klimatyzacja, zaleca się rezygnację z jej używania, zwłaszcza w trakcie snu.

Infekcje dróg oddechowych mogą powodować kaszel w nocy

Kaszel występujący w nocy, ale też w ciągu dnia, któremu towarzyszą takie objawy jak: gorączka, katar, uczucie rozbicia, pojawia się w przebiegu infekcji, począwszy od łatwych do leczenia zakażeń nosa i gardła, potocznie nazywanych przeziębieniami, po poważniejsze schorzenia, takie jak krztusiec czy gruźlica.

Kaszel nasilający się w nocy, w pozycji leżącej, charakterystyczny jest dla chorób przebiegających z gromadzeniem się wydzieliny w oskrzelach (występuje np. w ostrym zapaleniu oskrzeli). W przebiegu niektórych infekcji, nocny kaszel jest do tego stopnia nasilony, że uniemożliwia choremu zaśnięcie. Męczący kaszel w nocy pojawiający się w formie napadów, często w nocy, utrudniający spanie, bywa objawem krztuśca.

Kaszel pojawiający się po położeniu się do łóżka jest także charakterystyczny dla zapaleń krtani i zapaleń tchawicy.

Nocny kaszel u dziecka może być spowodowany podgłośniowym zapaleniem krtani – chorobą, której objawy (kaszel, duszność) rozwijają się nagle, zwykle w nocy, u dziecka, które kładło się spać zupełnie zdrowe. Jednym z charakterystycznych objawów tego zapalenia jest suchy kaszel występujący w nocy. Jest bardzo charakterystyczny – nazywany bywa szczekającym z uwagi na to, że przypomina szczekanie psa.

Choroby płuc i alergia a duszący kaszel w nocy

Nocny kaszel może być następstwem chorób przewlekłych nie tylko układu oddechowego, ale też układu krążenia oraz przewodu pokarmowego. Diagnostyka kaszlu w nocy, zwłaszcza, jeżeli jest męczący, suchy i występuje przez dłuższy okres czasu, wymaga dokładnego zebrania wywiadu z pacjentem, badania przedmiotowego, a często także szeregu badań dodatkowych.

• Astma oskrzelowa to przewlekła choroba układu oddechowego objawiająca się m.in. napadami duszności, świszczącego oddechu i kaszlu. Często pojawiają się napady suchego kaszlu w nocy, zwykle suchego, bez duszności są objawem m.in. tak zwanego wariantu kaszlowego astmy.
• Suchy kaszel, katar, drapanie w gardle, świąd skóry pojawiające się w nocy, z początkiem objawów wkrótce po położeniu się do łóżka, mogą być również objawem alergii np. na roztocza lub pierze, z których wykonana jest pościel. W przypadku podejrzenia alergicznego tła objawów konieczne jest wyeliminowanie alergenu (rezygnacja z pościeli puchowej w przypadku alergii na pierze) lub ograniczenie warunków sprzyjających występowaniu alergenu w przypadku uczulenia na roztocza kurzu domowego (częste wietrzenie i sprzątanie sypialni, częste pranie pościeli, używanie antyalergicznych pokrowców na pościel i materac).
• Produktywny, uporczywy kaszel, najbardziej nasilony nad ranem może świadczyć o przewlekłym zapaleniu oskrzeli lub przewlekłej obturacyjnej chorobie płuc, której komponentą jest przewlekłe zapalenie oskrzeli. Za rozpoznaniem dodatkowo przemawia nałóg palenia tytoniu u chorego.
• Duszący kaszel w nocy może pojawić się w rozstrzeniu oskrzeli. Napady kaszlu pojawiają się także nad ranem z odkrztuszaniem zielono-żółtej, cuchnącej (ropnej) wydzieliny. Chory odkrztusza zwykle bardzo dużą objętość wydzieliny.

Inne przyczyny męczącego kaszlu w nocy

Oprócz chorób układu oddechowego, męczący i duszący kaszel w nocy może być następstwem chorób układu krążenia lub układu pokarmowego.

Napady kaszlu i duszności w nocy mogą wystąpić w tak zwanej astmie sercowej. Jest to zespół objawów, takich jak: duszność, kaszel, świszczący oddech, pojawiający się zwykle w pozycji leżącej, w trakcie snu. Dychawica sercowa występuje w przebiegu lewokomorowej niewydolności serca. Przyczyną kaszlu jest zastój krwi w krążeniu płucnym. Kaszel jest suchy – nie towarzyszy mu odkrztuszanie wydzieliny. Ulgę przynosi choremu przybranie innej pozycji niż leżąca, np. pozycji półsiedzącej.

Stosunkowo często spotykaną przyczyną nocnego kaszlu jest refluks żołądkowo-przełykowy. Przyczyną kaszlu jest podrażnianie ścian dróg oddechowych przez cofającą się kwaśną treść żołądkową, czemu sprzyja pozycja leżąca. W przypadku występowania dokuczliwych objawów zaleca się spanie w pozycji półsiedzącej. Ulgę przynosi choremu także napicie się wody. Dodatkowymi objawami przemawiającymi za refluksem żołądkowo-przełykowym są: zgaga, uczucie cofania się treści żołądkowej do przełyku, chrypka.