Migrena z aurą (migrena oczna) – na czym polega, jak przebiega, ile trwa, co nia nią pomaga

Migrena – czym jest?

Migrena jest jedną z najczęściej występujących chorób neurologicznych, dotykającą ponad 10% populacji. Pierwsze ataki migreny mogą pojawić się już w dzieciństwie lub w latach nastoletnich, a schorzenie to niemal dwukrotnie częściej dotyczy kobiet niż mężczyzn.

Napady bólu głowy odczuwane podczas ataku migreny są na tyle silne, że w znacznym stopniu utrudniają codzienne funkcjonowanie, prowadząc do znacznego obniżenia jakości życia pacjentów.

Migrena charakteryzuje się również występowaniem rodzinnym, co oznacza, że osoby posiadające krewnych pierwszego stopnia zmagających się z migreną, są bardziej narażone na jej wystąpienie.

Zrozumienie migreny, jej objawów i mechanizmów powstawania jest kluczowe dla skutecznego leczenia i zapobiegania atakom.

Rodzaje migren

Wyróżniamy kilka rodzajów migreny. Należą do nich:

• migrena bez aury – jest najczęstszym rodzajem migreny,
• migrena z aurą,
• migrena podstawna,
• migrena hemiplegiczna.

Jakie czynniki mogą wywołać atak migreny?

Migrenowy ból głowy często jest wywołany zadziałaniem czynnika wywołującego. Do takich czynników należą:

• zmiany hormonalne w trakcie miesiączki, jajeczkowania lub wywołane przyjmowaniem leków hormonalnych,
• niektóre pokarmy (np. czekolada, przyprawy, alkohol, potrawy zawierające glutaminian sodu),
• post,
• niedobór snu lub zbyt długi sen,
• niektóre leki (np. nitrogliceryna, histamina, ranitydyna),
• gwałtowne zmiany pogody,
• pobyt na dużych wysokościach,
• jasne światło.

Jak rozpoznać migrenowe bóle głowy?

Migrenowy ból głowy ma bardzo charakterystyczne cechy:

• jest jednostronny;
• najczęściej umiejscowiony w okolicy czołowej i skroniowej;
• czasami może obejmować również niektóre obszary twarzy;
• jego umiejscowienie zmienia się w kolejnych napadach migreny;
• ma pulsujący, tętniący i rozpierający charakter;
• nasila się podczas wysiłku.

Jakie objawy mogą towarzyszyć napadowi migreny?

Napadom migreny często towarzyszą inne objawy. Należą do nich:

• nudności,
• wymioty,
• nadwrażliwość na światło,
• nadwrażliwość na dźwięki i hałas,
• nietolerancja niektórych zapachów,
• zaburzenia smaku,
• nadpobudliwość,
• osłabienie i zaburzenia równowagi.

Migrena oczna a inne bóle głowy

Ból głowy to jeden z najczęstszych objawów, które skłaniają pacjentów do wizyty u lekarza. Migrena znajduje się na siódmym miejscu wśród przyczyn upośledzenia jakości życia codziennego. International Classification of Headache Disorders jest dokumentem wydanym i regularnie aktualizowanym przez Międzynarodowe Towarzystwo Bólów Głowy, który obowiązuje na całym świecie i stanowi wytyczne pozwalające rozróżnić i określić rodzaj bólu głowy. Jest ich łącznie ponad 280.

Migrena oczna to synonim klasycznej migreny z aurą. U niektórych pacjentów może pojawić się także migrena oczna bez bólu głowy – to znaczy pojawia się aura, po której w przeciągu godziny nie dołączają się dolegliwości bólowe. Częste bóle głowy nazywa się chronicznymi.

Migrenowe bóle głowy należy różnicować z innymi rodzajami pierwotnych bólów, m.in. napięciowymi , klasterowymi czy kaszlowymi. Diagnoza stawiana jest przede wszystkim na podstawie wywiadu.

Należy również wziąć pod uwagę możliwość wystąpienia wtórnego bólu głowy, np. po urazie w przebiegu krwawienia podpajęczynówkowego, w przebiegu chorób autoimmunologicznych, takich jak reumatoidalne zapalenie stawów, czy też w czasie nagłego skoku ciśnienia tętniczego krwi.

Migrena z aurą – czym się charakteryzuje?

Migrena z aurą charakteryzuje się występowaniem napadowych bólów głowy poprzedzonych innymi objawami neurologicznymi, które określane są mianem aury migrenowej. Aura występuje u około 15% pacjentów z migreną.

Migrena z aurą nietypową z kolei manifestuje się w postaci różnych zaburzeń neurologicznych. Rodzaj tej aury jest indywidualny dla każdego pacjenta. Zwykle objawia się jako zaburzenia:

• czuciowe – mrowienie, niedowład połowiczy, drętwienie;
• ruchowe – osłabienie ruchów, niezdarne ruchy;
• mowy – afazja (całkowita utrata zdolności mowy), dysartria (zaburzenia mowy);
• równowagi – ataksja (zaburzenie koordynacji).

Jak przebiega atak migreny z aurą?

Atak migreny z aurą ma przebieg fazowy – przebiega w czterech fazach, które następują po sobie. Są to:

• faza prodromalna,
• aura migrenowa,
• faza bólu głowy,
• faza postdromalna.

Poszczególne fazy napadu migreny charakteryzują się zmiennym czasem trwania. Przechodzą one w siebie nawzajem łagodnie i niedostrzegalnie. Napady migreny mogą trwać od 4 do nawet 72 godzin, jednak najczęściej pojedynczy napad trwa jeden dzień. Ostatnia faza przejściowa charakteryzuje się zmianą charakteru bólu na tępy i jednostajny, który ustępuje po kilku minutach. Jeżeli objawy nie ulegają złagodzeniu po 3 dobach, można mówić o powikłaniu migreny pod postacią stanu migrenowego – konieczna jest wówczas hospitalizacja.

Czym charakteryzuje się aura migrenowa?

Aura migrenowa charakteryzuje się tym, że u pacjenta podczas napadu migreny pojawiają się objawy neurologiczne. Najczęściej są to objawy wzrokowe, jednak mogą być również objawy czuciowe lub objawy ruchowe.

Pojawienie się aury najczęściej wyprzedza ból głowy, jednak może mu również towarzyszyć, a nawet pojawić się bez bólu głowy.

Objawy aury rozwijają się szybko, zwykle w ciągu 5 do 20 minut i zazwyczaj nie trwają dłużej niż godzinę.

Warto podkreślić, że objawy aury są całkowicie odwracalne, a po ich ustąpieniu zwykle pojawia się napad bólu głowy.

Jakie zaburzenia widzenia występują podczas aury migrenowej?

Zazwyczaj osoby, które doświadczają aury migrenowej, odczuwają tymczasowe objawy wzrokowe. Zwykle zaczynają się one w centrum pola widzenia i rozprzestrzeniają się do jego obwodowej części.

Zaburzenia widzenia, które mogą wystąpić podczas aury migrenowej, to:

• migoczące plamki lub gwiazdki,
• błyski świetlne,
• zygzakowate linie rozprzestrzeniające się w polu widzenia,
• martwe punkty, które czasami są zarysowane figurami geometrycznymi,
• podwójne widzenie,
• utrata wzroku.

Jakie inne formy może przybierać aura migrenowa?

Pomimo tego, że najczęstszą formą aury jest aura wzrokowa, to nie jest to jedyna możliwa forma aury. Podczas aury mogą wystąpić również inne objawy neurologiczne: czuciowe, ruchowe bądź dotyczące mowy.

Należą do nich:

• drętwienie twarzy bądź dłoni,
• zaburzenia mowy,
• osłabienie mięśni,
• przejściowe osłabienie jednej połowy ciała.

Czy aura zawsze jest związana z migreną?

Aura nie zawsze jest powiązana z migreną. Może występować również w przebiegu innych bólów głowy, takich jak:

• klasterowy ból głowy,
• zespół SUNCT, czyli jednostronny krótkotrwały ból głowy przypominający neuralgię,
• hemikrania ciągła.

Niebezpieczeństwo migreny – czy migrena może mieć związek z udarem mózgu?

Badania potwierdzają, że migrena z aurą może mieć związek z udarem niedokrwiennym mózgu. Ryzyko udaru w niektórych grupach pacjentów z migreną z aurą może być nawet dwukrotnie wyższe niż w populacji ogólnej.

Ze względu na to pacjenci z migreną powinny starać się kontrolować inne czynniki ryzyka udaru, takie jak: nadciśnienie tętnicze, cukrzyca, otyłość i dyslipidemia. Powinni również zrezygnować z palenia papierosów i innych wyrobów tytoniowych. Takie podejście pozwoli na zmniejszenie ogólnego ryzyka wystąpienia udaru mózgu.

Objawy aury migrenowej mogą przypominać objawy przemijającego ataku niedokrwiennego (TIA) lub udaru mózgu. Ze względu na to pacjenci z takimi objawami powinni niezwłocznie udać się do lekarza, szczególnie jeśli takie dolegliwości wystąpiły po raz pierwszy.

Diagnostyka i leczenie migreny z aurą

Diagnostyka migreny może być bardzo prosta – jeśli pacjent ma specyficzne objawy migreny, neurolog może postawić diagnozę na podstawie samego wywiadu i badania fizykalnego. Jednak w niektórych, mniej jasnych przypadkach, może być konieczne wykonanie badań dodatkowych, takich jak tomografia komputerowa (TK) i rezonans magnetyczny głowy (MRI).

Leczenie migreny można podzielić na dwie grupy: leczenie napadu migreny oraz zapobieganie kolejnym napadom. Wybór dokładnego leczenia zależy od tego, jak często u pacjenta występują napady, jakie mają one nasilenie i czy towarzyszą im objawy dodatkowe. Do leczenia migreny wykorzystywane są różne grupy leków. Są to między innymi:

• niesteroidowe leki przeciwzapalne,
• tryptany,
• trójpierścieniowe leki przeciwdepresyjne,
• leki przeciwpadaczkowe.

Tryptany wywołują wybiórczy skurcz mózgowych naczyń mózgowych, który przerywa migrenowe bóle głowy. Stosowanie ich jednak w czasie aury jest bezzasadne – należy je przyjąć na początku bólu. Szczególnie trzeba uważać w migrenie chronicznej, kiedy jest minimum 15 ataków na miesiąc – tryptany można stosować maksymalnie 10 razy w miesiącu. Ich nadużywanie może doprowadzić do rozwoju polekowego bólu głowy.

U osób z rozpoznaną oczną postacią migreny ważne jest stosowanie leków profilaktycznych, które nie pozwolą na pojawienie się objawów. Najczęściej stosuje się:

• blokery receptora beta, np. propranolol,
• leki przeciwdepresyjne, zwłaszcza z grupy trójpierścieniowych leków przeciwdepresyjnych, np. amitryptylina,
• leki przeciwpadaczkowe, np. topiramat.

W razie ich nieskuteczności można wybrać leki z innych grup, m.in. antagonistów wapnia, antagonistów receptora serotoninowego czy suplementy diety, jak magnez czy ryboflawina.

Przed rozpoczęciem terapii bierze się pod uwagę inne choroby występujące u danego pacjenta oraz ocenia ryzyko wystąpienia objawów niepożądanych. Ogólną zasadą jest rozpoczęcie leczenia od jak najmniejszej dawki, którą zwiększa się stopniowo aż do momentu osiągnięcia kontroli nad objawami migreny.

Jakie są inne sposoby na migrenę?

Na samym początku należy unikać czynników wyzwalających napady migreny. Uczestnictwo w psychoterapii poznawczo-behawioralnej pozwala poznać i utrwalić zasady zdrowego trybu życia, wskazuje na odpowiednie odżywianie, higienę snu i pozwala uporać się z nałogami.

Warto stosować techniki relaksacyjne, takie jak joga, masaże czy medytacja. Dużym powodzeniem cieszy się akupunktura. By osiągnąć trwalsze efekty, trzeba wziąć udział w co najmniej dziesięciu zabiegach.

W leczeniu migrenowych bólów głowy można wspomóc się także nowoczesnymi technologiami, chociaż ich skuteczność i bezpieczeństwo nie są potwierdzone. Urządzenia te działają na zasadzie przezczaszkowej stymulacji magnetycznej (TMS) lub stymulacji prądem stałym (tDCS).

współpraca: Anna Podlasek