Trójpierścieniowe leki przeciwdepresyjne (TLPD), znane również jako trójcykliczne leki przeciwdepresyjne, zostały wprowadzone do lecznictwa pod koniec lat 50. XX wieku. Były jednymi z pierwszych dostępnych antydepresantów i wciąż uważane są za skuteczne w leczeniu depresji, choć zdecydowanie rzadziej przepisuje się je jako leki pierwszego rzutu. Znacznie częściej natomiast ordynowane są, gdy antydepresanty z innych grup okazują się nieskuteczne. Wadą trójpierścieniowych leków przeciwdepresyjnych jest szereg działań niepożądanych jakie mogą wywoływać, co w przypadku osób chorych na depresję często jest trudne do zaakceptowania.
Trójcykliczne (trójpierścieniowe) leki przeciwdepresyjne – TLPD
Spis treści
Trójpierścieniowe leki przeciwdepresyjne
Leki TLPD stanowią w głównej mierze pochodne dibenzoazepiny. Należą do antydepresantów starej generacji i najczęściej stosowane są w depresji o dużym nasileniu, w chorobie dwubiegunowej lub zaburzeniach obsesyjno-kompulsywnych. To także leki stosowane wtedy, gdy antydepresanty z innych grup, jak np. inhibitory selektywnego wychwytu serotoniny (SSRI) nie zapewniają oczekiwanych efektów terapeutycznych.
Czytaj również: Depresja lękowa – przyczyny i objawy
Do najważniejszych trójcyklicznych leków przeciwdepresyjnych należą:
- amitryptylina;
- klomipramina;
- imipramina;
- nortryptylina;
- doksepina;
- opipramol;
- dezypramina.
Trójcykliczne leki przeciwdepresyjne – działanie
Sposób działania TLPD polega na nieselektywnym hamowaniu wychwytu zwrotnego serotoniny i noradrenaliny, jednak bardzo często podkreśla się, że ich dokładny mechanizm działania nie został do tej pory jeszcze wyjaśniony. Wiadomo, że niektóre z nich hamują także w pewnym stopniu wychwyt dopaminy. Wzrost stężenia wspomnianych neuroprzekaźników w szczelinie synaptycznej wpływa na zwiększoną aktywację układu serotoninergicznego i noradrenergicznego.
Poza tym TLPD oddziałują także na kanały sodowe oraz szereg innych receptorów, m.in. receptory histaminowe, muskarynowe i adrenergiczne, co niestety wiąże się z występowaniem określonych działań niepożądanych.
Pełne efekty działania TLPD pojawiają się zwykle po kilku tygodniach rozpoczęcia ich przyjmowania. W przypadku kiedy po 2 miesiącach przyjmowania TLPD brak poprawy, należy rozważyć zmianę leku.
Przeczytaj też: Rodzaje leków na nerwicę
Trójcykliczne leki przeciwdepresyjne – wskazania do stosowania
Choć TLPD klasyfikowane są jako leki przeciwdepresyjne i stosowane są w różnych rodzajach depresji, ich szeroka rozpiętość terapeutyczna pozwala na wykorzystywanie także w leczeniu innych dolegliwości związanych z zaburzeniami psychicznymi. Należą do nich: lęk, nerwica, choroba afektywna dwubiegunowa, zaburzenia obsesyjno-kompulsywne, dystymia, zespoły natręctw, fobie, bulimia, neuropatie.
Czytaj również: Depresja maskowana – kiedy się ją rozpoznaje
Trójcykliczne leki przeciwdepresyjne – działania niepożądane
Liczne działania niepożądane związane ze stosowaniem trójpierścieniowych leków przeciwdepresyjnych są skutkiem ich aktywności antycholinergicznej, antyadrenergicznej i antyhistaminowej. Najczęstsze efekty uboczne stosowania TLPD to:
- wzmożona senność;
- otępienie;
- zaburzenia koncentracji;
- suchość błon śluzowych;
- zaburzenia rytmu serca;
- trudności w oddawaniu moczu;
- zaburzenia potencji;
- zaburzenia w oddawaniu moczu;
- przyrost masy ciała;
- zmiany skórne;
- ośrodkowy zespół antycholinergiczny.
Nie trudno sobie wyobrazić, że występowanie tak licznych działań niepożądanych znacząco wpływa ma obniżenie komfortu życia chorego. Dlatego też z czasem, w miarę pojawiania się nowych środków o działaniu przeciwdepresyjnym, TLPD zeszły na drugi plan w leczeniu zaburzeń depresyjnych.
Mimo to, w niektórych przypadkach to właśnie trójpierścieniowe leki przeciwdepresyjne okazują się najskuteczniejsze. W takich sytuacjach, jeśli pojawią się nasilone działania niepożądane chory powinien skonsultować się z lekarzem. Nie należy samodzielnie odstawiać leku, ani zmieniać jego dawek. Ponieważ rozpiętość pomiędzy dawką terapeutyczną a toksyczną niektórych TLPD, np. amitryptyliny jest bardzo mała, istnieje stosunkowo duże niebezpieczeństwo zatrucia przy zażywaniu zbyt dużych dawek .
Jednym z najpoważniejszych działań związanych z przedawkowaniem TLPD są zaburzenia rytmu serca. Jest to wynikiem blokowania kanałów sodowych odpowiadających za depolaryzację komórek. Efektem takiego działania jest wydłużenie potencjału czynnościowego w komórkach serca, co może prowadzić do migotania komór, a w efekcie nawet zgonu.
Przeczytaj też: Bulimia – przyczyny, objawy, leczenie
Trójcykliczne leki przeciwdepresyjne - przeciwwskazania
Główne przeciwwskazania do stosowania trójpierścieniowych leków przeciwdepresyjnych to:
- Jaskra;
- Zaburzenia rytmu serca;
- Choroba niedokrwienna serca, stan po zawale serca;
- Znaczne nadciśnienie i niedociśnienie;
- Przerost gruczołu krokowego.
Ponieważ TLPD metabolizowane są głównie w wątrobie, ich stosowanie u osób w wieku podeszłym wymaga podawania mniejszych dawek i monitorowania stężenia leku w ustroju. Ma to związek ze spadkiem zdolności metabolicznych wraz z wiekiem. Dlatego też TLPD w wieku podeszłym stosowane są raczej rzadko.
TLPD nie powinny być łączone z inną grupą leków przeciwdepresyjnych, jakimi są inhibitory monoaminooksydazy (I-MAO). Połączenie takie może prowadzić do wystąpienia gorączki, drgawek, a w skrajnych przypadkach nawet do śmierci.
Podczas terapii trójpierścieniowymi lekami przeciwdepresyjnymi, podobnie jak innymi antydepresantami, nie zaleca się spożywania alkoholu, ponieważ grozi to nasileniem działania leku i występowaniem m.in. pogłębionej sedacji.
Bibliografia
W Wylecz.to opieramy się na EBM (Evidence Based Medicine) – medycynie opartej na faktach i wiarygodnych źródłach. Dowiedz się więcej o tym, jak dbamy o jakość naszych treści.
- Adam Bilikiewicz, Stanisław Pużyński, Jacek Wciórka, Janusz Rybakowski: Psychiatria. T. 3. Wrocław: Urban & Parner, 2003.
- Aarts, N.: Noordam, R.; Hofman, A.; Tiemeier, J.; Stricker, B.; and L. Visser. Self-Reported Indications for Antidepressant Use in a Population-Based Cohort of Middle-Aged and Elderly. Int J Pharmacol. 2016;38(5):1311-7.
- Gillman, P. Tricyclic antidepressant pharmacology and therapeutic drug interactions updated. Br J Pharmacol. 2007;151(6):737-48.
Opublikowano: 21.10.2021;
Oceń:
4.9
Ten tekst został napisany przez Eksperta, który posiada kierunkowe wykształcenie oraz doświadczenie. Nawiązując współpracę z autorytetami w danej dziedzinie nauki serwis Wylecz.to dba o najwyższą jakość i wiarygodność informacji publikowanych w serwisie. W Wylecz.to opieramy się na EBM (Evidence Based Medicine) – medycynie opartej na faktach i wiarygodnych źródłach.
Paulina Znajdek-Awiżeń
dr nauk farmaceutycznych
Absolwentka Wydziału Farmacji Uniwersytetu Medycznego im. K. Marcinkowskiego w Poznaniu. Tytuł doktora nauk farmaceutycznych uzyskała na podstawie badań prowadzonych w Katedrze i Zakładzie Farmakognozji UMP. Członek Sekcji Fitoterapii Polskiego Towarzystwa Lekarskiego. Pracownik apteki, a także wykładowca w technikum farmaceutycznym. Prowadzi kursy, szkolenia oraz warsztaty z zakresu towaroznawstwa zielarskiego oraz wykorzystania roślin w profilaktyce i leczeniu różnych dolegliwości. Autorka i współautorka artykułów o charakterze naukowym i popularnonaukowym publikowanych w czasopismach krajowych i zagranicznych. Współautorka książki „Żyj naturalnie czyli dekalog zdrowego życia”.
33
Komentarze i opinie (0)