Dobutamina – co to jest i jak działa?
Dobutamina (dobutaminum) jest związkiem podobnym do dopaminy, zaliczanym do grupy leków inotropowych. Głównym miejscem jej działania są receptory zlokalizowane w mięśniu sercowym. Najsilniej działa na receptory β1, w nieco mniejszym stopniu na β2. Liczne badania potwierdziły brak powinowactwa do receptorów α. Każdy z wymienionych odpowiada za określone działanie mięśnia sercowego. Receptory β1 i β2 odpowiadają za siłę i częstość skurczów serca. Zastosowanie dobutaminy jest następujące:
- zwiększa pojemność minutową serca poprzez selektywne zwiększenie objętości krwi dostającej się do serca,
- poprawia kurczliwość mięśnia,
- przyspiesza częstotliwość pracy serca i jego zapotrzebowanie na tlen,
- zwiększa przepływ wieńcowy,
- poprawia przepływ płucny.
Dobutamina – wskazania i dawkowanie
Dobutaminę stosuje się wówczas, kiedy chcemy przyspieszyć akcję serca i jednocześnie uniknąć podwyższenia ciśnienia. Przydatna jest w następujących stanach zagrożenia życia:
- ostra niewydolność serca spowodowana zawałem lub zapaleniem mięśnia sercowego,
- przewlekła zastoinowa niewydolność serca, oporna na działanie preparatów na bazie glikozydów nasercowych naparstnicy purpurowej,
- zespół tzw. małego rzutu.
Dobutamina znalazła zastosowanie również w diagnostyce do przeprowadzania nieinwazyjnych badań obrazowych w niewydolności serca. Echokardiograficzna próba obciążeniowa z dobutaminą (w skrócie próba z dobutaminą) wykonywana jest przez doświadczonego lekarza. Ocenie podlega zachowanie się serca pod wpływem leku podawanego w postaci dożylnego wlewu.
Badanie składa się z kolejnych trzyminutowych etapów, w czasie których zwiększana jest dawka podawanego leku. Echo serca z dobutaminą jest rekomendowane dla chorych z umiarkowanym ryzykiem wystąpienia choroby wieńcowej oraz z niskim prawdopodobieństwem wystąpienia zmian w tętnicach. Wskazaniem do wykonania testu wysiłkowego z dobutaminą jest podejrzenie choroby wieńcowej u osób niemogących wykonać wysiłku fizycznego, nieprawidłowe spoczynkowe EKG uniemożliwiające ocenę niedokrwienia, a także kwalifikacja do rozległych operacji w celu oceny ryzyka powikłań sercowo-naczyniowych.
Dobutamina – preparaty i dawkowanie
Preparaty z dobutaminą są przeznaczone do stosowania w lecznictwie zamkniętym. Oznacza to, że nie są dostępne dla pacjentów w aptece. Zazwyczaj mają postać koncentratu lub proszku do sporządzania infuzji. Stosowanie tego leku jest wskazane zarówno u dzieci i młodzieży, jak i dorosłych. Dawkowanie w pompie ustalane jest indywidualnie dla każdego pacjenta. To, jak podawać i w jakiej dawce, uzależnione jest od wagi chorego. Zgodnie z informacjami zawartymi w ChPL dawkowanie dobutaminy należy rozpocząć od 2,5–10 µg/kg mc./min, następnie zwiększać dawki co 10–30 minut, w zależności od odpowiedzi klinicznej – do dawki maks. 40 µg/kg mc./min.
Optymalne działanie terapeutyczne osiąga się stosując dawkę 7–15 µg/kg mc./min. Początek działania leku jest widoczny 1 do 2 minut po podaniu dożylnym leku. Dobutamina musi być podawana w ciągłym wlewie dożylnym, ponieważ bardzo szybko się metabolizuje. Zaprzestanie podawania produktu powinno przebiegać stopniowo, aby zapobiec wystąpieniu niedociśnienia.
Ulotka zawiera szczegółową instrukcję. W przypadku przedostania się leku poza naczynie krwionośne postępowaniem z wyboru, w celu ograniczenia zmian martwiczych, jest ostrzyknięcie miejsca wynaczynienia roztworem fentolaminy przy pomocy cienkiej igły do wstrzyknięć podskórnych.
Dobutamina – przeciwwskazania, działania niepożądane
Głównymi przeciwwskazaniami do stosowania są guz chromochłonny nadnerczy oraz ciężkie zaburzenia rytmu serca, takie jak migotanie komór lub tachyarytmia. Leki z dobutaminą mogą być stosowane w ciąży jedynie w przypadkach, gdy w opinii lekarza korzyść dla matki przewyższa potencjalne zagrożenie dla płodu. Karmienie piersią nie stanowi przeciwwskazania do ich użycia. Najczęściej występujące działania niepożądane obejmują:
- bóle głowy,
- kołatanie serca,
- obniżenie ciśnienia tętniczego,
- zwężenie naczyń krwionośnych,
- nudności i wymioty,
- duszność.
Rzadko dochodzi do zwolnionego bicia serca (tzw. bradykardia). Inhibitory monoaminooksydazy (MAO) nasilają działanie dopaminy. Pacjenci przyjmujący inhibitory MAO w ciągu ostatnich 2–3 tygodni powinni otrzymać dawkę początkową nie większą niż 10 proc. zwykle stosowanej dawki dopaminy. Antagonistycznie do dopaminy działają β-adrenolityki, takie jak propranolol lub metoprolol. Nie należy stosować jednocześnie dopaminy i alkaloidów pochodnych ergotaminy, ponieważ może wystąpić zwężenie naczyń krwionośnych. Trójpierścieniowe leki przeciwdepresyjne i guanetydyna mogą nasilać działanie dopaminy charakteryzujące się podwyższeniem ciśnienia tętniczego.
Czytaj również: Choroba Pompego – co to jest? Przyczyny, objawy, diagnostyka, leczenie
