Kołatanie serca – jakie są przyczyny, objawy, co robić i jak leczyć?

Uczucie kołatania serca – przyczyny to choroby serca

Serce zaliczamy do najważniejszych organów ciała. Jego funkcją jest pompowanie krwi, a wraz z nią wielu odżywczych substancji dla tkanek, bez których nie mogłyby one prawidłowo pracować. Układ krwionośny pozostaje więc jednym z bardziej obciążonych systemów organizmu człowieka.

Nie dziwi zatem fakt, że pierwszą przyczyną zgonów na świecie są choroby układu sercowo-naczyniowego, do których przyczyniają się także złe nawyki cywilizacyjne. Głównym i najczęściej zgłaszanym objawem chorób serca jest kołatanie, określane niekiedy przez pacjentów jako palpitacje.

Czytaj również: Pulsowanie w głowie – jakie są przyczyny uczucia pulsowania w głowie?

Wiele wrodzonych chorób serca bywa nieuchwytnych w okresie wczesnodziecięcym, dziecięcym, a nawet młodzieńczym. Przyspieszone bicie serca w wieku dorosłym bywa często jedynym objawem i jest wielokrotnie bagatelizowane do momentu wystąpienia groźnych powikłań.

Do chorób wrodzonych serca, związanych z powyższym odczuciem zgłaszanym przez chorych należą m.in.: choroba Brugadów, zespół WPW (Wolffa-Parkinsona-White'a), zespół Lowna-Ganonga-Levine'a, zespół długiego QT.

Przeczytaj też: Rodzaje leków na nerwicę

Czy kołatanie serca jest niebezpieczne w przypadku wspomnianych schorzeń? Są to zespoły wywołane zaburzeniem przewodzenia w obrębie miokardium (mięśnia sercowego), które w najgorszym wypadku grożą wystąpieniem nagłego zatrzymania krążenia (NZK) w mechanizmie migotania komór lub częstoskurczu komorowego. U wielu chorych pojawia się ono bez wcześniejszych objawów bądź przy występowaniu jedynie sporadycznego „drżenia” serca.

Jeżeli chodzi o kołatanie serca u dziecka, to nie zawsze oznacza ono chorobę organiczną. Może być to np. objaw aktywności fizycznej. Warto jednak pamiętać, że jeśli opisywany symptom utrzymuje się dłużej i towarzyszy mu przyspieszony oddech i bladość skóry, należy wykonać badania w kierunku arytmii.

To też może Cię zainteresować: Ucisk w gardle – przyczyny, badania, leczenie

Kołatanie serca – co to znaczy? Czy to objaw arytmii?

Arytmia serca to każdy rytm narządu, który przekracza zakres normy 60–100 uderzeń w czasie minuty. Zarówno przyspieszenie rytmu (tachykardia), jak i jego zwolnienie (bradykardia) mogą oznaczać arytmię. W praktyce stosuje się tę nazwę do chorób związanych z nieprawidłowym biciem serca.

Najczęstszą chorobą zaliczaną do grup arytmii jest migotanie przedsionków. Ponadto wyróżniamy: trzepotanie przedsionków, migotanie komór, trzepotanie komór, częstoskurcz komorowy i nadkomorowy. Wszystkie wyżej wymienione arytmie niosą za sobą ryzyko powikłań, a mianownikiem większości jest jeden objaw – uczucie kołatania serca.

Na przykładzie migotania przedsionków, które jest wywołane niemiarową, nieefektywną pracą kardiomiocytów (komórki miokardium) budujących mięśniówkę przedsionka, dochodzi do chaotycznej pracy tych jam serca, co oznacza ich „drżenie” i pompowanie zbyt małej ilości krwi do komór. U chorujących na zaburzenie rytmu serca, jakim jest migotanie przedsionków, w związku z ich nierówną pracą pojawia się uczucie niemiarowego bicia, czyli kołatania.

Przeczytaj również: Progesteron – normy u kobiet, w ciąży i u mężczyzn

Kołatanie serca a nerwica

Kołatanie serca, jako główny objaw nadpobudliwości układu autonomicznego, jest jednym z objawów powszechnej w obecnych czasach „nerwicy serca”. Mówi się o niej, gdy pacjent skarży się na uczucie gniecenia w klatce piersiowej, nierównego pulsu, kłującego bólu w rzucie serca (szczególnie przy głębokim wdechu), a objawy te występują przy nasilonym narażeniu na stres i braku organicznej choroby narządu. Pacjenci często zgłaszają: „serce mi wali” czy „mam uczucie serca w gardle”.

Nerwica serca, czyli zespół da Costy, często współistnieje z innymi objawami nerwicowymi, takimi jak parestezje (np. nieprzyjemne uczucie mrowienia rąk), duszność, przewlekłe bóle głowy, problemy ze snem.

W obecnie panującym okresie przewlekłego narażenia na stres nerwica dotyczy szerokiego grona osób, a kołatanie serca jest jednym z najczęstszych objawów tej choroby. Pacjenci często zgłaszają objaw, jakim jest kołatanie serca w nocy czy wieczorem, przed snem.

To też może Cię zainteresować: Drżenie ciała – jakie mogą być przyczyny drżenia mięśni ciała?

Kołatanie serca oznacza zmiany hormonalne?

Kołatanie serca to nie tylko wynik chorób krążenia, ale również objaw związany z zaburzeniami gospodarki hormonalnej organizmu.

Chora tarczyca to przyczyna kołatania serca

Dość znanym zaburzeniem hormonalnym jest zespół Cushinga, związany z wysokimi stężeniami nadnerczowego hormonu – kortyzolu, który w zbyt dużych ilościach prowadzi do charakterystycznych objawów: ścieńczenia i zaczerwienienia skóry, typowej cushingoidalnej budowy ciała, trądziku, hirsutyzmu, zaburzeń miesiączkowania u kobiet, a także do nadciśnienia tętniczego i kołatań serca.

To też może Cię zainteresować: Co oznacza przyspieszone bicie serca?

Nadnercza to miejsce powstawania także adrenaliny, hormonu stresu, który napędza metabolizm i powoduje przyspieszenie rytmu serca. U osób chorujących na pheochromocytomę (rzadka choroba związana z nadprodukcją adrenaliny) dochodzi do groźnych dla życia objawów, w tym także do opornego na leczenie nadciśnienia i arytmii, które objawiają się początkowo kołataniami serca.

Przyspieszony metabolizm i występowanie arytmii, najczęściej pod postacią migotania przedsionków, jest związane z częstą wśród ludzi nadczynnością tarczycy. Tyroksyna produkowana przez nadczynny gruczoł prowadzi do zwiększenia rytmu serca, a także do objawów sercowych hipertyreozy, w tym uczucia kołatania serca.

Czytaj również: Szałwia – na co pomaga? Właściwości lecznicze i zastosowanie szałwii lekarskiej

Kołatanie serca a menopauza

Hormony regulują pracę wielu narządów, w tym także serca, stąd kołatanie serca to również tzw. objaw wypadowy menopauzy. Symptomy towarzyszące to: uczucie niepokoju, duszności i gniecenia w klatce piersiowej. Niekiedy pojawiają się nawet nocne kołatania serca.

Powolne wygasanie czynności jajników, zmniejszenie ilości „kobiecych” hormonów objawia się najczęściej napadami gorąca i zimna z dreszczami, kłopotami ze snem, rozdrażnieniem. Nagłemu kołataniu serca mogą towarzyszyć również wahania ciśnienia tętniczego.

Kołatanie serca w ciąży

Również u kobiet w ciąży może pojawić się objaw kołatania serca. Wynika to ze zmian hormonalnych w organizmie przyszłej matki w II i III trymestrze. Wzrasta poziom progesteronu, który obniża ciśnienie krwi, w wyniku czego serce bije szybciej.

Zobacz też: Globus histericus – co oznacza gula w gardle?

Kołatanie serca – jakie badania wykonać?

Osoba odczuwająca napadowe, częste kołatania serca niewątpliwie powinna udać się po poradę do lekarza pierwszego kontaktu, który oceni konieczność skierowania do specjalisty kardiologa bądź hipertensjologa. Z reguły diagnostyka zostaje rozpoczęta już u lekarza rodzinnego, który może zlecić wykonanie podstawowego badania serca, czyli EKG (elektrokardiografia) i w pewnym stopniu wykluczyć obecność arytmii.

Ponadto konieczne są specjalistyczne badania krwi, takie jak jonogram (ocena poziomu sodu, potasu, wapnia), poziom hormonów tarczycy, poziom estrogenów u kobiet w okresie okołomenopauzalnym.

U niektórych pacjentów skierowanych do kardiologa potrzebne może się okazać wykonanie badania obrazowego serca, czyli tzw. echa serca – ultrasonografii mięśnia sercowego.

Młodzież w okresie intensywnego wzrostu, zgłaszająca uczucie kołatania serca z towarzyszącymi omdleniami (szczególnie w sytuacjach stresowych) bądź w zatłoczonych i dusznych pomieszczeniach wymaga czasem wykonania próby pionizacyjnej (tilt test, test pochyleniowy).

Próba polega na ocenie ciśnienia tętniczego krwi oraz EKG podczas pionizacji, po uprzednim krótkotrwałym leżeniu chorego. Test tilt służy do oceny występowania u tych osób omdleń wazowagalnych.

Przeczytaj również: Co może oznaczać uczucie ciężkości w klatce piersiowej?

Kołatanie serca – leczenie

Leczenie kołatania serca jest trudne do zdefiniowania. W przypadku, gdy staje się izolowanym objawem i nie pojawia się zbyt często, a wyniki badań dodatkowych nie wskazują na żadną poważną chorobę, pacjent może zrezygnować z leczenia, którego skutki uboczne mogą przewyższać korzyści.

Jeśli jednak kołatania są dość częste i utrudniają codzienne funkcjonowanie, a są one najczęściej związane z wysokim poziomem codziennego stresu, stosuje się leczenie psychologiczne, obejmujące terapię u psychologa, medytację lub farmakoterapię zwalniającą reakcję serca i pobudliwość nerwową przy pomocy ß-blokerów w małych dawkach.

Jak uspokoić serce? W związku z tym, że kołatania mogą być oznaką innych chorób, zaburzeń jonowych, hormonalnych bądź choroby organicznej narządu, interwencję terapeutyczną w takich przypadkach opiera się na leczeniu przyczyny, a nie tylko wyciszeniu objawu.

O takim postępowaniu decydują odpowiedni specjaliści po wykonaniu niezbędnych badań, biorąc pod uwagę indywidualny stan pacjenta.

Kołatanie serca – jak uspokoić domowymi sposobami?

Aby uspokoić rytm serca, należy przede wszystkim unikać stresu. Pomoże również ograniczenie kofeiny (mocnej herbaty i kawy), a także napojów gazowanych. Wspomniane napoje warto zastąpić ziołowymi herbatkami, np. rumiankiem czy melisą. Sprawdzą się również ziołowe tabletki na stres i nerwy (z kozłkiem lekarskim, głogiem czy walerianą).

Warto pamiętać, że u niektórych osób występuje kołatanie serca po alkoholu, szczególnie po spożyciu większych jego ilości, dlatego warto ograniczyć jego przyjmowanie do minimum. Palenie papierosów również prowadzi do szybszego bicia serca, należy zatem zrezygnować z nałogu.

Warto wiedzieć, że także odpowiednie odżywianie pomoże uniknąć palpitacji serca. Co robić i co jeść? Należy postawić na dietę bogatą w dobre kwasy tłuszczowe, czyli omega-3. Znajdują się one m.in. w tłustych rybach morskich.

W omawianym aspekcie istotny jest również zdrowy i optymalny sen. Sposobem na kołatanie serca będzie ponadto regularna aktywność fizyczna dopasowana do stanu zdrowia i kondycji danej osoby.