Nadmiar obowiązków, ciągły pośpiech, wyzwania i trudności w sferze prywatnej czy zawodowej sprawiają, że stres i napięcie nerwowe w różnym stopniu są obecne w życiu każdego z nas. W dzisiejszych czasach jesteśmy narażeni na niego praktycznie każdego dnia, co przyczynia się do rozwoju wielu problemów zdrowotnych. Niektórzy, by poradzić sobie ze stresem i jego negatywnym wpływem na organizm – zwłaszcza przy intensywnym uczuciu niepokoju – sięgają po środki farmakologiczne. Jakie preparaty o działaniu uspokajającym możemy dostać w aptece? Czy istnieją tabletki na uspokojenie bez recepty? Jaki jest ich mechanizm działania i co wybrać, by przyniosły jak najszybszą ulgę? W artykule najważniejsze informacje na temat preparatów na uspokojenie bez recepty!
Tabletki na uspokojenie bez recepty – rodzaje, jakie wybrać, czy działają
Kiedy sięgnąć po leki uspokajające?
Stres jest nieodłącznym elementem życia większości z nas. Jednak o ile jego niewielki poziom może wpływać na nas i nasz organizm mobilizująco, to z kolei często pojawiający się wysoki poziom stresu negatywnie oddziałuje na nasze zdrowie.
Po leki na uspokojenie warto sięgnąć więc, jeżeli nie jesteśmy w stanie poradzić sobie z uczuciem niepokoju w inny sposób (np.: medytując, słuchając muzyki relaksacyjnej, wykonując ćwiczenia oddechowe). Wśród głównych wskazań do stosowania leków na uspokojenie są także:
- niepożądana reakcja organizmu na nagły, silny stres;
- zespół stresu pourazowego;
- zaburzenia adaptacyjne;
- lęk przewlekły;
- fobie;
- napady lęku,
- problemy ze snem.
Preparaty uspokajające powinny nie tylko zmniejszać uczucie niepokoju, ale również wyciszać nas, ułatwiać zasypianie i korzystnie wpływać na jakość snu.
Rodzaje leków uspokajających
Leki uspokajające dostępne są zarówno w formie tabletek czy kapsułek, jak również: syropów, kropli, proszków do przygotowania zawiesiny a w nielicznych przypadkach – nawet iniekcji.
Zasadniczo leki uspokajające możemy podzielić je na dwie główne grupy:
- Leki na uspokojenie dostępne bez recepty (OTC) – w większości przypadków są to preparaty ziołowe – tabletki lub syropy – pomocne w łagodnych stanach podwyższonego napięcia i okresowych problemach ze snem.
- Leki na uspokojenie na receptę – to preparaty głównie na bazie hydroksyzyny lub benzodiazepin (o silniejszym działaniu na OUN), które mogą pomóc w zaburzeniach o wysokim natężeniu i stanach silnego, długotrwałego stresu.
Leki na uspokojenie bez recepty – co zawierają i czy działają?
Jak już wspomniano, leki na uspokojenie bez recepty zawierają głównie naturalne składniki pochodzenia roślinnego.
Odpowiednio dobrane surowce roślinne i wyciągi ziołowe w nich zawarte wykazują wystarczającą skuteczność w redukowaniu stresu i duży –w porównaniu z lekami syntetycznymi – poziom bezpieczeństwa, głównie w zakresie ilości możliwych skutków ubocznych.
Na rynku farmaceutycznym dostępna jest duża liczba tego typu preparatów. Pojawia się więc pytanie: jakie ziołowe leki uspokajające bez recepty wybrać? Otóż, warto zwrócić uwagę na dwa aspekty:
- Preparat powinien w miarę możliwości mieć status leku, a nie suplementu diety. Dzięki temu mamy pewność, że cały proces jego produkcji jest monitorowany pod względem bezpieczeństwa pacjenta, a skuteczność została udowodniona w badaniach.
- Preparat powinien zawierać odpowiednie stężenia surowców o udowodnionym naukowo działaniu uspokajającym i ułatwiającym zasypianie, a nawet przeciwdepresyjnym.
Surowcami roślinnymi, które najczęściej znajdziemy w lekach na uspokojenie bez recepty i które uznaje się za skuteczne, są:
- Kozłek lekarski (waleriana) – substancje w nim zawarte, w tym zwłaszcza walepotriaty hamują neuroprzekaźnictwo w układzie GABA i układzie serotoninergicznym, wykazując działanie: rozluźniające, uspokajające i wyciszające. Kozłek lekarski skutecznie poprawia jakość snu i redukuje objawy związane z zespołem napięcia nerwowego, napięcia przedmiesiączkowego czy menopauzy.
- Melisa lekarska – zawarte w liściach melisy: olejki eteryczne, flawonoidy, garbniki i kwas rozmarynowy wykazują nie tylko działanie uspokajające i ułatwiające zasypianie, ale również redukujące działanie wolnych rodników. Melisa polecana jest w leczeniu bezsenności, a także łagodzeniu objawów zespołu napięcia przedmiesiączkowego czy ADHD u dzieci. Warto pamiętać, że melisa działa też pobudzająco na wydzielanie soków żołądkowych.
- Szyszki chmielu – znajdują zastosowanie w stanach niepokoju poprzez zmniejszenie przesyłania bodźców w ośrodkach w rdzeniu kręgowym i korze mózgowej. Łagodzą również niektóre objawy związane z menopauzą.
- Lawenda – szczególnie cenny jest jej olejek eteryczny zawierający m.in.: estry, flawonoidy, fitosterole i garbniki o działaniu uspokajającym i przeciwzapalnym. Olejek ten wykorzystywany jest także w aromaterapii – łagodzi stres i poprawia jakość snu.
- Męczennica cielista – bogata we flawonoidy – takie jak apigenina o działaniu uspokajającym – a także alkaloidy łagodzące objawy lękowe i działające lekko stymulująco na nasz organizm. Zawiera ponadto kwas GABA będący neuroprzekaźnikiem hamującym objawy lękowe i wspierającym relaksację.
- Dziurawiec – zawarta w nim hypericyna blokuje wychwyt zwrotny: serotoniny, noradrenaliny i dopaminy, działając na nasz układ nerwowy uspokajająco (znosząc stany napięcia nerwowego) i przeciwdepresyjnie.
- Chmiel zwyczajny – łagodzi nadpobudliwość i rozdrażnienie, pomaga w zasypianiu.
- Krokus zwyczajny, czyli szafran – łagodnie stymuluje układ nerwowy do wydzielania dopaminy i serotoniny („hormonów szczęścia” ); przeciwdziała stanom depresyjnym, pomaga w zasypianiu.
- Lawenda – szczególnie olejek lawendowy działa relaksująco, odprężająco, likwiduje objawy napięcia, pomaga w zasypianiu; może być stosowany w aromaterapii lub jako dodatek do kąpieli.
Coraz częściej w preparatach uspokajających możemy znaleźć również substancje, które zwiększają tolerancję naszego organizmu na stres, takie jak różeniec górski czy ashwagandha. Określa się je mianem adaptogenów – one także wspomagają prawidłowe funkcjonowanie układu nerwowego.
Stres a bezsenność – problemy ze snem
Jeśli nie możemy poradzić sobie z nerwami, warto spróbować leków na uspokojenie bez recepty. Powszechnie wiadomo, że stresowi czy nadmiernemu pobudzeniu nerwowemu często towarzyszy bezsenność.
Zanim jednak sięgniemy po tabletki na sen , warto się upewnić, czy problemy te nie wynikają ze złych nawyków, takich jak np. długie drzemki w ciągu dnia czy spożywanie ciężkostrawnych posiłków wieczorem (nieprzestrzeganie zasad tzw. higieny snu).
Z nadmiernym podenerwowaniem często związane są zaburzenia snu, w tym bezsenność, której objawy to: problemy z zaśnięciem (fachowo: wydłużona latencja snu – powyżej 45 minut od położenia się spać do zaśnięcia), budzenie się w nocy, zbyt wczesne budzenie się rano, zła jakość snu – mimo odpowiedniej długości snu, nie czujemy się wypoczęci.
Aby można było mówić o bezsenności, objawy te muszą występować przez co najmniej miesiąc, 3 razy w tygodniu lub częściej.
Jeśli mimo zmiany złych nawyków (oprócz wymienionych wyżej i takich jak: ćwiczenie późnym wieczorem, brak wystarczającej aktywności fizycznej w dzień czy kładzenie się spać, zanim odczujemy chęć snu) problemy ze snem nadal występują, istnieje możliwość leczenia preparatami na sen bez recepty. Jeśli zaś one nie pomogą, może nastąpić konieczność leczenia silniejszymi – przepisanymi przez lekarza – lekami na receptę.
Nawet gdy już stosujemy te preparaty, warto zachować dobre nawyki dotyczące snu.
Należy także pamiętać, że bezsenność często współistnieje z takimi schorzeniami, jak depresja czy ból o charakterze przewlekłym.
Wśród środków nasennych bez recepty warto wspomnieć o melatoninie. Jest to związek, który w organizmie jest produkowany przez szyszynkę. Jej stosowanie powinno być jednak ograniczone do przypadków, gdy problemy ze snem są związane z zaburzeniami rytmów dobowych – np. u niewidomych z zaburzonym rytmem snu i czuwania, w przypadku pracy na nocne zmiany czy podróży związanej ze zmianą strefy czasowej.
W innych przypadkach stosowanie melatoniny nie przyniesie zadowalających efektów.
Lek ten nie powinien być odstawiany gwałtownie, lecz stopniowo – w razie wątpliwości warto zasięgnąć porady farmaceuty lub lekarza.
Czy leki na uspokojenie są bezpieczne?
Leki uspokajające dostępne w aptece bez recepty są popularne nie tylko ze względu na ich łatwą dostępność, ale również niewielkie ryzyko wystąpienia w trakcie ich stosowania niepożądanych skutków ubocznych. Oczywiście tak jak w przypadku innych substancji leczniczych, również w trakcie stosowania leków ziołowych czy innych bez recepty mogą się pojawić działania niepożądane. Zwykle jednak wynikają one z nieprawidłowego stosowania leku (przedawkowania) lub reakcji alergicznej na któryś ze składników zawartych w preparacie.
Substancje ziołowe zdecydowanie rzadziej wchodzą również w interakcje z innymi lekami, a co najważniejsze – nie powodują uzależnienia, nawet przy stosowaniu ich przez dłuższy czas.
Ze względu na swój mechanizm działania leki uspokajające dostępne bez recepty z reguły nie przynoszą natychmiastowej ulgi, a korzystne efekty widoczne są dopiero po pewnym czasie ich regularnego stosowania. Co istotne, takie leki nie powodują otępienia.
Ich działanie nie jest także tak silne jak leków syntetycznych, dlatego mogą nie sprawdzić się w przypadku długotrwałych stanów lękowych lub ekstremalnie silnych sytuacji stresogennych. Wtedy wskazana jest konsultacja z lekarzem pierwszego kontaktu lub psychiatrą, który przepisze nam mocniejsze leki o działaniu natychmiastowym.
Który lek na uspokojenie bez recepty jest najmocniejszy?
W aptekach znajdziemy wiele suplementów diety i leków bez recepty, które mają wykazywać działanie uspokajające. Nie da się jednak jednoznacznie określić, które tabletki na uspokojenie bez recepty są najsilniejsze i najskuteczniejsze. Reakcja organizmu na działanie wyciągów ziołowych jest bowiem kwestią indywidualną, dlatego warto przetestować kilka tabletek na uspokojenie dostępnych bez recepty i wybrać te, których skład i substancje aktywne będą odpowiednio oddziaływać na nasz organizm. Nie w każdym przypadku ich działanie będzie dla nas zadowalające.
Zanim zdecydujemy się na zakup konkretnego leku na uspokojenie, warto więc zadać sobie pytanie, jakiego działania oczekujemy – czy np. ziołowe tabletki uspokajające mają być tymi, które ułatwiają zasypianie (wtedy warto sięgnąć po preparaty z melisą) czy rozluźnić nas, wyciszyć, zniwelować stan pobudzenia nerwowego (tutaj dobrze się sprawdzą tabletki z kozłkiem lekarskim).
Zwróćmy także uwagę na zawartość wspomnianych wyciągów roślinnych – im wyższa, tym mocniej odczuwalny powinien być ich wpływ na nasz organizm.
współpraca: farmaceutka Adrianna Gumienna
Bibliografia
W Wylecz.to opieramy się na EBM (Evidence Based Medicine) – medycynie opartej na faktach i wiarygodnych źródłach. Dowiedz się więcej o tym, jak dbamy o jakość naszych treści.
- A. Sheikhani, et al., An overview of the most effective tranquilizer herbs. Journal of Basic and Clinical Pathophysiology. 2017,5(2):27-34.
- Dobros N., Zioła o działaniu uspokajającym i przeciwdepresyjnym. Borgis. „Postępy Fitoterapii” 3/2017, s. 215–222.
- Maciąg M., Szklarczyk M., Rośliny w medycynie, farmacji i przemyśle. Lublin 2016. ISBN 978-83-65598-38-7.
- Bhui K, Fletcher A., Common mood and anxiety states: gender differences in the protective effect of physical activit,. Soc Psychiatry Psychiatr Epidemiol. 2000;35(1):28–35
Natalia Michalak
diagnosta laboratoryjny
Absolwentka kierunku analityka medyczna na Śląskim Uniwersytecie Medycznym w Katowicach. Prywatnie mama wesołej dwójki i pasjonatka zdrowego i aktywnego stylu życia. Dzięki swojemu wykształceniu doskonale wie, jak ważną rolę odgrywa w trosce o zdrowie i dobre samopoczucie odpowiednia profilaktyka, której niezbędnymi elementami są m.in. regularnie wykonywane badania laboratoryjne, odpowiednia dieta i aktywność fizyczna.
33
Komentarze i opinie (0)