Niedobór wapnia w organizmie – jak się objawia i jak go leczyć?

Barbara Bukowska farmaceutka, dr biofizyki 21 listopada 2024

Wapń jest składnikiem mineralnym warunkującym przede wszystkim prawidłową budowę i rozwój kości oraz zębów. Bierze także udział w procesie skurczu mięśni. Objawy niedoboru wapnia wynikają z zaburzenia procesów, w których wapń bierze udział. Obejmują one przede wszystkim: krzywicę, kruchość i łamliwość kości (osteoporoza), problemy stomatologiczne oraz zaburzenia w przewodnictwie nerwowo-mięśniowym. W wyrównywaniu niedoborów wapnia kluczowe jest ustalenie przyczyny problemu, a także włączenie odpowiedniej diety oraz suplementacji wapnia wraz z witaminą D, która ułatwia jego wchłanianie.

Niedobór wapnia w organizmie – jak się objawia i jak go leczyć? — Fotolia

Spis treści

Wapń – rola w organizmie
Wapń – jak się objawia jego niedobór?
Wapń – jak leczyć niedobór wapnia?
Wapń – czynniki wpływające na przyswajanie wapnia

Wapń – rola w organizmie

Wapń jest jednym z kluczowych makroelementów niezbędnych do prawidłowego funkcjonowania organizmu człowieka. Jego rola obejmuje:

Zapewnienie prawidłowej budowy kości i zębów. W okresie intensywnego wzrostu wapń warunkuje prawidłowy rozwój kośćca u dzieci. Po zahamowaniu wzrostu wapń w dalszym ciągu jest niezbędny – spowalnia utratę gęstości kości, co jest jednym z objawów starzenia się organizmu.
Udział w procesie skurczu mięśni. Gdy do mięśnia dociera impuls nerwowy, dochodzi do uwolnienia jonów wapnia z siateczki sarkoplazmatycznej. Wapń łączy się z białkiem odpowiedzialnym za skurcz mięśnia, a po ustaniu impulsu nerwowego jest z powrotem transportowany do siateczki, co umożliwia rozluźnienie mięśnia. Wapń zapewnia więc prawidłowe funkcjonowanie układu nerwowego.
Udział w krzepnięciu krwi. Wapń jest niezbędny do aktywacji czynników krzepnięcia krwi i przekształcenia protrombiny w trombinę, a więc do utworzenia skrzepu.
Udział w zachowaniu prawidłowego ciśnienia krwi – wapń poprzez wpływ na skurcz mięśni gładkich naczyń krwionośnych obniża ciśnienie krwi.

Wapń – jak się objawia jego niedobór?

Stan, w którym stężenie wapnia w organizmie jest za niskie, nazywa się hipokalcemią.

Taki niedobór wapnia może wynikać z: niedostatecznego spożywania wapnia z codzienną dietą, problemów zdrowotnych lub obecności czynników zakłócających jego metabolizm.

Początkowo niedobory wapnia mogą przebiegać bezobjawowo. Natomiast długotrwały niedobór wapnia powoduje, że pojawiają się dolegliwości dotyczące procesów i funkcji, w których wapń odgrywa kluczową rolę:

Zaburzenia w pracy mięśni, które mogą objawiać się bólami i skurczami mięśni, trudnościami w poruszaniu się, drętwieniem i mrowieniem.
Przewlekłe zmęczenie, któremu mogą towarzyszyć: brak energii, ospałość, bezsenność.
Krzywica – nieprawidłowa mineralizacja kości związana z zaburzeniami gospodarki wapniowo-fosforanowej.
Łamliwość kości – niedobór wapnia sprzyja utracie gęstości kości, co może prowadzić do osteoporozy i osteopenii. Kości stają się podatne na złamania, pojawiają się problemy z zachowaniem prawidłowej postawy ciała. Utracie wapnia z kości sprzyja nagły spadek estrogenów, dlatego na osteoporozę szczególnie narażone są kobiety po menopauzie.
Problemy stomatologiczne – u osób z niedoborem wapnia dochodzi do rozwoju próchnicy, zęby stają się łamliwe, a dziąsła podatne na podrażnienia.
Objawy skórne niedoboru wapnia – należą do nich: suchość i świąd skóry, kruchość i łamliwość włosów oraz paznokci.
Zaburzenia nastroju – niedobór wapnia u niektórych pacjentów może prowadzić do obniżenia nastroju, w tym stanów depresyjnych.
Zaburzenia krzepnięcia krwi – stan hipokalcemii związany jest z wydłużonym czasem krzepnięcia krwi i pojawiającymi się nagle krwotokami z nosa.

Na tle hipokalcemii może również dojść do rozwoju tężyczki – zespołu objawów obejmującego drętwienie:ust, języka i opuszek palców.

Gdy choroba się rozwinie, pojawiają się niekontrolowane, bolesne skurcze mięśni kończyn.

Wapń – jak leczyć niedobór wapnia?

Pierwszym etapem leczenia hipokalcemii jest ustalenie dokładnej przyczyny odpowiadającej za rozwój niedoborów i usunięcie jej. W celu oceny ciężkości niedoboru, oznacza się poziom wapnia we krwi. Oprócz leczenia przyczynowego, pacjentom podaje się preparaty wapnia w połączeniu z witaminą D, aby wyrównać poziom makroelementu.

Uzupełnieniem leczenia farmakologicznego i suplementacji przy niedoborze wapnia jest prawidłowe zbilansowanie diety, aby dostarczała odpowiednich ilości wapnia (tj. 1000 mg dziennie dla osób dorosłych do 50. roku życia i 1200 mg dla osób starszych).

Najbogatsze w wapń są: mleko i jego przetwory (sery żółte, twaróg), ryby, orzechy (szczególnie migdały), nasiona lnu i słonecznika.

Wapń – czynniki wpływające na przyswajanie wapnia

Szacuje się, że niedobory tego pierwiastka mogą dotyczyć nawet połowy populacji. Główne przyczyny niedoboru wapnia w organizmie to niedostateczne spożycie wapnia z codzienną dietą – szczególnie w dzieciństwie – oraz choroby przewlekłe (choroby żołądka, niewydolność nerek, zaburzenia funkcji przytarczyc wydzielających parathormon), które zaburzają metabolizm wapnia.

Istnieje również szereg czynników, które zakłócają wchłanianie wapnia lub przyspieszają jego wypłukiwanie.

Teoretycznie więc codzienny jadłospis może być dobrze zbilansowany pod kątem zawartości wapnia, ale nieuwzględnienie tych czynników może ostatecznie prowadzić do rozwoju niedoborów.

Co zakłóca wchłanianie wapnia?

Zaburzenia wchłaniania wapnia mogą mieć różne przyczyny. Za niskie stężenie wapnia całkowitego w surowicy krwi mogą powodować:

Niedobór witaminy D, która bierze udział w przyswajaniu wapnia.
Nadmierne spożycie żelaza (które konkuruje z wapniem o miejsca transportujące w jelicie).
Łączenie produktów zawierających wapń z produktami bogatymi w fityniany i szczawiany (tworzą z wapniem nierozpuszczalne kompleksy) oraz nierozpuszczalnym błonnikiem pokarmowym (przyspiesza pasaż jelitowy, przez co wapń może nie zdążyć się wchłonąć).
Nadmierne spożycie alkoholu.
Za wysokie pH żołądka (wchłanianie wapnia zachodzi w środowisku kwaśnym – zbyt wysokie pH może występować u osób przyjmujących leki zobojętniające i z przewlekłym stanem zapalnym żołądka).

A co wypłukuje wapń z organizmu?

Stosowanie niektórych grup leków (leków moczopędnych, które zwiększają wydalanie wapnia z moczem oraz glikokortykosterydów, które prowadzą do utraty wapnia z kości).
Nadmierne spożycie soli i kofeiny.
Dieta bogata w białko.

W zachowaniu prawidłowej gospodarki wapniowej niezwykle istotne są również odpowiedni poziom aktywności fizycznej oraz unikanie stresu.

Bibliografia

W Wylecz.to opieramy się na EBM (Evidence Based Medicine) – medycynie opartej na faktach i wiarygodnych źródłach. Dowiedz się więcej o tym, jak dbamy o jakość naszych treści.

Cormick G, Ciapponi A, Cafferata ML, Cormick MS, Belizán JM. Calcium supplementation for prevention of primary hypertension. Cochrane Database Syst Rev. 2022 Jan 11;1(1):CD010037. doi: 10.1002/14651858.CD010037.pub4. PMID: 35014026; PMCID: PMC8748265.
Shlisky J, Mandlik R, Askari S, Abrams S, Belizan JM, Bourassa MW, Cormick G, Driller-Colangelo A, Gomes F, Khadilkar A, Owino V, Pettifor JM, Rana ZH, Roth DE, Weaver C. Calcium deficiency worldwide: prevalence of inadequate intakes and associated health outcomes. Ann N Y Acad Sci. 2022 Jun;1512(1):10-28. doi: 10.1111/nyas.14758. Epub 2022 Mar 5. PMID: 35247225; PMCID: PMC9311836.
Fujita T. Calcium paradox: consequences of calcium deficiency manifested by a wide variety of diseases. J Bone Miner Metab. 2000;18(4):234-6. doi: 10.1007/pl00010637. PMID: 10874605.
Pepe J, Colangelo L, Biamonte F, Sonato C, Danese VC, Cecchetti V, Occhiuto M, Piazzolla V, De Martino V, Ferrone F, Minisola S, Cipriani C. Diagnosis and management of hypocalcemia. „Endocrine”. 2020 Sep;69(3):485–495. doi: 10.1007/s12020-020-02324-2. Epub 2020 May 4. PMID: 32367335.

Opublikowano: 21.11.2024;

Oceń:

0.0