Czym jest zapalenie stawu biodrowego?
Zapalenie stawu biodrowego częściej dotyka dzieci (między 3 a 10 rokiem życia), w tym istotnie częściej chłopców (stosunek 2:1). Schorzenie to dość często występuje jako konsekwencja zakażenia bakteryjnego bądź wirusowego i powikłanie poinfekcyjne górnych dróg oddechowych w przebiegu takich chorób jak angina, czy grypa, czyli schorzeń dość częstych w wieku dziecięcym.
Nie należy bagatelizować nawet niezbyt groźnych infekcji, gdyż nieleczone mogą doprowadzić do niebezpiecznych stanów zapalnych, umiejscawiających się w stawie biodrowym.
Oprócz przemijającego zapalenia stawu biodrowego wyróżniamy również:
- zapalenia bakteryjne (infekcyjne) zapalenie stawu biodrowego,
- wirusowe zapalenie stawu biodrowego.
Jakie są objawy zapalenia stawu biodrowego?
Objawami klinicznymi przemijającego zapalenia stawu biodrowego są:
- bolesność w pachwinie;
- bolesność stawu biodrowego i czasem kolanowego;
- utykanie;
- nieznaczne ograniczenie zakresu ruchu w biodrze (w początkowym stadium);
- skurcze mięśni (mimowolne);
- objawy uogólnione, jak gorączka;
- uraz w wywiadzie lub wcześniejsza infekcja.
Do objawów infekcyjnego (bakteryjnego) zapalenia stawu biodrowego zaliczamy:
- nagle występujący początek dolegliwości;
- bolesność, zaczerwienienie, zwiększenie ciepłoty i obrzęk stawu;
- skurcz mięśni, który prowadzi do znacznego ograniczenia zakresu ruchu;
- objawy uogólnione: tachykardia, gorączka, ogólne złe samopoczucie;
- bolesność zlokalizowana w wielu stawach, zapalenie pochewek ścięgnistych, czy objawy z układu moczowo-płciowego.
Do charakterystycznych objawów wirusowego zapalenia stawu biodrowego należą:
- ostre zapalenie stawu,
- infekcja wirusowa lub inne schorzenie wirusowe,
- gorączka,
- wysypka, zmiany na skórze.
Jakie są przyczyny zapalenia stawu biodrowego?
Przyczyna powstawania przemijającego zapalenia stawu biodrowego nie jest do końca znana. Wykazano jednak związek z:
- niedawno przebytym urazem w wywiadzie pacjenta,
- niedawno przebytym zakażeniem wirusowym (np. zakażenie górnych dróg oddechowych),
- alergią.
Przyczyną bakteryjnego zapalenia stawu biodrowego może być zakażenie bakteryjne z innego, czasem odległego miejsca, jak:
- skóra, szczególnie narażona w czasie urazu, zabiegu operacyjnego lub zapalenia tkanki łącznej;
- sąsiednia kość przy zapaleniach szpiku;
- rozsiew poprzez krew, jak przy infekcjach układu oddechowego, czy moczowego.
W przypadku wirusowego zapalenia stawu biodrowego, jako możliwe przyczyny, podaje się:
- wirusowe zapalenie wątroby typu B i C (HBV, HCV);
- zakażenie wirusem HIV (czasem związane z przewlekłym bólem stawów);
- wirus ospy wietrznej;
- wirus świnki;
- erytrowirus (niegdyś parwowirus) B19;
- wirus różyczki.
Pozostałymi czynnikami ryzyka wystąpienia infekcyjnego zapalenia stawu biodrowego są:
- bardzo młody lub podeszły wiek pacjenta;
- złe odżywianie i zaniedbanie (szczególnie dotyczy to krajów rozwijających);
- choroby immunosupresyjne: HIV/AIDS, stosowanie narkotyków dożylnych, steroidów;
- cukrzyca.
Jak rozpoznaje się zapalenie stawu biodrowego?
Rozpoznanie przemijającego zapalenia stawu biodrowego różnicuje się przede wszystkim w oparciu o następujące badania:
- morfologię krwi – w której zwykle obserwuje się nieznacznie przyspieszony odczyn Biernackiego (OB) oraz leukocytozę. W przypadku znacznie podwyższonych wartości OB oraz białka reaktywnego CRP oraz leukocytozie należy rozszerzyć diagnostykę w celu wykluczenia bądź potwierdzenia sepsy;
- RTG stawu biodrowego AP i boczne oraz miednicy (projekcja AP – anterior-posterior, czyli przód-tył) – zwykle nie wykazują znacznych różnic odbiegających od normy, lecz różnicują i wykluczają inne przyczyny,
- USG – dużą wartością diagnostyczną tego badania jest niewątpliwie wykrycie obecności wysięku w stawie oraz często pod kontrolą USG wykonuje się punkcję stawu biodrowego w celu wykluczenia tzw. septycznego zapalenia stawu (pobrana próbka płynu stawowego trafia do badania mikrobiologicznego – posiew i badanie metodą Grama).
Rozpoznanie w przypadku bakteryjnego zapalenia stawu biodrowego jest w zasadzie takie samo jak przy przemijającym zapaleniu stawu biodrowego, lecz obejmuje także:
- morfologię krwi – hematologię (przyspieszony OB, podwyższona leukocytoza), biochemia (podwyższone CRP);
- badanie mikrobiologiczne krwi – pobranie krwi na posiew z prawdopodobnych miejsc pierwotnej infekcji (rany, klatka piersiowa, układ moczowy);
- punkcję stawu przed antybiotykoterapią;
- diagnostykę obrazową – RTG (wysięk w stawie, obrzęk tkanek miękkich), USG (wspomagająco przy punkcji stawu), MRI (rezonans magnetyczny).
Rozpoznanie wirusowego zapalenia stawu biodrowego obejmuje ponadto co powyżej także wykonanie badań mikrobiologicznych – oznaczenie przeciwciał IgM (przeciwko danemu patogenowi).
Czytaj również: Złamanie miednicy – przyczyny, objawy, leczenie, rehabilitacja, powikłania
Jak leczyć zapalenie stawu biodrowego?
W przypadku przemijającego zapalenia stawu biodrowego zaleca się:
- odpoczynek – czyli leżenie w łóżku przez okres około 1 tygodnia w celu zachowania ciszy mechanicznej (ograniczenie podrażnienia stawu);
- leki przeciwbólowe;
- leczenie fizjoterapeutyczne – zastosowanie profilaktyki w postaci ćwiczeń izometrycznych, które skutecznie zapobiegają zanikom mięśniowym;
- zastosowanie krioterapii miejscowej – która pozwala obniżyć stan zapalny tkanek okolicy stawu biodrowego oraz ma działanie miejscowe – znieczulające;
- stosowanie masażu leczniczego – zapewniającego lepsze odżywienie struktur mięśniowo-więzadłowych, polepszenie trofiki tkanek okołostawowych, rozluźnienie nadmiernie napiętych mięśni.
Odpowiednio ustalone leczenie farmakologiczne i fizjoterapeutyczne pozwala wyciszyć proces zapalny stawu w czasie 2-3 tygodni.
Leczenie w przypadku infekcyjnego zapalenia stawu biodrowego obejmuje:
- podanie wysokich dawek antybiotyków (zwykle przez 2-3 tygodnie), później antybiotykoterapia doustna jako kontynuacja do 6 tygodnia leczenia. Rodzaj antybiotyków dobierany ze względu na wyniki posiewu;
- stosowanie leków przeciwbólowych i niesteroidowych leków przeciwzapalnych (NLPZ);
- leczenie niefarmakologiczne, które obejmuje nacięcie stawu i zastosowanie drenażu;
- leczenie fizjoterapeutyczne, którego największe oddziaływanie jest nakierowane na minimalizowanie skutków unieruchomienia stawu po zastosowanym cięciu i drenażu, pomocne staje się zastosowanie ćwiczeń izometrycznych, później ćwiczeń czynnych wolnych, kiedy możliwe jest włączenie ruchu oraz ćwiczeń z umiarkowanym oporem w celu wzmocnienie stabilizatorów stawu biodrowego. W miarę potrzeby stosuje się także magnetoterapię, laseroterapię (szczególnie na bliznę) oraz tzw. terapię blizny – w celu jej opracowania i zminimalizowania niekorzystnych zmian w tkance łącznej w okolicy blizny. Jako terapię wspomagającą stosuje się także krioterapię miejscową – działającą przekrwienie – polepszenie trofiki tkanek, przeciwobrzękowo i lokalnie znieczulająco oraz stosowanie tapingu medycznego (kinesiotapingu).
Leczenie wirusowego zapalenia stawu biodrowego oparte jest na:
- zastosowaniu niesteroidowych leków przeciwzapalnych (NLPZ);
- stosowaniu leków przeciwbólowych, w przypadkach dużej bolesności;
- odpowiedniego leczenia usprawniającego (rehabilitacji), która jest oparte, tak jak w przypadku przemijającego oraz infekcyjnego (bakteryjnego) zapalenia stawu biodrowego, na minimalizowaniu następstw i niekorzystnych skutków zapalenia stawu biodrowego, które prowadzi do jego samoograniczenia.
Powikłania zapalenia stawu biodrowego
Odpowiednio prowadzone leczenie i rehabilitacja pozwala na zahamowanie niekorzystnych następstw infekcyjnego zapalenia stawu biodrowego. W niektórych przypadkach dochodzi jednak do:
- wstrząsu septycznego,
- powstania ropni lub przetoki,
- niekorzystnych zmian w obrębie stawu (destrukcja), osteoporoza, zesztywnienie stawu, wtórnie – zmiany zwyrodnieniowe,
- jałowej martwicy stawu biodrowego.
Najbardziej niebezpiecznym następstwem bakteryjnego zapalenia stawu biodrowego jest niewątpliwie zahamowanie wzrostu kończyny u dzieci, wraz z jej zniekształceniem, kiedy to proces infekcyjny obejmuje chrząstkę wzrostową u dzieci. W związku z tym nie należy bagatelizować infekcyjnego zapalenia stawu biodrowego, które może w istotny sposób wpłynąć nie tylko na rozwój kończyny, lecz przynieść poważne i czasem nieodwracalne konsekwencje zdrowotne w przyszłości.
Ze względu na mnogość przyczyn, które w konsekwencji doprowadzają do zapalenia stawu biodrowego nie zawsze da się im zapobiec. Należy pamiętać, iż czasem nawet niewielka infekcja, zakażenie bakteryjne, czy wirusowe w odległych częściach ciała może, w konsekwencji nieodpowiedniego leczenia, jego braku lub bagatelizowania, doprowadzić do umiejscowienia ogniska chorobowego w stawie biodrowym.
