Ból barku promieniujący do ręki – przyczyny i leczenie

Czym jest bark?

Bark to struktura kostno-mięśniowa łącząca tułów i kończynę górną umożliwiająca szeroki zakres ruchów. To staw największy w całym ciele człowieka. Składają się na niego: kość ramienna, obojczyk, mostek i łopatka, mięśnie, więzadła, ścięgna i kaletki zapewniające jego stabilność i prawidłowy zakres ruchów. Choć potocznie mówi się często o stawie barkowym, tak naprawdę bark składa się z kilku stawów:

• ramiennego,
• barkowo-obojczykowego,
• podbarkowego,
• mostkowo-obojczykowego,
• łopatkowo-piersiowego.

Najczęstsze schorzenia powodujące ból barku i ręki

Przyczyn dolegliwości bólowych i ograniczeń ruchomości barku może być bardzo dużo. Często są one spowodowane mniejszym lub większym przeciążeniem lub urazem tkanek miękkich, do których może dojść zarówno w trakcie uprawiania sportów, jak i wykonywania codziennych czynności. Najczęściej są one wynikiem gwałtownych ruchów, szarpnięć czy upadków.

Wśród często diagnozowanych przyczyn bólu barku są ponadto:

• Choroba zwyrodnieniowa stawów – to najbardziej prawdopodobna przyczyna powodująca ból stawów – zwłaszcza u osób starszych, u których ma miejsce znaczne zużycie struktur wchodzących w skład stawu barkowego, w tym przede wszystkim chrząstek stawowych.

• Zapalne choroby stawów i reumatyczne – w tym: reumatoidalne zapalenie stawów, łuszczycowe zapalenie stawów, dna moczanowa. W ich przebiegu w stawie dochodzi do nagromadzenia płynu i przerostu błony maziowej, co skutkuje nie tylko bólem, ale także opuchlizną i podwyższoną ciepłotą w okolicy barku (tak właśnie objawia się stan zapalny).

• Uszkodzenia stożka rotatorów – w trakcie długiego wykonywania czynności wymagających trzymania rąk w górze (np.: gry w siatkówkę, wieszania firan, pracy na plantacjach) może dojść do przeciążenia, a nawet zerwania ścięgien otaczających staw ramienno-łopatkowy. Uszkodzenie stożka rotatorów objawia się bólem barku odczuwanym w przedniej i bocznej części ramienia pojawiającym się zwłaszcza w trakcie podnoszenia ramion lub próby założenia ręki na plecy. Może występować również charakterystyczny trzask w trakcie ruchów barkiem.

• Zespół ciasnoty podbarkowej – stan zapalny kaletki maziowej lub wytworzenie się w przestrzeni podbarkowej wyrostków kostnych może prowadzić do zaburzenia przesuwania się struktur stawowych przy podnoszeniu ramienia, co w efekcie prowadzi do silnego bólu w okolicy stawu ramiennego (zwłaszcza w trakcie wykonywania ruchu ramieniem po tzw. łuku). Pojawić się może również osłabienie siły mięśniowej.

• Zamrożony bark – tym mianem określa się zarostowe zapalenie torebki stawowej, czyli stan zmniejszenia podatności torebki stawu ramiennego, co prowadzi do ograniczenia zakresu ruchów (zwłaszcza odwodzenia i rotacji kończyny górnej). Oprócz uczucia sztywności barku pacjent odczuwa ból. Zjawisko zamrożonego barku pojawia się często jako objaw towarzyszący uszkodzeniu stożka rotatorów lub chorobom metabolicznym, takim jak: cukrzyca, hiperlipidemia czy choroby tarczycy.

Dlaczego ból barku promieniuje do ręki?

Często pacjenci skarżą się, że ból odczuwany w okolicy stawu barkowego obejmuje również: rękę, ramię czy szyję. W takim przypadku możliwe jest, że stan zapalny, opuchlizna lub zmiany zwyrodnieniowe powstałe w barku dodatkowo uciskają na naczynia krwionośne lub nerwy. Inną przyczyną takiego zjawiska może być fakt, iż ból barku jest wynikiem zmian bezpośrednio w kręgosłupie (zwłaszcza w obrębie kręgosłupa szyjnego) prowadzących do ucisku na korzenie nerwowe (np. zesztywniającego zapalenia stawów kręgosłupa czy przepukliny krążków międzykręgowych).

Leczenie bólu barku i ręki – co pomaga?

Postępowanie w przypadku bólu barku różni się, w zależności od przyczyny jego występowania. Jeżeli ból spowodowany jest jedynie przeciążeniem, można zastosować doraźnie środki przeciwbólowe oraz chłodne okłady, a także ograniczyć ruchy barkiem aż do ustąpienia dolegliwości bólowych.

W wielu przypadkach jednak postępowanie terapeutyczne wygląda podobnie i obejmuje: leczenie zachowawcze, farmakoterapię oraz indywidualnie dobraną rehabilitację.

W leczeniu zachowawczym kluczową rolę odgrywają:

• unikanie czynności nasilających ból ramienia (np. gdy pojawia się ból barku przy podnoszeniu ręki, należy – na ile to możliwe – ograniczyć ruch tego typu),
• chłodne okłady kilka razy dziennie,
• łagodne ćwiczenia mające na celu wzmocnienie stawu,
• odpowiednia ergonomia na stanowisku pracy.

W farmakoterapii bólu barku zwykle zaleca się leki przeciwbólowe, jak również niesteroidowe leki przeciwzapalne – w tym ibuprofen oraz naproksen. Mogą być one stosowane zarówno doustnie, jak i miejscowo w formie maści lub kremu. W przypadku silnych stanów zapalnych lekarz może zdecydować o zastosowaniu zastrzyków dostawowych z glikokortykosteroidami. Z kolei w leczeniu urazów i zwyrodnień dobre rezultaty zdają się przynosić iniekcje z kwasem hialuronowym.

Jeżeli chodzi o rehabilitację, obejmuje ona zarówno ćwiczenia w ramach terapii manualnej – które korzystnie wpływają na ruchomość i stabilność barku – jak również masaże czy zabiegi fizykoterapeutyczne (laser, krioterapia, pole magnetyczne).

Jak rozluźnić staw barkowy?

W przypadku przewlekłych lub nawracających bólów barku promieniujących do ręki kluczowe stają się rozluźnienie i stabilizacja stawu barkowego oraz wzmocnienie siły mięśniowej. W tym przypadku doskonałe rezultaty osiąga się, stosując odpowiednie ćwiczenia.

Oto kilka ćwiczeń, które skutecznie rozluźniają staw barkowy:

• rotacje zewnętrzne przy pomocy taśmy oporowej,
• podnoszenie ramion na boki i do przodu (można stosować dodatkowe obciążenie w postaci hantli),
• deska bokiem (plank boczny) – stabilizuje bark i tułów,
• rozciąganie mięśni grzbietu oraz mięśni piersiowych,
• ćwiczenia na piłce rehabilitacyjnej.

Ćwiczenia te – wykonywane regularnie – zmniejszą dolegliwości bólowe, pozwalają pozbyć się dolegliwości bólowych i zapobiegać ich nawrotom.

Czy ból barku może sam przejść?

Jeżeli ból barku spowodowany jest urazem lub uciskiem na korzenie nerwowe, wskazane jest skorzystanie z pomocy specjalistów, bowiem prawdopodobieństwo samoistnego jego ustąpienia jest nikłe. Jeżeli jednak ból barku promieniujący do ręki jest wynikiem zwykłego przeciążenia, możliwe jest iż z czasem (przy ograniczeniu czynności obciążających bark) może on ustąpić samoistnie