Senność po jedzeniu (posiłku) – jakie mogą być przyczyny?

Tomasz Nęcki lekarz 12 kwietnia 2019

Senność po posiłku zasadniczo można uznawać za swego rodzaju fizjologiczne zjawisko, którego przyczyną są w pełni naturalne procesy zachodzące po spożyciu pokarmu. Wtedy jednak, gdy pacjent po jedzeniu staje się nadmiernie senny, skarży się na nadmierne zmęczenie i nie ma na nic siły, problemowi zdecydowanie należy się już przyjrzeć. Stale występująca senność po jedzeniu może być bowiem przejawem choroby metabolicznej, wynikać z zaburzeń hormonalnych lub przyjmowanych leków.

Spis treści

Czy nadmierna senność po jedzeniu to naturalne zjawisko?
Senność po posiłku a niedoczynność tarczycy
Senność po jedzeniu a choroby trzustki
Czy może oznaczać cukrzycę?
Senność po posiłku a hipersomnia
Zasypianie po posiłku a wahania ciśnienia
Kiedy po posiłku chce się spać?
Senność po jedzeniu po lekach
Senność po posiłku a dieta

Czy nadmierna senność po jedzeniu to naturalne zjawisko?

Senność po jedzeniu to objaw, który zgłasza wielu pacjentów. Zjawisko to ma przyczynę w fizjologicznych procesach – biochemicznych i hormonalnych. Po posiłku, w ciągu dnia, zwiększa się ilość krwi – w której transportowane są składniki odżywcze – kierowana jest do jelit. Dochodzi do stymulacji przywspółczulnego układu nerwowego, jednocześnie spadają dostawy krwi do ośrodkowego układu nerwowego.

Efektem jest ostatecznie nadmierna senność po posiłku. Kiedy utrzymuje się ona przez krótki czas, nie ma powodów do niepokoju. W sytuacji, gdy sen po jedzeniu staje się niezbędny i poczucie zmęczenia zakłóca normalne funkcjonowanie, wówczas zdecydowanie należy skonsultować ten problem z lekarzem.

Przeczytaj też: Mówienie przez sen – przyczyny

Senność po posiłku a niedoczynność tarczycy

Osłabienie po posiłku może być powiązane z zaburzeniami czynności gruczołu tarczowego. Tarczyca produkuje hormony, których zadaniem jest mobilizowanie organizmu do działania – od ich prawidłowych poziomów zależy przebieg licznych ważnych procesów metabolicznych. W przebiegu jednego ze schorzeń tego narządu – niedoczynności tarczycy – występować może ogólnie ospałość, która może nasilać się m.in. po posiłkach. O tym, że zmęczenie po posiłku może wynikać właśnie z tej choroby, przekonywać mogą inne jeszcze dolegliwości, takie jak np. spowolnienie czynności serca, oziębienie skóry, zaparcia czy zaburzenia pamięci, uwagi i koncentracji.

Szczególną uwagę należy zwracać na senność po jedzeniu w ciąży. Jeżeli wynika ona bowiem z tego, że ciężarna cierpi właśnie na niedoczynność tarczycy, to wtedy istotne jest leczenie tego schorzenia u przyszłej matki – zapobiega to powikłaniom, które mogą wystąpić u noworodka urodzonego przez kobietę z niedoczynnością gruczołu tarczowego.

Przeczytaj o niedoczynności tarczycy w ciąży

Senność po jedzeniu a choroby trzustki

Senność po spożyciu pokarmów pojawiać się może również wtedy, gdy u pacjenta wahaniom podlega poziom cukru we krwi. Cukier po jedzeniu, a dokładniej jego stężenie we krwi zwiększa się. Prowadzi to do wyrzutu z trzustki insuliny, czyli hormonu, którego zadaniem jest obniżeniem poziomu glukozy we krwi. W sytuacji, gdy wyrzut ten jest zbyt dużego stopnia, dochodzić może do występowania hipoglikemii reaktywnej – w takim przypadku następuje spadek cukru po jedzeniu i po pewnym czasie od posiłku pojawiać się może znużenie, ale oprócz tego pacjent może czuć się słabo, pojawiać się u niego może drżenie rąk czy napady nagłego, wilczego głodu.

Czy może oznaczać cukrzycę?

Uczucie senności po jedzeniu może jednak pojawiać się także wtedy, gdy po posiłku we krwi będą krążyły zdecydowanie zbyt duże ilości glukozy. Taka sytuacja może mieć miejsce u tych osób, u których wystąpi cukrzyca. O zachorowaniu na tę chorobę – szczególnie na cukrzycę typu 1 – świadczyć mogą m.in. utrata masy ciała, zwiększona częstość oddawania moczu czy znacznie zwiększone pragnienie.

Szczególnie należy zwrócić uwagę na senność po jedzeniu u dzieci – leżenie po posiłkach, występujące w tej grupie wiekowej, może świadczyć właśnie o cukrzycy. W rozpoznawaniu choroby niezbędne jest oznaczenie tego, jaka jest glikemia u pacjenta – wstępnie badany jest cukier na czczo, innym badaniem, które również miewa nieocenione znaczenie w diagnostyce cukrzycy, jest doustny test tolerancji glukozy.

Zobacz również: Jakie są przyczyny zimnych potów?

Senność po posiłku a hipersomnia

Zmęczenie po jedzeniu może wynikać także i z problemu, którym jest hipersomnia. O nadmiernej senności mówi się wtedy, gdy pacjent potrzebuje dodatkowego odpoczynku w ciągu dnia pomimo tego, że przesypia on właściwe ilości czasu w ciągu doby. Pierwotną hipersomnię – czyli problem z grupy zaburzeń snu – rozpoznać można dopiero wtedy, gdy wykluczone zostaną inne możliwe przyczyny ospałości, takie jak np. opisane powyżej zaburzenia czynności tarczycy czy trzustki. Należy tutaj jednak podkreślić, że o hipersomnii można mówić w sytuacji, gdy u pacjenta zasypianie na siedząco ma miejsce nie tylko po posiłkach, ale i w całkowicie innych jeszcze sytuacjach (np. w pracy).

Przeczytaj więcej o hipersomnii .

Zasypianie po posiłku a wahania ciśnienia

Kolejnym problemem, w którego przebiegu możliwe jest zasypianie po posiłku, są wahania ciśnienia tętniczego krwi. Duża senność występować może szczególnie u tych osób, u których istnieje obniżone ciśnienie tętnicze – hipotensja skutkuje ogólnym poczuciem osłabienia i zmniejszeniem siły do działania. Uczucie senności w jej przypadku występować może nie tylko po posiłkach, ale i w różnych innych sytuacjach. Objawami, które mogą sugerować hipotensję, są znużenie, znaczne poczucie osłabienia, niechęć do działania oraz cykliczne zawroty głowy.

Dowiedz się więcej co może być przyczyną skoków ciśnienia

Kiedy po posiłku chce się spać?

Po posiłkach chce się spać części pacjentów, którzy przebyli zabieg z zakresu chirurgii bariatrycznej. Senność jako skutek operacyjnego leczenia otyłości grozi przede wszystkim tym osobom, które już po zabiegu nie przestrzegają otrzymanych po nim zaleceń dietetycznych. Spożywanie zbyt dużych ilości pokarmów po operacji może prowadzić do nieprawidłowości dotyczących wchłaniania substancji odżywczych, prowadzących właśnie do tego, że u pacjenta wystąpi duża senność czy ospałość.

Senność po jedzeniu po lekach

Analizując to, dlaczego po jedzeniu chce się spać, pod uwagę należy wziąć, jakie dokładnie leki zażywamy. Wiele farmaceutyków, które często stosujemy, może prowadzić do pojawiania się zwiększonej senności w ciągu dnia, w tym również i po posiłkach. Jako przykładowe leki, które mogą prowadzić do takiego zjawiska, podać można:

leki przeciwdepresyjne,
benzodiazepiny,
leki przeciwbólowe (w szczególności te o silnym działaniu, takie jak np. opioidowe leki przeciwbólowe),
leki przeciwpsychotyczne,
leki hipotensyjne (obniżające ciśnienie tętnicze krwi).

Senność po posiłku a dieta

Senność po posiłku pojawia się czasami po pewnych pokarmach, np. po słodyczach. Gdy zjadamy ich w krótkim czasie bardzo duże ilości, dochodzić może do znacznego wzrostu poziomu glukozy we krwi. P o węglowodanach trzustka może uwalniać duże ilości insuliny, co z kolei może prowadzić do hipoglikemii i tego, że u pacjenta wystąpi wzmożona senność.

Podobny problem może jednak pojawiać się również u tych osób, w których diecie znajdują się duże ilości białka. W tym przypadku uznaje się, że pochodzący z nich aminokwas – tryptofan, może być w organizmie wykorzystywany do zwiększonej produkcji serotoniny. Duże ilości tego neuroprzekaźnika powiązane są z uczuciem znacznej senności.

Z kolei senność po alkoholu jest efektem jego działania na komórki, początkowo euforyzującym, a następnie depresyjnym. To ostatnie manifestuje się utratą koncentracji, zborności ruchów, podsypianiem.

Bibliografia

W Wylecz.to opieramy się na EBM (Evidence Based Medicine) – medycynie opartej na faktach i wiarygodnych źródłach. Dowiedz się więcej o tym, jak dbamy o jakość naszych treści.

Interna Szczeklika 2018/2019, red. P. Gajewski, wyd. Medycyna Praktyczna
Brun J.F. et al.: Postprandial Reactive Hypoglycemia, Diabetes & Metabolism (Paris)2000, 26, 337-351
https://www.medicalnewstoday.com/articles/323379.php

Opublikowano: 12.04.2019;

Oceń:

4.6

Tomasz Nęcki

Lekarz

Ukończył kierunek lekarski na Uniwersytecie Medycznym w Poznaniu.