Podostre zapalenie tarczycy – objawy i leczenie

Podostre zapalenie tarczycy – przyczyny

Wyróżnia się trzy rodzaje zapalenia tarczycy w zależności od przebiegu klinicznego:

• ostre zapalenie tarczycy – spowodowane najczęściej infekcją bakteryjną;

• podostre zapalenie tarczycy – najczęściej występujące po infekcji górnych dróg oddechowych o podłożu wirusowym;

• przewlekłe zapalenie tarczycy – najczęściej jest to choroba Hashimoto, czyli choroba o podłożu autoimmunologicznym.

Etiologia podostrego zapalenia tarczycy nie jest w pełni poznana. Zwykle podostre zapalenie tarczycy rozwija się na podłożu wirusowego zapalenia górnych dróg oddechowych. W badaniach wykazano również związek z czynnikami genetycznymi i haplotypem HLA‑B35, który znacznie zwiększa ryzyko wystąpienia choroby.

Do przyczyn podostrego zapalenia tarczycy zalicza się:

• infekcję wirusowę, spowodowana przez: wirusy Coxackie, wirusy grypy, wirusy świnki, wirusy ECHO, adenowirusy, wirusy EBV, koronawirusy.

• leki: interferon alfa, lit.

Wyróżnia się także inne postaci choroby De Quervaina:

• zapalenie gruźlicze – występuje rzadko, a rozpoznanie wymaga potwierdzenia gruźliczej obecności zmian;

• inne ziarniniakowe zapalenie tarczycy: spowodowane jest zakażeniami grzybiczymi i występuje u osób z obniżoną odpornością.

Przeczytaj również:

Zastrzyki z etanolu – jakie guzy można nimi leczyć? Czy jest to bezpieczna procedura?

Jakie są objawy zapalenia tarczycy De Quervaina – fazy choroby

Podostre zapalenie tarczycy jest chorobą przebiegającą ze stanem zapalnym tarczycy. Dochodzi do zaburzenia funkcji tarczycy i zmian hormonalnych. W początkowej fazie choroby mogą być obecne objawy grypopodobne i gorączka. Typowy objaw choroby to ból na przedniej powierzchni szyi promieniujący do ucha, kąta żuchwy i górnej części klatki piersiowej. Nasila się on przy ruchach szyją, połykaniu i kaszlu. Obserwuje się także powiększenie tarczycy.

W podostrym zapaleniu tarczycy wyróżnia się następujące fazy choroby:

• faza tyreotoksyczna (faza nadczynności tarczycy):

  • w wyniku rozwoju stanu zapalnego dochodzi do uszkodzenia komórek pęcherzykowych tarczycy;

  • z uszkodzonych komórek dochodzi do uwolnienia hormonów;

  • dochodzi do zwiększenia stężenia hormonów tarczycy;

  • występują objawy nadczynności tarczycy wynikające z podwyższonego stężenia hormonów tarczycy:

    • tachykardia;

    • nadmierna potliwość;

    • pobudzenie;

    • bezsenność;

  • mogą być obecne takie objawy, jak:

    • ból spowodowany przede wszystkim uszkodzeniem miąższu tarczycy;

    • gorączka;

    • objawy nadczynności tarczycy;

  • okres ten trwa około 4-6 tygodni (do momentu, gdy wyczerpią się zasoby hormonów tarczycy).

• faza eutyreozy:

  • to bardzo krótki okres prawidłowej funkcji tarczycy;

  • może być niezauważalny;

  • to okres przejściowy między fazą nadczynności tarczycy a niedoczynności tarczycy;

• faza niedoczynności tarczycy:

  • faza ta nie zawsze występuje;

  • rozwija się wskutek uszkodzenia komórek pęcherzykowych i wyczerpania puli hormonów;

  • trwa do momentu zregenerowania się komórek pęcherzykowych tarczycy, co zajmuje około 4-6 miesięcy;

  • może pojawić się przejściowa niedoczynność, objawiająca się:

    • zmęczeniem;

    • uczuciem zimna;

    • bradykardią.

• faza zdrowienia i powrotu do normy:

  • u większości pacjentów tarczyca powraca do normy;

  • dochodzi do normalizacji stężenia hormonów tarczycy;

  • od początku choroby do normalizacji parametrów hormonalnych mija przeważnie 8–16 tygodni.

U niektórych pacjentów może rozwinąć się trwała niedoczynność tarczycy. Ważne jest zidentyfikowanie takich pacjentów, gdyż będą oni wymagać dożywotniego przyjmowania lewotyroksyny.

Przeczytaj również:

Echoterapia guzów tarczycy (HIFU) – kwalifikacja do zabiegu, przebieg zabiegu, efekty, skutki uboczne

Diagnoza choroby

Podostre zapalenie tarczycy rozpoznaje się na podstawie badania klinicznego oraz dodatkowych badań laboratoryjnych i obrazowych.

• Rozpoznanie opiera się przede wszystkim na typowym obrazie klinicznym.

• Zlecane są badania laboratoryjne, w których występują:

  • podwyższone wskaźniki stanu zapalnego (głównie OB);

  • podwyższone stężenie hormonów tarczycy (w pierwszej fazie choroby);

  • obniżone stężenie hormonów tarczycy (w trzeciej fazie choroby), a także wzrost stężenia przeciwciał przeciwtarczycowych.

• Zlecane są badania dodatkowe, takie jak USG czy scyntygrafia:

  • w badaniu ultrasonograficznym tarczycy stwierdza się widoczne obszary hipoechogeniczne, odpowiadające zmianom zapalnym (mogą być zmiany rozlane bądź ogniskowe);

  • w scyntygrafii obserwuje się zwykle zmniejszony wychwyt jodu radioaktywnego.

• Może być wykonane badanie cytologiczne – biopsja tarczycy (biopsja aspiracyjna cienkoigłowa – BACC);

• istotne jest monitorowanie pacjenta i ocena ryzyka trwałej niedoczynności i przewlekłego zapalenia tarczycy.

Rozpoznanie podostrego zapalenia tarczycy jest pewne, jeśli są spełnione 2 (wszystkie) kryteria główne oraz dowolne 2 kryteria dodatkowe:

Kryteria główne:

• bolesne, tkliwe uciskowo wole;

• wzrost OB.

Kryteria dodatkowe:

• zmniejszona jodochwytność;

• przejściowa nadczynność tarczycy;

• obraz USG typowy dla podostrego zapalenia tarczycy;

• obraz BAC (biopsji aspiracyjnej cienkoigłowej) typowy dla podostrego zapalenia tarczycy;

• nieoznaczalne lub małe stężenia przeciwciał przeciwtarczycowych.

Niezwykle ważne jest różnicowanie z innymi chorobami tarczycy: ostrym zapaleniem tarczycy, które rozwija się na podłożu zakażenia bakteryjnego, z chorobą Gravesa-Basedowa, z chorobą Hashimoto, czy też z zapaleniem ropnym tarczycy.

Metody leczenia podostrego zapalenia tarczycy

Choroba de Quervaina nie wymaga zwykle specjalnego leczenia. Podstawą jest leczenie objawowe. Lekarz w zależności od fazy podostrego zapalenia tarczycy dobiera odpowiednie leki. W początkowym etapie choroby ból pomagają złagodzić niesteroidowe leki przeciwzapalne oraz inne leki przeciwbólowe. Czasami pacjent musi zastosować steryd – prednizolon. W trakcie fazy nadczynności tarczycy może być podany beta-bloker, który pozwala na zmniejszenie objawów. Stosowanie leków przeciwtarczycowych nie jest zalecane. W fazie niedoczynności tarczycy czasami niezbędne jest tymczasowe podawanie lewotyroksyny.