Prednizon – właściwości, zastosowanie, skutki uboczne

Prednizon – działanie i właściwości

Prednizon to lek z grupy leków znanych jako kortykosteroidy. Są to substancje, które naśladują działaniem hormon naturalnie wytwarzany przez nadnercza – kortyzol. Chociaż kortykosteroidy są czasami nazywane w skrócie „sterydami”, znacząco różnią się one od sterydów anabolicznych, leków stosowanych przez sportowców do budowania masy mięśniowej.

Prednizon, podobnie jak inne kortykosteroidy, szybko zmniejsza stan zapalny i towarzyszący mu ból, zaczerwienienie i obrzęk. W wyższych dawkach osłabia również układ odpornościowy, który w prawidłowych warunkach chroni organizm przez szkodliwymi, chorobotwórczymi wirusami i bakteriami. Czasem jednak działanie to jest pożądane, ponieważ niekiedy układ odpornościowy reaguje nadmiernie i „atakuje” prawidłowe tkanki i organy.

Prednizon i inne kortykosteroidy wpływają również na metabolizm węglowodanów, białek i lipidów, co skutkuje m.in. glukoneogenezą, katabolizmem białek i uwalnianiem kwasów tłuszczowych. Kortykosteroidy wpływają również na metabolizm kości i wapnia, homeostazę układu sercowo-naczyniowego, czynność ośrodkowego układu nerwowego i szereg mechanizmów endokrynologicznych.

Czytaj również: Poltram Combo – działanie, wskazania, przeciwwskazania, skutki uboczne

Prednizon – zastosowanie/wskazania

Terapia ogólnoustrojowa kortykosteroidami jest zazwyczaj podawana doustnie, dożylnie lub domięśniowo. Kortykosteroidy ogólnoustrojowe są stosowane do fizjologicznego zastępowania glikokortykoidów oraz w celach farmakologicznych do tłumienia reakcji zapalnych i układu odpornościowego, które są albo niepożądane, albo nieodpowiednie. Innymi słowy – prednizon stosuje się w leczeniu dolegliwości, w których ważną rolę odgrywa układ odpornościowy.

Prednizon i inne kortykosteroidy są stosowane w leczeniu wielu chorób – od opornych na tradycyjne leczenie alergii po zagrażające życiu zapalenie narządów. Prednizon ma zastosowanie w takich zespołach chorobowych jak:

• choroby przewodu pokarmowego – nieswoiste wrzodziejące zapalenie okrężnicy;
• choroby skóry – złuszczające zapalenie skóry, opryszczkowe pęcherzowe zapalenie skóry, ciężkie łojotokowe zapalenie skóry, atopowe zapalenie skóry, ciężki rumień wielopostaciowy, pęcherzyca;
• choroby układu krwiotwórczego – niedokrwistość hemolityczna nabyta, niedokrwistość aplastyczna wrodzona, idiopatyczna plamica małopłytkowa;
• schorzenia hormonalne – nieropne zapalenie tarczycy, wtórna niewydolność kory nadnerczy, choroba Addisona, wrodzona hiperplazja nadnerczy;
• choroby układu oddechowego – sarkoidoza, zachłystowe zapalenie płuc;
• stany zaostrzenia chorób reumatologicznych – zesztywniające zapalenie stawów kręgosłupa, reumatoidalne zapalenie stawów, łuszczycowe zapalenie stawów;
• ciężkie alergiczne choroby narządu wzroku – alergiczne zapalenie spojówek, zapalenie tęczówki i ciała rzęskowego, zapalenie nerwu wzrokowego, zapalenie naczyniówki i siatkówki, współczulne zapalenie naczyniówki.

Prednizon – działania niepożądane

Kortykosteroidy mogą nawet ratować życie, ale w szczególności długotrwałe ich stosowanie może powodować poważne zagrożenie dla zdrowia. Ryzyko wystąpienia działań niepożądanych terapii prednizonem jest związane z dawką i czasem trwania terapii, a także z konkretnie zastosowanym steroidem. Najbardziej znaczącym działaniem niepożądanym i związanym z innymi działaniami toksycznymi jest zahamowanie osi podwzgórze-przysadka-nadnercza. Wśród powikłań związanych z długotrwałym stosowaniem kortykosteroidów, w tym prednizonu, wymienia się:

• bezsenność i zmiany nastroju;
• zwiększony apetyt i przyrost masy ciała;
• zwiększona podatność na infekcje;
• zatrzymanie płynów;
• nadciśnienie;
• zmiany skórne, m.in. trądzik;
• osteoporoza;
• zaćma;
• hiperglikemia lub cukrzyca;
• zastoinowa niewydolność krążenia.

Jeśli pojawią się działania niepożądane, zwykle będą się one utrzymywać tak długo jak długo będzie kontynuowane leczenie. Wraz ze spadkiem dawki zmniejszają się również skutki uboczne. Niektóre działania niepożądane, takie jak osteoporoza, mogą być trwałe i nie ustępują po odstawieniu leku.

Czytaj również: Betametazon – właściwości, zastosowanie, skutki uboczne

Ostrzeżenia i środki ostrożności

Ważne jest, aby przyjmować prednizon zgodnie z zaleceniami. Porozmawiaj z lekarzem, jeśli chcesz zmniejszyć dawkę lub przerwać przyjmowanie leku. Nagłe zatrzymanie może spowodować poważne skutki uboczne i może być niebezpieczne dla zdrowia i życia.

Nie przeprowadzono kontrolowanych badań dotyczących kortykosteroidów u kobiet w ciąży, dlatego ich stosowanie w ciąży należy stosować tylko wtedy, gdy oczywiste jest, że korzyści przewyższają ryzyko. Niemowlęta urodzone przez matki, które stosowały kortykosteroidy w czasie ciąży, powinny być obserwowane pod kątem niedoczynności kory nadnerczy. Objawy mogą obejmować niski apetyt, utratę wagi, drażliwość i niski poziom cukru we krwi.

Prednizon i inne glikokotykosteroidy mogą fałszować wyniki testów skórnych lub innych testów alergicznych. Aby uzyskać najdokładniejsze wyniki, należy przerwać steroidoterapię na kilka dni przed podaniem się tym testom.

Interakcje – prednizon a inne leki

Prednizon może również zmieniać działanie innych leków, ponieważ jest substratem enzymu 3A4 cytochromu P450. Zwiększa to możliwość interakcji z lekami, ponieważ wiele innych substancji jest również metabolizowanych przez układ P450. W interakcję z prednizonem mogą wchodzić np. itrakonazol i ketokonazol, które są powszechnymi środkami przeciwgrzybiczymi. Leki te spowalniają metabolizm prednizonu, jednocześnie prowadząc do zwiększenia jego stężenia w surowicy krwi.

Chociaż leki te mogą być przez krótki okres przyjmowane razem, pacjentów należy monitorować pod kątem zwiększonej częstości występowania działań niepożądanych związanych z glikokortykoidami. Prednizon i inne glikokortykosteroidy należy stosować ostrożnie również z niesteroidowymi lekami przeciwzapalnymi (NLPZ), ponieważ zwiększają ryzyko wystąpienia działań niepożądanych, takich jak wrzody żołądka i dwunastnicy.

Prednizon może wchodzić również w interakcje z następującymi lekami:

• leki przeciwzakrzepowe;
• doustne leki przeciwcukrzycowe;
• trójpierścieniowe leki przeciwdepresyjne;
• cholestyramina;
• ketokonazol;
• ryfampicyna;
• efedryna.

Czytaj również: Polopiryna – działanie, dawkowanie, skutki uboczne