Co zawiera płyn Lugola?
Płyn Lugola to wodny roztwór jodku potasu i jodu krystalicznego opracowany w 1829 roku przez francuskiego lekarza – Jeana Lugola. Dodatek jodku potasu do roztworu jest niezbędny ze względu na fakt, iż czysty jod pierwiastkowy praktycznie nie rozpuszcza się w wodzie – pełni on w tym przypadku funkcję solubilizatora.
Przeczytaj również:
Choroba popromienna – przyczyny, objawy, leczenie
Powinien on być przechowywany w suchym, ciemnym i chłodnym miejscu – niedostępnym dla małych dzieci (działa toksycznie na ich organizm).
Czy płyn Lugola to to samo co jod?
Nie, płyn Lugola to wodny roztwór zawierający jod krystaliczny jako jeden ze swoich składników. Oprócz tego znajdziemy w nim, jak już wspomnieliśmy, jodek potasu. Uzupełnieniem substancji jest woda oczyszczona. Dzięki takiej formule, jod w roztworze jest nie tylko stabilny, ale również łatwo przyswajalny przez ludzki organizm.
Zazwyczaj 1 g płynu Lugola zawiera odpowiednio 10 mg jodu i 20 mg jodku potasu.
Przeczytaj również:
Skażenie promieniotwórcze – co to jest, przyczyny, jak się przed nim chronić?
Jaką funkcję pełni jod w naszym organizmie?
Jod to pierwiastek niezbędny do prawidłowego funkcjonowania naszego ciała. Od niego zależy właściwa praca tarczycy – gruczołu odgrywającego kluczową rolę w regulacji gospodarki hormonalnej organizmu.
Jod jest niezbędny do syntezy hormonów tarczycy – trijodotyroniny (T3) i tyroksyny (T4), które wpływają na pracę praktycznie wszystkich komórek naszego ciała, uczestnicząc w ich metabolizmie energetycznym.
Dzienne zapotrzebowanie człowieka na jod wynosi ok. 100–150 mikrogramów. Głównym źródłem powinna być odpowiednio zbilansowana dieta.
Jeżeli jednak nie jest możliwe dostarczenie w ten sposób niezbędnej ilości jodu – konieczna jest odpowiednio dobrana suplementacja lub regularne pobyty w miejscach o wysokim stężeniu jodu w powietrzu, jak np. tereny nadmorskie (w następstwie wdychania pierwiastek ten dostaje się do naszego organizmu, choć jego przyswajalność w tej formie jest znacznie mniejsza).
Co ciekawe, w niewielkich dawkach jod stymuluje syntezę hormonów tarczycy, w dużych zaś – powoduje czasowe zahamowanie tego procesu.
Przeczytaj również:
Hormony tarczycy – jakie są, kiedy zrobić badanie i na czym ono polega?
Płyn Lugola – działanie i wskazania do stosowania
Płyn Lugola różni się swoim działaniem i wskazaniami do stosowania w zależności od stężenia i formy użycia. Nierozcieńczony roztwór płynu Lugola wykazuje działanie antyseptyczne – w tym wirusobójcze i grzybobójcze. Z tego względu znalazł on przede wszystkim zastosowanie w odkażaniu niewielkich zadrapań, brzegów ran lub innych obszarów nieuszkodzonej skóry.
Po rozcieńczeniu wodą stosuje się go również jako środek antyseptyczny do płukania gardła, a po rozcieńczeniu gliceryną – do pędzlowania migdałków.
Ze względu na fakt, iż zawarty w płynie Lugola jod może wpływać na wydzielanie hormonów tarczycy, w niektórych przypadkach (choć obecnie bardzo rzadko) może być stosowany krótkotrwale w chorobach tarczycy jako tyreostatyk. Wtedy jednak zazwyczaj stosuje się płyn Lugola w postaci leku recepturowego – specjalnie przygotowanego dla pacjenta na zlecenie lekarza i w dawkach indywidualnie uzgodnionych.
W tej postaci bywa również stosowany jako element przygotowania przedoperacyjnego u pacjentów skierowanych do tyreoidektomii (usunięcia tarczycy).
Co ciekawe, płyn Lugola jest wykorzystywany również jako środek chemiczny do wykrywania skrobi, np. w próbkach produktów mlecznych czy wody.
Przeczytaj również:
Tyroksyna T4 – norma i wyniki – co oznacza nadmiar i niedobór?
Czy profilaktyczne stosowanie płynu Lugola ma sens?
W 1986 roku po wypadku na terenie elektrowni jądrowej w Czarnobylu, na wniosek Centralnego Laboratorium Ochrony Radiologicznej w Warszawie wydawano obywatelom Polski, w tym zwłaszcza dzieciom, płyn Lugola celem spożycia doustnego. Miało to krótkotrwale wysycić tarczycę jodem i zahamować działanie peroksydazy tarczycowej.
W ten sposób możliwe miało być zabezpieczenie organizmu przed wbudowywaniem w strukturę trijodotyroniny i tyroksyny radioaktywnego izotopu jodu (wchłoniętego w następstwie wdychania powietrza z radioaktywnej chmury), który działa toksycznie.
Należy przy tym pamiętać, że płyn Lugola hamuje jodochwytność tarczycy zaledwie na ok. 24 godziny.
Obecnie jednak, profilaktycznie stosowanie odczynnika chemicznego jakim jest płyn Lugola, zwłaszcza w formie doustnej, nie ma uzasadnionego zastosowania – co więcej, substancje czynne w nim zawarte mogą działać na nasz organizm szkodliwie.
Płyn Lugola – przeciwwskazania
Stosowanie wodnego roztworu jodu nie zawsze jest możliwe. Wśród głównych przeciwwskazań do jego wykorzystania wymienia się:
nadwrażliwość na jod lub jodek potasu,
nadczynność tarczycy,
gruźlicę płuc,
chorobę Dühringa (zapalenie opryszczkowe skóry),
ciążę i okres karmienia piersią,
wiek noworodkowy i niemowlęcy.
Jak stosować płyn Lugola?
Jak już wspomnieliśmy, płyn Lugola przeznaczony jest przede wszystkim do stosowania zewnętrznego. Jako środek na skórę może być użuywany w formie stężonej. Wystarczy nanieść niewielką ilość płynu na jałowy gazik i przetrzeć zmiany chorobowe.
Roztworem Lugola nie należy przemywać otwartych ran lub dużych uszkodzeń skóry – w tym również tych wywołanych oparzeniami.
Jako środek do płukania gardła należy rozcieńczyć go dużą ilością wody (zwykle do 100 ml wody dodaje się zaledwie kilka kropel płynu Lugola). Po płukaniu gardła należy dodatkowo przepłukać usta wodą.
Przeczytaj również:
Jakie są objawy niedoczynności tarczycy – jak rozpoznać, że tarczyca jest chora?
Czy płyn Lugola można pić?
Dostępny powszechnie w aptekach płyn Lugola nie jest przeznaczony do spożywania doustnego. W tym celu, jeżeli jest to naprawdę konieczne, należy stosować doustnie wyłącznie preparat stworzony w oparciu o szczegółową receptę lekarską, zawierający odpowiednio oczyszczone składniki we właściwych stężeniach.
Jak smakuje płyn Lugola? Charakteryzuje się on cierpkim, gorzkim smakiem z lekko metaliczną, chemiczną nutą. Niektórzy twierdzą, że przypomina on w smaku chemiczną colę lub mocno stężony sok z aronii.
Pomimo iż płyn Lugola może działać toksycznie na nasz organizm, wciąż znaleźć można zwolenników jego spożywania doustnego. Twierdzą oni, że ma to wpływać korzystnie m.in. na funkcje poznawcze i pracę układu nerwowego, a także wspierać utrzymanie odpowiedniej ciepłoty ciała. Nie ma na to jednak wystarczających dowodów.
Przeczytaj również:
Nadczynność tarczycy – przyczyny, objawy, leczenie
Płyn Lugola – możliwe działania niepożądane
Niewłaściwie używany płyn Lugola może powodować niepożądane skutki uboczne. W przypadku stosowania zewnętrznego mowa głównie o podrażnieniu błon śluzowych jamy ustnej i skóry objawiającym się nadżerkami i stanami zapalnymi z towarzyszącymi świądem i bólem. Długotrwałe stosowanie zewnętrzne płynu Lugola może natomiast prowadzić do:
reakcji alergicznych,
trądziku jodowego,
problemów z tarczycą (m.in. jej nadczynności).
Jeżeli chodzi natomiast o stosowanie doustne, może ono skutkować:
nadmiernym pobudzeniem tarczycy,
owrzodzeniem błony śluzowej przewodu pokarmowego,
gorączką,
neuropatią,
powiększeniem węzłów chłonnych,
kwasicą metaboliczną,
wstrząsem,
śmiercią.
Nawet jednorazowe przyjęcie dużej dawki płynu Lugola może powodować objawy zatrucia, takie jak:
wymioty,
biegunka,
ból brzucha,
hipotensja,
zaburzenia akcji serca,
niewydolność nerek,
wstrząs,
śmierć.
Gdzie można kupić płyn Lugola?
Płyn Lugola można kupić w aptece bez recepty. Na rynku jest kilka preparatów przeznaczonych do użytku zewnętrznego. Jednak wodny roztwór przeznaczony do picia, którego używa się w ściśle określonych sytuacjach, dostępny jest wyłącznie na receptę. Cena płynu Lugola wynosi ok. 15 zł.
