Jednym z największych problemów współczesnej endokrynologii jest opieka nad kobietą ciężarną oraz świeżo upieczoną mamą. Wiadomo bowiem, że wszelkie dysfunkcje tego gruczołu mają negatywny wpływ zarówno na zdrowie płodu, jak i samej kobiety. Do trudniejszych do rozpoznania zaburzeń należy poporodowe zapalenie tarczycy. Skąd się bierze to schorzenie? Jakie są objawy poporodowego zapalenia tarczycy? Zapraszamy do lektury!
Poporodowe zapalenie tarczycy – czym jest, jak się objawia, jak się je leczy
Spis treści
- Choroby tarczycy. Czym jest poporodowe zapalenie tarczycy?
- Jak przebiega poporodowe zapalenie tarczycy?
- Jakie są przyczyny poporodowego zapalenia tarczycy?
- Jakie są objawy poporodowego zapalenia tarczycy?
- W jaki sposób lekarz rozpoznaje poporodowe zapalenie tarczycy?
- Jak wygląda leczenie? Poporodowe zapalenie tarczycy
- Kiedy badać tarczycę po porodzie?
- Jak zapobiegać zapaleniu tarczycy?
Choroby tarczycy. Czym jest poporodowe zapalenie tarczycy?
Poporodowe zapalenie tarczycy definiuje się jako zaostrzenie lub ujawnienie się autoimmunizacyjnej choroby tarczycy u kobiety, która w ciągu ostatnich dwunastu miesięcy urodziła dziecko lub poroniła. Szacuje się, że wspomniane wyżej schorzenie rozwinie się u jednej na dwadzieścia pacjentek. W przebiegu poporodowego zapalenia tarczycy najczęściej obserwuje się dwie fazy – pierwszą z nich jest nadczynność tarczycy, a drugą – niedoczynność tarczycy.
Nie jest to jednak regułą. Omawiana jednostka chorobowa równie dobrze może przebiegać pod postacią: przejściowej tyreotoksykozy, przejściowej niedoczynności tarczycy lub przejściowej tyreotoksykozy z następującą po niej niedoczynnością.
Z tego względu rozpoznanie poporodowego zapalenia tarczycy nie jest prostym zadaniem.
Jak przebiega poporodowe zapalenie tarczycy?
Tyreotoksykoza zwykle pojawia się w ciągu pierwszych czterech miesięcy po porodzie i utrzymuje się przez ok. od jednego do dwóch miesięcy. Z kolei niedoczynność tarczycy rozwija się średnio między drugim a szóstym miesiącem po porodzie, a u 10–20% pacjentek nie ustępuje po roku. Warto dodać, że przebycie poporodowego zapalenia tarczycy często prowadzi do rozwoju przewlekłej niedoczynności tarczycy.
Jakie są przyczyny poporodowego zapalenia tarczycy?
Poporodowe zapalenie tarczycy to schorzenie o podłożu autoimmunologicznym, w którym układ odpornościowy zamiast chronić organizm, atakuje swoje własne tkanki – w tym wypadku tarczycę. Lekarze wiążą rozwój poporodowego zapalenia tarczycy z obecnością przeciwciał anty-TPO (przeciwciała przeciwko peroksydazie tarczycowej). Atakują one enzymy tarczycowe odpowiedzialne za produkcję hormonów, co prowadzi do zapalenia i dysfunkcji tego gruczołu.
U kobiet z podwyższonym poziomem przeciwciał anty-TPO przed ciążą ryzyko wystąpienia poporodowego zapalenia tarczycy jest znacznie wyższe, a aktywność przeciwciał anty-TPO może nasilać się po porodzie, kiedy układ odpornościowy wraca do pełnej aktywności po okresie ciąży.
Ponadto do czynników predysponujących do rozwoju poporodowego zapalenia tarczycy zaliczamy:
- palenie papierosów,
- źle wyrównaną lub nieleczoną cukrzycę,
- toczeń rumieniowaty układowy,
- choroby tarczycy w rodzinie,
- wiek matki powyżej 30 lat.
Kobiety, które już wcześniej doświadczyły poporodowego zapalenia tarczycy, są narażone na wystąpienie tego schorzenia po rozwiązaniu kolejnej ciąży.
Jakie są objawy poporodowego zapalenia tarczycy?
Poporodowe zapalenie tarczycy może objawiać się w różnoraki sposób – w zależności od tego, w jakiej choroba jest fazie. Jeśli jest to stadium początkowe, które – w większości przypadków – cechuje się nadczynnością tarczycy, to będą mu towarzyszyć następujące objawy:
- utrata masy ciała,
- zmęczenie,
- wzmożona potliwość,
- drażliwość, nerwowość,
- tachykardia, kołatania serca,
- ograniczona tolerancja na ciepło, wilgotna skóra.
Jeżeli zaś poporodowe zapalenie tarczycy będzie przebiegać z niedoczynnością tego gruczołu, to symptomy choroby będą manifestować w następujący sposób:
- uczucie zmęczenia, poczucie braku energii,
- wzrost masy ciała,
- nietolerancja zimna,
- zaburzenia miesiączkowania,
- zaburzenia koncentracji,
- problemy z pamięcią,
- łamliwość włosów,
- wypadanie włosów,
- zaparcia,
- suchość skóry.
Czy zapalenie tarczycy może samo przejść? W rzadkich przypadkach choroba ustępuje samoistnie, ale najczęściej wymaga leczenia pod okiem endokrynologa. Wiele pacjentek pyta także, gdzie boli przy zapaleniu tarczycy? W przypadku stanu zapalnego tego gruczołu dolegliwości bólowe raczej nie występują. Wyjątkiem jest ostre i podostre zapalenie tarczycy, któremu może towarzyszyć ból w przedniej części szyi. Ból ten może promieniować do: uszu, żuchwy lub klatki piersiowej i często nasila się przy dotykaniu szyi lub połykaniu.
W jaki sposób lekarz rozpoznaje poporodowe zapalenie tarczycy?
Diagnostyka poporodowego zapalenia tarczycy opiera się na analizie objawów klinicznych oraz wyników badań laboratoryjnych. Pierwszym krokiem w procesie rozpoznania tego schorzenia jest oznaczenie stężenia hormonu tyreotropowego (TSH) we krwi. W zależności od fazy choroby poziom TSH może być obniżony (w fazie nadczynności) lub podwyższony (w fazie niedoczynności).
Warto jednak zaznaczyć, że nawet jeśli poziom TSH pozostaje w normie, choroba nadal może występować, co oznacza, że wynik badania TSH nie jest jedynym wskaźnikiem diagnostycznym.
Poporodowe zapalenie tarczycy – inne badania laboratoryjne i obrazowe
W celu dokładniejszej oceny funkcji tarczycy u pacjentki po porodzie wykonuje się również badanie stężenia wolnych hormonów tarczycy – T3 i T4, które dostarczają lekarzom dodatkowych informacji o funkcjonowaniu tego gruczołu. Pomocne jest również oznaczenie przeciwciał przeciwtarczycowych, zwłaszcza przeciwciał anty-TPO (przeciwciał przeciwko peroksydazie tarczycowej), a także wykonanie badania USG tarczycy. Czy zapalenie tarczycy widać na USG? Doświadczony lekarz z pewnością zaobserwuje zmiany w: wielkości, strukturze i echogeniczności tego gruczołu, które mogą wskazywać na stan zapalny.
Jak wygląda leczenie? Poporodowe zapalenie tarczycy
Leczenie poporodowego zapalenia tarczycy zależy od nasilenia objawów i wyników badań laboratoryjnych. W łagodniejszych przypadkach, kiedy objawy są niewielkie i nie stwierdza się dużych odchyleń w wynikach badań, leczenie nie jest zawsze konieczne. Jednak u pacjentek, u których dolegliwości są bardziej nasilone, wdraża się farmakoterapię. W fazie nadczynności tarczycy, aby zmniejszyć przekształcanie hormonu T4 do T3, stosuje się propranolol – lek z grupy beta-blokerów, który pomaga kontrolować objawy nadczynności.
Z kolei w fazie niedoczynności tarczycy podstawą leczenia są preparaty lewotyroksyny, która uzupełnia brakujące hormony tarczycy. Największą uwagę zwraca się na pacjentki z niedoczynnością, ponieważ to właśnie ten stan może prowadzić do rozwoju przewlekłej niedoczynności tarczycy, która wymaga długotrwałego leczenia.
Terapia lewotyroksyną zazwyczaj trwa od sześciu do dwunastu miesięcy, a jej zakończenie jest możliwe dopiero po ustabilizowaniu się gospodarki hormonalnej, czego potwierdzeniem są wyniki badań kontrolnych.
Kiedy badać tarczycę po porodzie?
Kontrola funkcji tarczycy po porodzie jest bardzo ważna. Zwłaszcza w przypadku kobiet, u których występuje zwiększone ryzyko poporodowego zapalenia tarczycy lub zaburzeń hormonalnych. Kobietom, które nie miały wcześniej problemów z tarczycą, zaleca się wykonanie pierwszych badań laboratoryjnych w okresie od sześciu do dwunastu tygodni po porodzie.
W tym czasie warto oznaczyć poziom TSH oraz, jeśli to możliwe, wolnych frakcji hormonów tarczycy (T3 i T4). Dalsze kontrole są uzasadnione, jeśli pojawią się jakiekolwiek objawy sugerujące problemy z tarczycą, takie jak, np.: wahania nastroju, zmęczenie, przyrost masy ciała, wypadanie włosów czy zmiany w cyklu miesiączkowym. Jeśli kobieta ma w rodzinie historię chorób tarczycy lub doświadczyła problemów z tarczycą w przeszłości, może zgłosić się na badania kontrolne wcześniej.
Jak zapobiegać zapaleniu tarczycy?
Zaobserwowano, że stwierdzenie dodatnich przeciwciał przeciwko tyreoperoksydazie (anty-TPO) w 1. trymestrze ciąży jest związane ze znacznie zwiększonym ryzykiem zapalenia tarczycy w okresie poporodowym. Z tego względu, niektórzy zalecają ocenę anty-TPO, TSH i ewentualnie fT4 w 3. miesiącu ciąży (jeśli przeciwciała będą dodatnie).
W roku 2007 pojawiło się badanie, w którym stwierdzono, że suplementacja selenu u kobiet z dodatnimi przeciwciałami anty-TPO zmniejsza częstość występowania i ciężkość zapalenia tarczycy, a także redukuje ryzyko przejścia choroby w postać przewlekłą. Ponadto, w innych badaniach stwierdzano pozytywny wpływ tego pierwiastka na autoimmunologiczne choroby tarczycy.
Niestety, w chwili obecnej ilość danych na temat skuteczności i celowości stosowania selenu jest niewystarczająca, aby zalecić podobną terapię w zapobieganiu poporodowemu zapaleniu tarczycy – pozostaje ona nadal w sferze badań klinicznych.
współpraca: lekarz Marek Dryżałowski
Bibliografia
W Wylecz.to opieramy się na EBM (Evidence Based Medicine) – medycynie opartej na faktach i wiarygodnych źródłach. Dowiedz się więcej o tym, jak dbamy o jakość naszych treści.
- Hubalewska-Dydejczyk A. i współautorzy, Postępowanie w chorobach tarczycy u kobiet w ciąży, „Endokrynologia Polska”, tom 62, numer 4, 362–380.
Opublikowano: 21.10.2024;
Oceń:
0.0
Ten tekst został napisany przez Eksperta, który posiada kierunkowe wykształcenie oraz doświadczenie. Nawiązując współpracę z autorytetami w danej dziedzinie nauki serwis Wylecz.to dba o najwyższą jakość i wiarygodność informacji publikowanych w serwisie. W Wylecz.to opieramy się na EBM (Evidence Based Medicine) – medycynie opartej na faktach i wiarygodnych źródłach.
157
Komentarze i opinie (0)