Badanie fT3 – na czym polega badanie, jak interpretować wyniki, cena

Czym jest FT3?

Co to jest T3? Symbolami T3 i fT3 oznacza się hormony produkowane przez tarczycę. T3 to trijodotyronina (lub trójjodotyronina), a ft3 – wolna trijodotyronina. Trójjodotyronina (T3), razem z tyroksyną (T4), należy do dwóch głównych hormonów tarczycy.

Co ciekawe, w przeciwieństwie do T4, jest ona w niewielkim stopniu syntetyzowana wewnątrz komórek tarczycy. W większości powstaje bowiem w tkankach obwodowych w wyniku procesu zwanego konwersją, w ramach którego dochodzi do odłączenia się jednej cząsteczki jodu od tyroksyny.

FT3 oddziałuje między innymi na:

• funkcjonowanie układu nerwowego,
• układ pokarmowy,
• układ rozrodczy,
• układ sercowo-naczyniowy (w tym zwłaszcza pracę mięśnia sercowego)
• mięśnie,
• nerki,
• bilans wodny organizmu,
• metabolizm węglowodanów, białek oraz tłuszczy.

Zdecydowana większość trójjodotyroniny pozostaje w organizmie nieaktywna, w formie związanej z białkami osocza. Jedynie wolna trójjodotyronina (FT3) jest aktywna i może oddziaływać na komórki ciała, co ważne – nawet kilkukrotnie silniej niż FT4. To właśnie stężenie tej niezwiązanej z niczym trijodotyroniny oznaczamy w badaniu FT3.

Po co oznaczać stężenie FT3?

FT3 to badanie pozwalające określić poziom wolnej trijodotyroniny w organizmie. Przydaje się w diagnozowaniu i monitorowaniu chorób tarczycy. Sprawdź!Jest ono pomocne w diagnozowaniu zarówno nadczynności tarczycy, jak i niedoczynności tarczycy, a także chorób nowotworowych tarczycy czy tyreotoksykozy. Często wykonuje się je także w celu monitorowania leczenia chorób tarczycy, by sprawdzić, czy nie jest konieczna jego modyfikacja.

Do jego wykonania powinno skłonić nas pojawienie się objawów wskazujących na zaburzoną pracę tarczycy. W przypadku niedoczynności tarczycy będą to między innymi:

• przewlekłe zmęczenie,
• wzmożona senność,
• nadmierny przyrost masy ciała,
• zaparcia,
• wypadanie włosów,
• bóle stawowe,
• sucha skóra,
• powracające uczucie zimna,
• obrzęki powiek i szyi,
• obniżenie nastroju.

Z kolei nadczynność tarczycy może powodować:

• bezsenność,
• spadek masy ciała,
• biegunki,
• zaburzenia miesiączkowania,
• drażliwość,
• zaburzenia pracy serca (m.in. uczucie kołatania serca),
• wzmożoną potliwość ciała.

Diagnostyka chorób tarczycy – czy samo FT3 wystarczy?

Synteza FT4, będącej swoistym prekursorem dla FT3, jest regulowana przez wydzielany przez przysadkę mózgową hormon tyreotropowy (TSH). Wszystkie te hormony są ściśle ze sobą powiązane, dlatego też by w pełni ocenić funkcjonowanie tarczycy oznacza się je najczęściej jednocześnie, w ramach tzw. panelu tarczycowego.

Wynik badania FT3 we krwi powinien być interpretowany łącznie z innymi badaniami hormonów tarczycy, a także w zestawieniu z objawami klinicznymi pacjenta. Często lekarze w ramach diagnostyki chorób tarczycy obliczają m.in. stosunek ilości FT3 do FT4, pozwalający na weryfikację, czy proces konwersji hormonów tarczycy przebiega w prawidłowy sposób. Otrzymanie nieprawidłowego wyniku któregokolwiek z parametrów powinno skłonić nas do konsultacji z lekarzem i być może rozszerzenia diagnostyki o dodatkowe oznaczenia, takie jak anty-TPO i anty-TG. U pacjentów może bowiem występować tzw. subkliniczna niedoczynność tarczycy lub nadczynności tarczycy, która nie daje wyraźnych objawów ze strony organizmu.

Badanie FT3 – jak przebiega i jak się do niego przygotować?

Stężenie wolnej trójjodotyroniny (FT3), podobnie jak wielu innych hormonów, podlega dobowym wahaniom, dlatego zaleca się, by badanie FT3 we krwi wykonywać w godzinach porannych. Na badanie najlepiej (choć nie jest to warunek konieczny) zgłosić się na czczo, minimum 8-10 godzin po ostatnim posiłku. Bezpośrednio przed badaniem można jedynie wypić niewielką ilość wody.

Jeżeli u pacjenta zostały już wcześniej zdiagnozowane choroby tarczycy i zażywa na stałe leki zawierające hormony, w dniu badania powinien je zażyć dopiero po pobraniu krwi.

Materiałem do badań w przypadku oznaczenia poziomu FT3 jest surowica krwi żylnej, pobieranej najczęściej z żyły łokciowej.

Co może wpływać na wyniki badania FT3? Zaburzać może je między innymi stosowanie preparatów heparynowych, dlatego badanie krwi można wykonać dopiero na kilka dni po zaprzestaniu ich stosowania. Fałszować wyniki mogą również inne preparaty hormonalne (np. zawierające estrogeny) i leki przeciwpadaczkowe.

Ile kosztuje badanie FT3?

Jeżeli obserwujemy u siebie objawy, świadczące o zaburzonej pracy tarczycy, możemy poprosić lekarza rodzinnego lub lekarza specjalistę o skierowanie na badanie w ramach NFZ. Wtedy badanie FT3 jest bezpłatne. Poziom FT3 we krwi możemy sprawdzić również prywatnie – w większości laboratoriów jest to koszt w granicach 15-30 złotych.

Badanie FT3 – interpretacja wyniku

Prawidłowe stężenie FT3 we krwi zależne jest od wieku i płci pacjenta. Poszczególne wartości referencyjne mogą również nieznacznie różnić się, w zależności od metody oznaczenia stosowanej w danym laboratorium.

W większości przypadków jednak prezentują się one następująco:

• noworodki – 2,65-9,68 pmol/l,
• dzieci do 2. roku życia – 3,30-8,95 pmol/l,
• dzieci w wieku 2-11 lat – 3,69-8,02 pmol/l,
• młodzież między 11. a 20. rokiem życia – 3,93-7,70 pmol/l,
• dorośli – 3,1-6,80 pmol/l.

Są to wartości referencyjne dla pacjentów z jednoczesnym stężeniem TSH w granicach 0,4–4,0 µIU/ml.

Jak interpretować wyniki oznaczenia stężenia hormonów tarczycy?

Podwyższone stężenie FT3 we krwi można obserwować w przebiegu:

• nadczynności tarczycy,
• zapalenia tarczycy,
• choroby Gravesa-Basedowa,
• początkowej fazy choroby Hashimoto,
• guza, gruczolaka lub nowotworu tarczycy,
• wola toksycznego wieloguzkowego,
• w ciąży,
• po badaniach z użyciem kontrastu,
• u pacjentów przyjmujących preparaty zawierające jod, metforminę, tyroksynę lub leki przeciwpadaczkowe czy glikokortykosteroidy.

Z kolei obniżone wartości FT3 we krwi mogą być spowodowane przez:

• niedoczynność tarczycy,
• chorobę Hashimoto,
• atroficzne zapalenie tarczycy,
• guzy lub choroby przysadki (objawiające się obniżonym stężeniem TSH),
• amyloidozę,
• immunoterapię,
• radioterapię tarczycy,
• niedobór jodu,
• przyjmowanie litu lub tyroksyny.

fT3 w normie a wyniki badania innych hormonów tarczycy

1. Jeśli otrzymany wynik stężeń fT3 jest w normie i stężenie TSH w normie – pacjent jest w stanie eutyreozy, czyli tarczyca funkcjonuje prawidłowo.
2. Jeśli otrzymany wynik stężeń fT3 jest w normie, natomiast stężenie TSH zwiększone – sugeruje to subkliniczną niedoczynność tarczycy.
3. Jeśli otrzymany wynik stężeń fT3 jest w normie, natomiast stężenie TSH zmniejszone – sugeruje to subkliniczną nadczynność tarczycy.

Lekarz musi wykluczyć inne możliwe przyczyny obniżonego stężenia TSH.