Tyreotropina (hormon tyreotropowy, TSH) jest hormonem glikoproteinowym wytwarzanym przez przysadkę mózgową. Odpowiada za prawidłową pracę oraz regulację wydzielania hormonów tarczycy. Wspomniany wyżej gruczoł ma bardzo duży wpływ na ogólny stan zdrowia człowieka. W przypadku kobiet ciężarnych wpływa on również na rozwój płodu. Czym grozi niedoczynność tarczycy w ciąży? Jakie konsekwencje dla dziecka może mieć nadczynność tarczycy u matki? Zapraszamy do lektury!
TSH w ciąży – norma, niskie, wysokie
Spis treści
- TSH w ciąży – jak zmienia się tarczyca u kobiety ciężarnej?
- Badanie TSH – kiedy oznaczyć poziom TSH w ciąży?
- Normy TSH w ciąży – wartości dla populacji polskich kobiet
- Wysokie TSH w trakcie ciąży – niedoczynność tarczycy w ciąży
- Niskie TSH w ciąży – dlaczego jest groźne dla płodu?
- Suplementacja jodu u kobiet ciężarnych
- Jaki wynik TSH przy staraniach o dziecko?
- Przy jakim TSH może dojść do poronienia?
TSH w ciąży – jak zmienia się tarczyca u kobiety ciężarnej?
Podczas ciąży tarczyca kobiety przechodzi szereg zmian fizjologicznych, które są odpowiedzią na zmieniające się potrzeby organizmu matki i rozwijającego się płodu. Omawiany gruczoł może zwiększyć swój rozmiar nawet o 40%, a zapotrzebowanie na jod, który bierze udział w syntezie hormonów tarczycy, zwiększa się u ciężarnych do 250 ug na dzień. To o 100 ug więcej niż u kobiet w wieku rozrodczym.
W I trymestrze stężenie TSH spada, co ma związek z pojawieniem się w krwiobiegu ludzkiej gonadotropiny kosmówkowej (hCG), która oddziałuje na komórki pęcherzykowe tarczycy podobnie jak TSH. W kolejnych miesiącach ciąży poziom TSH nieco wzrasta, natomiast spada stężenie wolnych hormonów tarczycy: T4 (tyroksyny) i T3 (trijodotyroniny).
Badanie TSH – kiedy oznaczyć poziom TSH w ciąży?
Badania na tarczycę w ciąży powinny być wykonywane obligatoryjnie u każdej kobiety podczas pierwszej wizyty ginekologicznej. Ma to na celu wykrycie przede wszystkim niedoczynności tarczycy, która dotyka 0,3–2,5 proc. kobiet w ciąży i poważnie zaburza rozwój płodu.
Nadczynność tarczycy diagnozowana jest znacznie rzadziej. Poza obowiązkowym badaniem na początku ciąży, poziom TSH w ciąży powinien być oznaczany przy pojawieniu się objawów mogących sugerować niedoczynność lub nadczynność tarczycy.
Inne wskazania do badania TSH w ciąży to występujące wcześniej poronienia, współistniejące choroby autoimmunologiczne oraz bardzo wysokie stężenia hCG w ciąży. Ponadto TSH powinno być wykonane przy nieprawidłowych wynikach badań krwi – hipercholesterolemii czy zaburzeń elektrolitowych.
Normy TSH w ciąży – wartości dla populacji polskich kobiet
Normy TSH dla kobiet w ciąży różnią się w zależności od trymestru oraz populacji. Na podstawie badań ustalono dla Polek następujące przedziały:
- I trymestr - 0,009–3,18 mIU/l
- II trymestr - 0,05–3,44 mIU/l
- III trymestr - 0,11–3,53 mIU/l
Zaleca się, aby TSH w pierwszym trymestrze ciąży nie przekraczało 2,5 mIU/l, a w II i III trymestrze poziom TSH nie powinien przekraczać 3,0 mIU/l. Oznaczenie TSH powinno nastąpić w trakcie pierwszej wizyty położniczej, czyli najlepiej w 4.-8. tygodniu ciąży.
Wysokie TSH w trakcie ciąży – niedoczynność tarczycy w ciąży
Wysokie stężenie TSH w ciąży wskazuje na niedoczynność tarczycy, która wiąże się ze zmniejszoną produkcją hormonów tarczycy. W początkowych tygodniach ciąży płód nie jest w stanie samodzielnie wytwarzać tychże hormonów, a więc jest całkowicie zależny w tej kwestii od matki.
Jeśli tarczyca ciężarnej nie pracuje prawidłowo, rozwój dziecka, zwłaszcza ten psychomotoryczny, może zostać zaburzony.
Z tego powodu niezwykle ważne jest monitorowanie poziomu TSH oraz hormonów tarczycy po rozpoznaniu ciąży, aby w przypadku nieprawidłowości szybko wdrożyć odpowiednie leczenie i wyrównać ich poziom. Niedoczynność tarczycy może również wynikać z choroby Hashimoto (autoimmunologicznej choroby tarczycy). W takiej sytuacji przeciwciała antytarczycowe matki mogą przedostawać się do krwi płodu i atakować rozwijającą się tarczycę. Zwykle prowadzi to do rozwoju wola u noworodka lub przejściowej niedoczynności tarczycy, którą można wykryć dzięki badaniom przesiewowym.
Objawy niedoczynności tarczycy u matki to: zmęczenie i osłabienie, przyrost masy ciała, uczucie zimna, sucha skóra, zaparcia, problemy z koncentracją, wypadanie włosów, słabe paznokcie.
Niedoczynność tarczycy u matki – możliwe skutki dla dziecka
- zaburzenia rozwoju neurologicznego,
- niska masa urodzeniowa,
- niższy iloraz inteligencji (kretynizm tarczycowy),
- zaburzenia oddychania.
Niskie TSH w ciąży – dlaczego jest groźne dla płodu?
Niskie stężenie TSH w ciąży zazwyczaj jest wynikiem nadmiernej produkcji hormonów tarczycy. Jednym z powodów takiego stanu rzeczy może być tyreotoksykoza ciężarnych, która rozwija się na skutek wysokiego poziomu ß-hCG. Stan ten jest zwykle łagodny i nie wymaga leczenia, a poziomy hormonów z czasem normalizują się samoistnie. Tyreotoksykoza ciężarnych nie jest zagrożeniem dla matki ani dziecka rozwijającego się w macicy.
Dużo groźniejsza jest choroba Gravesa-Basedowa. To autoimmunologiczne schorzenie, w którym organizm wytwarza przeciwciała, które stymulują tarczycę do nadmiernej produkcji tyroksyny i trijodotyroniny, efektem czego jest nadczynność tarczycy.
Nieleczona lub źle wyrównana nadczynność tarczycy może prowadzić do: poronienia, porodu przedwczesnego, martwego porodu oraz zwiększonego ryzyka wystąpienia stanu przedrzucawkowego u ciężarnej. Z kolei nadmiar hormonów tarczycy u płodu, czyli płodowa nadczynność tarczycy, może spowodować problemy ze wzrostem dziecka zarówno przed narodzinami, jak i w pierwszych miesiącach jego życia.
Objawy nadczynności tarczycy u matki to: nadmierne pocenie się, drżenie rąk, nerwowość, drażliwość, utrata wagi, bezsenność, zwiększony apetyt, osłabienie mięśni.
Nadczynność tarczycy u matki – możliwe skutki dla dziecka:
- wewnątrzmaciczne zahamowanie wzrastania płodu,
- niska masa urodzeniowa,
- zwiększona śmiertelność noworodków.
Suplementacja jodu u kobiet ciężarnych
Wspomnieliśmy już, że w czasie ciąży wzrasta zużycie jodu przez tarczycę. Znaczny niedobór tego pierwiastka może być przyczyną niedoczynności tarczycy u matki i płodu, a także prowadzić do:
- zaburzeń mielinizacji włókien nerwowych u płodu,
- uszkodzenia ośrodkowego układu nerwowego,
- upośledzenia umysłowego u noworodka,
- niedosłuchu i głuchoty u noworodka.
Niedobór jodu w diecie ciężarnej może także zwiększać ryzyko poronienia i przedwczesnego porodu. W związku z powyższym jod powinny suplementować zarówno kobiety planujące zajście w ciążę, jak i te, u których ciążę już rozpoznano. Dzienna dawka jodu dla kobiety ciężarnej i karmiącej piersią powinna wynosić 250 ug. Warto zaznaczyć, że popularne suplementy dla przyszłych mam zawierają około 150 ug jodu. Pozostałej części trzeba szukać w diecie. Które produkty są bogate w jod? Nabiał, jajka, ryby i oczywiście sól jodowana, jednak z jej spożyciem nie należy przesadzać. Dietetycy zalecają, by maksymalne spożycie soli w diecie nie przekraczało 4g dziennie (mała, płaska łyżeczka).
Jaki wynik TSH przy staraniach o dziecko?
Wysokie TSH może utrudniać zajście w ciążę, ponieważ wskazuje na niedoczynność tarczycy, która może powodować zaburzenia owulacji skutkujące cyklami bez jajeczkowania. Bez owulacji zapłodnienie jest po prostu niemożliwe. Dlatego ważne jest, aby kobiety planujące ciążę monitorowały swój poziom TSH i utrzymywały go na odpowiednim poziomie. Kobieta, która pragnie zostać mamą, powinna mieć TSH na poziomie maks. 2,0-2,5 mlU/l. Jeśli w badaniu krwi wyjdzie, że stężenie TSH jest za wysokie, należy udać się do endokrynologa, który wykona poszerzoną diagnostykę i zaproponuje odpowiednie leczenie.
Przy jakim TSH może dojść do poronienia?
Badania wykazały, że im wyższe TSH, tym wyższe ryzyko poronienia. Jeśli poziom TSH w ciąży wynosi między 2,5 a 4,8-5,2 mIU/l, ryzyko poronienia jest półtora raza wyższe niż u kobiet, które mają niższy poziom TSH. Ryzyko poronienia wzrasta dwukrotnie w przypadku, gdy stężenie TSH przekracza 4,8-5,2 mIU/l. Warto jednak pamiętać o tym, że wysoki poziom TSH nie oznacza automatycznie, że poronienie jest nieuniknione. Wiele kobiet z podwyższonym poziomem TSH donosi ciążę, zwłaszcza jeśli pacjentka stosuje się do zaleceń opiekujących się nią lekarzy.
współpraca: analityk medyczny Justyna Mazur
Bibliografia
W Wylecz.to opieramy się na EBM (Evidence Based Medicine) – medycynie opartej na faktach i wiarygodnych źródłach. Dowiedz się więcej o tym, jak dbamy o jakość naszych treści.
- Płaczkiewicz-Jankowska E., Rozpoznanie i leczenie niedoczynności tarczycy u kobiet planujących ciążę i kobiet w ciąży. Omówienie zaleceń Polskiego Towarzystwa Endokrynologicznego 2021, Medycyna Praktyczna, 2022, 2, str. 31-44.
Opublikowano: 06.09.2024;
Oceń:
0.0
Ten tekst został napisany przez Eksperta, który posiada kierunkowe wykształcenie oraz doświadczenie. Nawiązując współpracę z autorytetami w danej dziedzinie nauki serwis Wylecz.to dba o najwyższą jakość i wiarygodność informacji publikowanych w serwisie. W Wylecz.to opieramy się na EBM (Evidence Based Medicine) – medycynie opartej na faktach i wiarygodnych źródłach.
209
Komentarze i opinie (0)