Melisa w diecie – jakie działanie lecznicze wykazuje melisa?

Charakterystyka melisy

Lecznicze właściwości melisy znane są od bardzo dawna. Już w roku 1699 korzystne działanie tej rośliny opisał John Evelyn w swoim pamiętniku, określając ją jako „władcę umysłu, który wzmacnia pamięć i odgania melancholię”. Początkowo roślina ta była uprawiana w ogrodach przyklasztornych, gdzie mnisi produkowali z niej nalewki winne i spirytusowe. W XVII wieku pojawiła się korzenna wódka z melisy zwana „Karmelitańską duszą”.

Melisa lekarska była również ulubionym ziołem pszczelarzy, którzy aby zachęcić pszczoły do powrotu, pocierali ule jej świeżymi liśćmi. Gwałtowny rozwój badań naukowych z takich dziedzin jak botanika, fitoterapia wymusił zmianę stosunku pacjentów i lekarzy do surowców roślinnych. Coraz lepiej poznawane są substancje wykazujące działanie lecznicze. Nowoczesne leki roślinne charakteryzują się zaawansowaną technologią produkcji, oraz kontrolowaną i utrzymywaną na stałym poziomie zawartością związków czynnych farmakologicznie.

Zobacz też: Nervoton – co to za lek i jak działa?

Melisa pochodzi z obszarów morza śródziemnego. Jest zieloną byliną, która osiąga wysokość od 50–100 cm, uprawia się ją na całym świecie, także w Polsce. W budowie anatomicznej możemy wyróżnić wiązkowy korzeń, z którego wyrastają liczne pędy. Łodyga jest silnie ulistniona, a liście są zielone i zaokrąglone na brzegach. W czasie kwitnienia (od czerwca do września) wyrastają drobne bladoniebieskie lub żółto-białe kwiaty. Najbardziej wartościowe są właśnie liście zebrane w tym okresie. Melisę rozmnaża się jak młodą sadzonkę z nasion lub można też w okresie wiosennym oderwać słabo ukorzenione pędy i przesadzić w miejsce o odpowiednich, sprzyjających warunkach. Zawiera bardzo dużo lotnych olejków eterycznych, kwasów organicznych, garbników i trójterpenów. Charakteryzuje się delikatnym, cytrynowym i lekko gorzkim smakiem. Posiada silny ale przyjemny aromat oraz intensywny smak korzenny. Liście używane są w stanie świeżym lub po wysuszeniu. Suszenie powinno odbywać się w zacienionym i przewiewnym miejscu. Zazwyczaj jednak melisa stosowana jest w postaci ziół, które się zaparza.

Jak działa melisa?

Wyróżniamy dwie metody leczenia za pomocą substancji pochodzenia roślinnego:

1. terapia, w której stosuje się kompleksy związków występujących w roślinach,
2. terapia za pomocą substancji biologicznie czynnych, wyizolowanych z roślin w postaci związków chemicznych.

Liście melisy znalazły zastosowanie w zaburzeniach trawienia, przy nieżytach żołądka i przewodu pokarmowego. Dzięki zawartości związków aktywnych zmniejsza wzdęcia i gazy oraz działa leczniczo w schorzeniach dróg żółciowych. Wypicie szklanki herbaty z melisy wspomaga procesy trawienne, poprzez pobudzanie wydzielania soków żołądkowych. Problemy trawienne występują zazwyczaj po zjedzeniu ciężkostrawnych produktów i potraw takich jak: dania z nasion z fasoli, grochu, zupy grochowej, bigosu, potraw tłustych i smażonych. Kolejnymi pozytywnymi aspektami zastosowania melisy jest przy:

• pobudzaniu apetytu ,
• łagodzeniu kolki, czerwonki, zapalenia okrężnicy,
• leczeniu problemów trawiennych.

Dzięki dużej zawartości witaminy C mobilizuje system odpornościowy do obrony organizmu przed wirusami i bakteriami. Melisa lekarska zdobyła również uznanie wśród osób odchudzających się, ponieważ pobudza oczyszczanie organizmu z toksyn.

Melisa jako przyprawa

Zastosowanie zioło to znalazło również w naszej kuchni, używana jest zarówno do dań słodkich i do dań wytrawnych.Można dodawać ją do sałatek, kanapek, sosów i majonezów, zup, gulaszów, marynat, potraw rybnych. Nadaje się do aromatyzowania baraniny i dziczyzny, octu, herbaty, win, likierów,faszerowania wieprzowiny i cielęciny.
Melisa świetnie komponuje się z warzywami, potrawami z jaj, galaretkami, dżemami oraz octami ziołowymi. Doskonale podkreśla smak deserów, cytrynowych ciast i wszystkich potraw ze skórką bądź sokiem z cytryny. Dobrze sprawdza się również z owocami morza i rybami. W kuchni wykorzystujemy świeże lub suszone liście melisy lekarskiej. Dodajemy ją na końcu gotowania, aby nie zniknął jej cytrynowy aromat.

Świeże liście melisy posiadają silniejszy aromat niż suszone, dlatego do sałaty oraz innych surówek, sosów ziołowych, potraw z mięsa, ryb, jaj, do masła, ziołowego, past twarogowych lepiej dodawać świeże zioło,ryby morskie natarte zielem melisy tracą swoją nieprzyjemną woń. Suszone liście mięty dodaje się do sosów sałatkowych i ziołowych, bulionów, dań z wieprzowiny, dziczyzny, drobiu, gotowych warzyw kalafiora, groszku, marchwi, selera, pomidorów, grzybów, napojów, owoców, kompotów owocowych, mieszanek herbacianych.

Zastosowanie melisy – nie tylko na uspokojenie

Melisa lekarska to zioło o szerokim zastosowaniu:

• stosowana jest jako środek uspokajający i rozluźniający (gdy pod wpływem stresu nasze serce bije zdecydowanie szybciej niż zwykle), stosowana jest przy nerwicy serca, zalecana także w stanach depresyjnych i melancholii,
• ma działanie antybakteryjne i przeciwwirusowe,
• polecana jest szczególnie w stanach wyczerpania nerwowego, nadmiernego pobudzenia, bezsenności,
• spośród szerokiego wachlarza właściwości leczniczych warto wymienić, że melisa przynosi ulgę przy bólach głowy, bólach menstruacyjnych oraz w zespole przewlekłego zmęczenia, działa przeciwskurczowo i przynosi ukojenie w wypadku migreny,
• melisa pomocna jest kobietom w ciąży – pomaga złagodzić dokuczliwe mdłości w pierwszym trymestrze ciąży,
• sprawdza się również w sytuacjach kiedy niecierpliwość i bezsenność to problemy, których trudno nam się pozbyć, ponieważ obniża ciśnienie krwi i łagodzi stany pobudzenia nerwowego,
• zastosowanie melisy nie ogranicza się na szczęście tylko do dolegliwości dorosłych, używana jest w przypadku dziecięcych przeziębień, grypy, kaszlu i kataru, przygotowana z niej gorąca herbata spowoduje pocenie się, a to pomoże obniżyć gorączkę,
• redukując nadmiar flegmy melisa sprawdza się w leczeniu oskrzeli oraz ciągłego i męczącego kaszlu i astmy,
• wpływa korzystnie na poprawę pamięci i zwiększa zdolność koncentracji uwagi, dlatego też zalecano napar z melisy uczniom, osobom o intensywnym wysiłku umysłowym,
• regularne spożywanie naparu z melisy przez osoby z chorobą Alzheimera wpływa na poprawę funkcji poznawczych (zapamiętywanie, rozpoznawanie) oraz zmniejsza objawy demencji starczej,
• zewnętrznie melisę można stosować do przemywania ran oraz do płukania włosów, gdyż zmniejsza objawy łojotoku (przetłuszczające się włosy, stany zapalny skóry),
• dzięki właściwościom przeciwzapalnym i przeciwbakteryjnym melisa znalazła również zastosowanie w kosmetyce, liście i ziele melisy można użyć do przygotowania kąpieli, która działa odświeżająco, odkażająco i pozostawia na skórze przyjemny zapach, maseczki polecane są do skóry tłustej gdyż odświeżają cerę,
• napary melisowe można stosować do pielęgnacji włosów, takie płukanki są pomocne przy leczeniu łupieżu oraz włosów szybko przetłuszczających się,
• olejek z melisy wykorzystuje się w przemyśle perfumeryjnym, ma też zastosowanie w aromaterapii, do masażu i kąpieli, ekstrakty z melisą są składnikami kremów, płynów do kąpieli, płukanek do włosów.