Matcha – co to jest?
Zielona herbata matcha pochodzi z Chin, skąd została przywieziona do Japonii przez buddyjskich mnichów. Aktualnie to właśnie Japończycy słyną z najlepszej jakości matchy (stąd mówi się „japońska herbata matcha”, a w Chinach uprawiana jest głównie herbata liściasta.
Picie matchy miało pomagać w wytrwaniu podczas medytacji, stało się częścią kultu religijnego, a rytuał tradycyjnej ceremonii parzenia herbaty matcha (chanoyu – „wrzątek na herbatę”) przetrwał do dziś.
Krzewy herbaciane przeznaczone na matchę są specjalnie uprawiane. Zebrane liście poddaje się suszeniu, a następnie z nich przygotowywana jest mielona zielona herbata.
Na ok. 3–4 tygodnie przed zbiorem liści, krzewy są zacieniane przez okrycie ich bambusowymi matami. Dzięki temu w liściach wzrasta zawartość chlorofilu i aminokwasów, co decyduje o smaku i właściwościach herbaty.
Matcha charakteryzuje się wyjątkowymi walorami zdrowotnymi. Mówi się o niej, że to najzdrowsza herbata. Jest bogata w antyoksydanty, dzięki czemu chroni przed wolnymi rodnikami, poprawia pamięć, pobudza, wpływa na koncentrację, a także jest polecana przy odchudzaniu. Powszechnie znana zielona herbata w liściach cechuje się tymi właściwościami, jednak w matchy to działanie jest zwielokrotnione z uwagi na to, że z naparem spożywany jest proszek herbaciany i zawarte w nim składniki aktywne zarówno rozpuszczalne, jak i nierozpuszczalne w wodzie.
Przeczytaj również:
Mleko owsiane – właściwości, wartości odżywcze, kalorie, zastosowanie, przepis
Herbata matcha
Matcha tradycyjna to herbata o wysokiej zawartości kofeiny, aż 3 proc. wszystkich składników stanowi ten alkaloid. Pobudzające właściwości matchy są jednak tłumione i rozciągnięte w czasie przez wysoką zawartość L–teanimy – aminokwasu, który nadaje słodkości i działa uspokajająco.
Kofeina zawarta jest w wielu roślinach, m.in.: kawie, herbacie, yerba mate, kakao i guaranie. Jednak jej działanie jest dość gwałtowne i krótkotrwałe.
Matcha powstaje z herbaty o nazwie tencha. Zasady jej uprawy są takie same jak popularnej zielonej herbaty liściastej gyokuro. Różnice dotyczą jednak procesu postępowania po zbiorze liści. Powszechnie uznaje się, że najlepszej jakości matcha pochodzi z terenów Nishio i Uji w Japonii.
Japońska zielona herbata pozyskiwana jest z pierwszego zbioru najmłodszych, delikatnych listków krzewu herbacianego. Po zmieleniu jest: miałka, puszysta i intensywnie zielona i wykorzystuje się ją głównie do ceremonii herbacianej.
Liście z drugiego i trzeciego zbioru są starsze, gorszej jakości, a proszek jest nieco grubszy i bardziej szorstki. Taka japońska matcha w proszku wykorzystywana jest najczęściej do celów kulinarnych. Można dodać ją: do wypieków, koktajli, smoothie, lodów, domowych czekolad. Nadaje potrawom nie tylko piękny kolor, ale również wzbogaca w cenne składniki odżywcze.
Przeczytaj również:
Guarana – właściwości, dawkowanie oraz skutki uboczne
Matcha – właściwości
Badania nad matchą potwierdziły jej korzystne działanie. Główną rolę odgrywają katechiny należące do grupy flawonoidów, związków o właściwościach przeciwutleniających. Około 50–80 proc. wszystkich katechin zawartych w zielonej herbacie stanowi EGCG (galusan epigallokatechiny), który wykazuje silne działanie antyoksydacyjne i chroni organizm przed działaniem wolnych rodników.
Zapobiega także: szybkiemu starzeniu się, chorobom skóry, serca, oczu; zmniejsza ryzyko chorób układu nerwowego i wielu nowotworów.
Matcha zawiera 137 razy więcej EGCG niż zielona herbata w torebkach serwowana w kawiarniach. Natomiast w porównaniu z najlepszej jakości herbatą liściastą, zawartość EGCG w matchy jest minimum trzykrotnie wyższe.
Korzyści wynikające z regularnego picia matchy:
Usprawnia funkcjonowanie mózgu i procesy poznawcze – właściwości matchy poprawiają zdolność uwagi, a przede wszystkim – wpływają na pamięć roboczą, zwiększają poziom kreatywności, poprawiają koncentrację i refleks.
Zmniejsza ryzyko chorób sercowo-naczyniowych – epigallokatechiny sprawiają, że regularne picie zielonej herbaty zmniejsza ryzyko udarów mózgu, chorób serca i działa przeciwmiażdżycowo.
Wykazuje pozytywne działanie na układ kostny, zmniejszając ryzyko złamań i rozwoju osteoporozy.
Wykazuje działanie przeciwnowotworowe – antyoksydacyjne działanie katechin chroni komórki przed ich utlenianiem, a tym samym zapobiega procesom nowotworzenia.
Pomaga w utrzymaniu szczupłej sylwetki – galusan epigallokatechiny wspomaga mechanizm spalania tkanki tłuszczowej, a w połączeniu z kofeiną nasila termogenezę.
Przeczytaj również:
Kakao – właściwości, wartości odżywcze. Czy kakao jest zdrowe?
Matcha – jak parzyć?
Picie matchy może stać się prawdziwym rytuałem i chwilą wytchnienia w domowym zaciszu lub energetycznym początkiem dnia mogącym równać się z wypiciem filiżanki kawy. Wszystko zależy od tego, jak się ją przygotuje.
W zależności od ilości proszku oraz wody można otrzymać dwa rodzaje naparu do codziennego użytku: koicha (gęsta herbata – thick tea) i usucha (rzadsza herbata – thin tea).
Do przygotowania usuchy potrzebne jest ok. 1,75 g matchy oraz 75 ml wody (to gorąca woda, ale nie wrzątek). Początkowo wlewa się niewielką ilość wody, aby proszek dobrze rozprowadzić. Następnie dolewa się resztę wody. Potem intensywnie mieszaj chasenem aż na powierzchni herbaty powstanie charakterystyczna – bardzo pożądana – pianka.
Wersję mocniejszą (koichie) sporządza się z 3,75 g proszku herbacianego i 40 ml wody. Jest ona gorzka, cierpka, traktowana jak odpowiednik espresso. Z uwagi na jej gęstość, na powierzchni nie powstaje pianka.
Optymalna temperatura do przygotowania matchy to 80°Celsjusza, którą można uzyskać, odstawiając zagotowaną wodę na ok. 10 min.
Do przygotowania matchy w warunkach domowych wykorzystywane są specjalne akcesoria:
matchawan – ceramiczne naczynie, czarka w której przygotowuje się herbatę;
chashaku – łyżeczka/szpatułka z bambusa do odmierzania proszku;
furui – sitko ze stali nierdzewnej do przesiania proszku, rozbicia grudek i napowietrzenia;
chasen – miotełka bambusowa – mieszadło do rozprowadzenia proszku w wodzie i spieniania matchy.
Do akcesoriów bardziej zaawansowanych zalicza się:
kusenaoshi – porcelanowy stojak na chasen;
dokładną wagę do herbaty;
nabierkę do wody wykorzystywaną podczas ceremonii parzenia herbaty;
yuzamashi – naczynie do studzenia wody podczas ceremonii;
tacę do herbaty, również używaną podczas specjalnych okazji.
Herbata matcha – gdzie kupić? Cena
Matchę można kupić w: sklepach stacjonarnych, sklepach bio, organicznych, z żywnością azjatycką, jak również w sklepach internetowych. Asortyment jest bardzo szeroki i trzeba wiedzieć, na co zwrócić uwagę, aby otrzymać produkt mający jakość adekwatną do ceny. Różnice w cenie wynikają głównie z pochodzenia herbaty matcha i jej przeznaczenia.
Wyznaczniki dobrej jakości matchy to, m.in.: pochodzenie, moment zbioru liści, cena i kolor proszku. Najlepsza matcha to herbata japońska. Uprawiana jest również w Chinach i Tajwanie, jednak jej jakość jest znacznie gorsza.
Najwyższej klasy herbata matcha pozyskiwana jest z pierwszego zbioru młodych, delikatnych listków. Ekskluzywna matcha to cenanawet ponad 300 zł za 280 g. Herbata z przeznaczeniem kulinarnym jest znacznie tańsza, a jej jakość niższa.
Dobra matcha ma intensywny zielony kolor, natomiast herbata złej jakości ma odcień żółtobrązowy. Napar powinien być lekko słodki, bez uczucia ściągania czy goryczy.
Skład dobrej jakości matchy nie może zawierać: aromatów, polepszaczy koloru ani smaku.
Herbata matcha – opinie
Moda na matchę ma się dobrze, a sama herbata i staje się symbolem zdrowego stylu życia. Pojawiają się coraz to nowsze pomysły wykorzystania sproszkowanej zielonej herbaty do przygotowania niezwykle zdrowych napojów i przekąsek.
Chętnie piją ją osoby znane z propagowania prozdrowotnych zachowań, zarówno w Polsce, jak i na całym świecie.
Matcha serwowana jest w wielu miejscach, herbaciarnie i kawiarnie oferują także wersje: matcha latte, desery z dodatkiem sproszkowanej herbaty, lody, koktajle, ciasta pieczone i na zimno.
Popularnym napojem stała się herbata w formie matcha latte. Jest traktowana trochę jak kawa z dodatkiem mleka i bonusowymi właściwościami odżywczymi. Wydaje się, że zielona herbata z uwagi na swoje walory zdrowotne jest dobrze znana i często wybierana. Jednak wybór dobrej jakości herbaty pozwala w pełni korzystać z jej działania na organizm.
