Marihuana medyczna – czym się różni od popularnego narkotyku?
Pod nazwą marihuany medycznej, jak i tej pochodzącej z nielegalnych źródeł kryje się ten sam gatunek rośliny (łac. Cannabis sativa L. subsp. indica) taksonomiczne określany jako konopie indyjskie będące podgatunkiem konopi siewnych, w obrębie których znajdują się także konopie włókniste bez właściwości narkotycznych.
Marihuana z apteki, jak i ta „z ulicy” sprzedawana jest pod postacią suszu z żeńskich kwiatostanów i obie są uważane za narkotyki, ale w różnym znaczeniu tego słowa. Ta pierwsza znajduje się w grupie leków N, określanych jako „narkotyki”, do której należą także silne substancje przeciwbólowe i leki anestezjologiczne. Natomiast posiadanie tej drugiej (w tym także medycznej) bez odpowiednich dokumentów uprawniających do jej posiadania jest uważane za przestępstwo zgodnie z ustawą o przeciwdziałaniu narkomanii.
Podstawową różnicą pomiędzy marihuaną kupowaną w aptece na podstawie recepty od lekarza a tą stosowaną rekreacyjnie jest to, że marihuana medyczna ma certyfikowany skład chemiczny.
Taki susz pochodzi z roślin hodowanych w ściśle określonych warunkach, w zamkniętych pomieszczeniach bez wykorzystania potencjalnie niebezpiecznych nawozów lub środków ochrony roślin.
Tak jak przy produkcji każdego leku syntetycznego, zanim zostanie wprowadzony do obrotu, medyczna marihuana przechodzi proces walidacji polegający na przeprowadzaniu szeregu restrykcyjnych testów i badań oceniających jej skład i stężenie substancji czynnych. Cannabis sativa sprzedawana jako surowiec farmaceutyczny do sporządzenia leku recepturowego musi mieć odpowiednią zawartość substancji aktywnych zwanych kannabinoidami (THC i CBD) zgodnie z deklaracją producenta. W przypadku gdy stężenia substancji odbiegają od normy, taka partia suszu nie może trafić do sprzedaży w aptekach.
Przeczytaj również:
Medyczne zastosowanie psylocybiny
Leczenie medyczną marihuaną – przy jakich schorzeniach pomaga
Konopie indyjskie mają bardzo bogaty skład, w który wchodzi ponad pół tysiąca różnych związków chemicznych. Substancje mające największy wpływ na organizm człowieka, to THC (tetrahydrokannabinol) i CBD (kannabidiol). THC – łącząc się z receptorami kannabinoidowymi w mózgu – odpowiedziane jest za działanie psychoaktywne. Wywołuje zaburzenia percepcji, nasila odczuwanie euforii i zmniejsza odczuwanie bólu.
Z kolei kannabidiol (CBD) nie ma działania odurzającego, on głównie moduluje działanie narkotyczne THC, a ponadto jest odpowiedzialny za redukcję odczuwanego lęku i wykazuje działanie przeciwdrgawkowe.
Równie ważny wpływ na to, jak odbierany jest dany susz przez pacjenta, mają terpeny, które wykazują synergizm w działaniu z kannabinoidami. Są to związki zapachowe występujące we wszystkich roślinach, nie tylko w konopiach. Przykładem jest np. linalol o zapachu drewniano-kwiatowo-cytrusowym charakteryzujący się działaniem: przeciwbólowym, przeciwzapalnym i miorelaksacyjnym.
Wybierając dla pacjenta odpowiednią odmianę konopi z dobrze dobranym stosunkiem THC do CBD i synergistycznie oddziaływającymi z nimi terpenami można stosować ją skutecznie w leczeniu wielu schorzeń.
Należy podkreślić, że marihuana medyczna nie jest w świetle przepisów prawnych lekiem a surowcem farmaceutycznym, dlatego nie została opracowana dla niej charakterystyka produktu leczniczego, która określałaby oficjalne wskazania rejestracyjne czy schematy dawkowania jak to jest w przypadku standardowych leków.
Przeczytaj również:
Opioidy – wskazania, przeciwwskazania, zagrożenia, uzależnienie
Marihuana medyczna – zastosowanie
Współczesne dane medyczne sugerują, że preparaty leczniczej marihuany zawierające THC mogą łagodzić: przewlekły ból neuropatyczny, neuralgię (np. w półpaścu), ból towarzyszący chorobom nowotworowym, a także być pomocne w leczeniu bezsenności.
U części pacjentów ich stosowanie zmniejsza nasilenie nudności i wymiotów wywołanych chemioterapią, korzystnie wpływa na apetyt oraz pomaga redukować spastyczność mięśniową np. w przebiegu stwardnienia rozsianego.
Pacjenci cierpiący z powodu padaczki lekoopornej mogą odnosić korzyści, stosując susze i ich pochodne produkty takie jak certyfikowane olejki z wysoką zawartością CBD. Badania kliniczne potwierdzające pełną skuteczność medycznych konopi w różnych schorzeniach wciąż trwają. Ograniczone wykorzystanie preparatów bogatych w THC wynika przede wszystkim z ryzyka działań niepożądanych.
W kontekście zaburzeń psychicznych, takich jak: depresja, zaburzenia lękowe czy PTSD, efekty są niejednoznaczne, a u osób z predyspozycją genetyczną marihuana może zwiększać wystąpienie objawów psychotycznych.
Apteczne konopie stosuje się najczęściej jako leczenie drugiego bądź trzeciego wyboru, gdy standardowe metody i leki okazują się nieskuteczne bądź przestają działać. Decyzja o ich włączeniu musi być starannie rozważona, z uwzględnieniem możliwości nadużywania i rozwoju uzależnienia.
Przeczytaj również:
Test na narkotyki – kiedy wykonać i jak odczytać wynik testu narkotykowego?
Czy stosowane medycznej marihuany jest legalne?
W Polsce obecnie stosowanie medycznej marihuany jest legalne i bardzo ściśle uregulowane prawnie. Prawo dopuszcza stosowanie konopi innych niż włókniste (zawierających THC) jako surowca farmaceutycznego od momentu nowelizacji ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii. Od 1 listopada 2017 r. można było ją wyłącznie importować zza granicy w celach medycznych, natomiast 17 stycznia 2019 r. pierwsze partie suszów z medyczną marihuaną trafiły do polskich aptek.
Każdy lekarz w Polsce (z wyjątkiem lekarza weterynarii) po uprzednim osobistym zbadaniu pacjenta ma możliwość wypisania recepty pacjentowi na medyczną marihuanę.
W Polsce terapia medyczną marihuaną nie jest refundowana przez NFZ, co wiąże się ze znacznymi kosztami dla pacjenta – przeciętna cena grama suszu w 2025 r. wynosi od 45 do 65 zł.
Przeczytaj również:
Mak – właściwości, wartości odżywcze, zastosowanie i przeciwwskazania
Marihuana medyczna – skutki uboczne
Podobnie jak stosowanie każdego leku, również stosowanie medycznej marihuany niesie ze sobą ryzyko wystąpienia działań niepożądanych. Ich częstość, nasilenie i charakter zależą od: zażytej dawki, stosunku THC do CBD, sposobu podania (wziewnie przy użyciu waporyzatora lub doustnie) oraz indywidualnej wrażliwości pacjenta na konopie indyjskie.
Wśród najczęściej zgłaszanych psychicznych działań niepożądanych wymienia się: odczuwanie lęku, nadmierną senność, zaburzenia koncentracji, osłabienie koordynacji ruchowej, zaburzenia pamięci krótkotrwałej i poczucia czasu.
Do rzadziej odnotowywanych zaliczają się: objawy zespołu paranoidalnego (urojenia myślowe) oraz objawy psychotyczne (halucynacje, omamy).
Do najczęstszych somatycznych skutków ubocznych zaliczamy: tachykardię, suchość w jamie ustnej, hipotonię ortostatyczną, zaburzenia mowy oraz osłabienie siły mięśniowej. Nieco rzadziej zgłaszano zawroty głowy i nudności z wymiotami czy zaburzenia miesiączkowania u kobiet.
Przeczytaj również:
Tachykardia – co to jest częstoskurcz – jakie są przyczyny, objawy, leczenie
U osób starszych działania niepożądane mogą być bardziej nasilone. Mają one zwiększone ryzyko zaburzeń orientacji, upadków i interakcji międzylekowych. Z kolei u osób młodszych (szczególnie mężczyzn) istnieje zwiększone ryzyko wystąpienia chorób psychicznych, takich jak: schizofrenia, zwłaszcza u osób predysponowanych. Badania długoterminowe sugerują, że częste używanie konopi od młodego wieku może być czynnikiem sprzyjającym rozwojowi zaburzeń psychicznych.
Przeczytaj również:
Zespół stresu pourazowego (PTSD) – co to jest, przyczyny, objawy, leczenie
Przeciwwskazania do stosowania marihuany medycznej
Dostępnych jest niewiele informacji na temat przeciwwskazań do stosowania marihuany leczniczej. Przeciwwskazania obejmują: alergię na kannabinoidy, choroby układu krążenia (arytmie, źle kontrolowane nadciśnienie tętnicze, ciężką niewydolność serca oraz zaburzenia psychotyczne w wywiadzie).
Konopie nie powinny być stosowane u dzieci i młodzieży oraz u kobiet w ciąży lub karmiących piersią.
Szczególną ostrożność w stosowaniu marihuany należy zwrócić na interakcje lekowe – w szczególności przy jednoczesnym stosowaniu: leków psychotropowych, inhibitorów CYP450 lub przeciwpadaczkowych.
W każdym przypadku decyzja o rozpoczęciu terapii konopiami musi opierać się na zrównoważeniu potencjalnych korzyści i ryzyka, w kontekście stanu ogólnego pacjenta oraz dostępnych alternatyw terapeutycznych.
