Lawenda lekarska – podstawowe informacje
Lawenda to wieloletnia roślina pochodząca pierwotnie z obszarów basenu Morza Śródziemnego, obecnie powszechnie uprawiana na całym świecie, również w Polsce. Jak wygląda lawenda? Jej krzewy mają w miarę regularny, lekko kulisty pokrój i – w zależności od odmiany – mogą osiągać nawet 150 cm wysokości. Liście lawendy są szarozielone i pokryte „meszkiem”.
To, co przemawia za jej popularnością, to nie tylko silnie pachnące, intensywnie fioletowe kwiaty, ale również niskie wymagania stanowiskowe. Choć lawenda preferuje glebę przepuszczalną, rośnie praktycznie w każdych warunkach, dobrze znosi także okresowy brak wody i zmienne temperatury.
Uprawa lawendy nie jest trudna, a przy odrobinie zaangażowania gwarantuje spektakularne efekty. A kiedy kwitnie lawenda? Dzięki odpowiedniej pielęgnacji lawenda może kwitnąć nawet 2 razy w roku. Pierwsze (główne) kwitnienie przypada na wczesne lato (koniec czerwca i początek lipca), drugie (mniej obfite) można zaobserwować jesienią. Warunkiem jest odpowiednio wczesne przycinanie lawendy obejmujące kwiaty i część łodygi. Warto tez sadzić lawendę w donicach, a potem umieszczać na tarasie czy balkonie.
W handlu znajdziemy kilkadziesiąt odmian lawendy, choć jeśli chodzi o znaczenie pielęgnacyjne i prozdrowotne, najchętniej wykorzystywana jest lawenda lekarska (Lavandula officinalis, Lavandula angustifolia) – znana również jako lawenda wąskolistna lub angielska.
Za surowiec zielarski wykorzystywany w fitoterapii uznaje się kwiaty lawendy będące źródłem: kwasów organicznych, soli mineralnych, a także bogatego w związki aromatyczne olejku eterycznego. Są one powszechnie wykorzystywane do produkcji kosmetyków oraz produktów leczniczych.
Przeczytaj również:
Naparstnica purpurowa – leczy czy truje? Zastosowanie i właściwości
Jakie właściwości ma lawenda? Jak działa?
Lawenda w polskim klimacie jest rośliną wieloletnią, którą warto sadzić w ogrodach i na tarasach z wielu powodów. Do jej głównych zalet należą intensywny kolor i piękny zapach, dzięki któremu lawenda odstrasza komary i kleszcze.
Warto również wspomnieć o tym, że jest ona rośliną miododajną, przyciągającą do ogrodu wiele zapylających owadów.
Po ścięciu kwiatów lawendy i ich ususzeniu można je wykorzystać jako surowiec zielarski lub wypełnić nimi lniane woreczki i zawiesić w szafie – suszona lawenda skutecznie odgania mole.
Lawenda wąskolistna wykazuje szereg korzystnych dla człowieka właściwości, co czyni ją ziołem o wszechstronnym charakterze. Ceniona jest przede wszystkim za działanie:
uspokajające,
ułatwiające zasypianie,
przeciwbólowe,
antybakteryjne,
przeciwzapalne,
przyspieszające gojenie się ran,
wspomagające procesy trawienne,
łagodzące trądzik i inne zmiany skórne.
Jak to możliwe? Wszystko za sprawą cennych związków, które znajdziemy w kwiatach lawendy. Są to między innymi:
garbniki,
fitosterole,
flawonoidy,
polifenole,
kwasy fenolowe,
kumarany,
antocyjany,
sole mineralne,
linaolol i jego octan,
octan linalilu,
lawandulol,
ocymeny.
Warto również wspomnieć, że lawenda to roślina jadalna, którą można dodawać zarówno do sałatek jak i potraw z mięsa i ryb, nadając im wyszukanego charakteru.
Zdarza się, że wchodzi ona w niewielkich ilościach również w skład mieszanki ziół prowansalskich.
Lawenda chętnie wykorzystywana jest również w cukiernictwie – między innymi jako cukier lawendowy.
Przeczytaj również:
Dzika róża – właściwości, zastosowanie, wskazania i przeciwwskazania, przepisy
Na co pomaga lawenda?
Lawenda lekarska jako surowiec farmaceutyczny jest poleca w wielu przypadkach. Wśród głównych wskazań do jej stosowania wymienia się:
bezsenność i trudności z zasypianiem;
przewlekły stres;
łagodne i umiarkowane stany napięcia nerwowego;
bóle głowy – w tym również te o charakterze migrenowym;
bóle menstruacyjne;
stany lękowe;
dolegliwości trawienne;
stany zapalne skóry – w tym zwłaszcza trądzik;
wypadanie włosów.
Lawendę można stosować zarówno zewnętrznie, jak i wewnętrznie, choć nie w każdej postaci (dotyczy to zwłaszcza olejku eterycznego pozyskiwanego z lawendy).
Przeczytaj również:
Blekot pospolity – właściwości i zastosowanie
Jak stosować lawendę?
To, w jakiej formie zastosujemy lawendę, zależy w dużej mierze od doskwierających nam dolegliwości i efektu, który chcemy uzyskać.
Lawenda na uspokojenie i dobry sen
Jeżeli chodzi o uspokajające działanie lawendy, to możemy sięgnąć zarówno po napar z suszu lawendowego, jak również produkty bazujące na olejku lawendowym.
Herbatę lawendową przygotowujemy, zaparzając w filiżance ok. 2 g suszonej lawendy. Pamiętajmy jednak by nie przekraczać 3 porcji dziennie. Najlepiej pić ją bezpośrednio przed snem.
Olejek lawendowy możemy z kolei wykorzystać do naturalnej aromaterapii, która pozytywnie wpłynie na jakość naszego snu i wyciszy targające nami emocje. W tym celu możemy na około 30 min przed snem zastosować w sypialni dyfuzor lub skorzystać z gotowych produktów zawierających olejek lawendowy, np. sprayu do pościeli.
Kojąco i uspokajająco działać będzie też kąpiel z dodatkiem: olejku lawendowego, suszonych kwiatów lawendy lub produktów kosmetycznych zawierających wyciąg z tej rośliny.
Przeczytaj również:
Korzeń kudzu – działanie, zastosowanie, wskazania i przeciwwskazania, skutki uboczne
Lawenda na przeziębienie
Napar z suszu lawendowego możemy z powodzeniem wykorzystać również jako płyn do płukania bolącego gardła. Zadziała on antyseptycznie, a dodatkowo przyspieszy regenerację podrażnionej śluzówki.
Jeżeli z kolei męczy nas katar, pomocne mogą się okazać inhalacje z dodatkiem odrobiny olejku lawendowego, które ułatwiają oczyszczanie dróg oddechowych z zalegającej wydzieliny.
Lawenda na problemy skórne
Napar z suszonej lawendy to także doskonały tonik łagodzący podrażnienia i stany zapalne skóry. By go przygotować, wystarczy zagotować razem 2 szklanki wody i szklankę lawendowego suszu. Pamiętać należy, by taki tonik przechowywać w lodówce – najlepiej w ciemnej butelce, by nie stracił swoich cennych właściwości.
Lawendowy tonik sprawdzi się zwłaszcza w przypadku osób z cerą mieszaną i skłonną do przesuszeń, a także młodych osób, borykających się ze zmianami trądzikowymi. W ich przypadku naturalne kosmetyki często dają lepsze rezultaty niż te dostępne na sklepowych półkach.
Olejek lawendowy – zawierający wysokie stężenie związków o działaniu przeciwbakteryjnym – stanowi cenny składnik kremów i maści o działaniu przeciwzapalnym i przeciwgrzybiczym. Produkty z jego dodatkiem przyspieszają także regenerację skóry i opóźniają procesy jej starzenia się.
Przeczytaj również:
Nalewka tybetańska – na co pomaga, jak zrobić, skutki uboczne
Lawenda na problemy trawienne
Zawarte w kwiatach lawendy składniki aktywne korzystnie wpływają na funkcjonowanie naszego układu pokarmowego. Regularne picie naparu z suszonych kwiatów lawendy będzie więc stanowić dobry wybór, jeżeli zależy nam na:
zwiększeniu apetytu;
poprawie perystaltyki jelit;
pozbyciu się wzdęć i nadmiernej ilości gazów;
wsparciu funkcjonowania dróg żółciowych.
Co ciekawe, zawarte w lawendzie fitosterole mogą korzystnie wpływać na poziom cholesterolu we krwi.
Olejek lawendowy na twarz, ciało i włosy – zastosowanie w kosmetyce
Olejek lawendowy w kosmetyce używany jest powszechnie. Stanowi składnik wielu preparatów pielęgnacyjnych. Aplikowany na twarz działa przeciwutleniająco, hamując działanie wolnych rodników, i detoksykująco, sprawia, że cera staje się bardziej rozświetlona. Działanie lawendy na skórę można przetestować, dodając olejek do kąpieli.
Ponadto na polskim rynku dostępne są kosmetyki lawendowe, kremy do rąk, balsamy, żele pod prysznic, mydła oraz sole do kąpieli z dodatkiem lawendy.
Olejek lawendowy na włosy nie tylko przyspiesza ich porost. Stosowany w postaci wcierki czy jako składnik szamponu nawilża skórę głowy, wspomagając walkę z łupieżem, działa kojąco. Odżywia włosy i sprawia, że nabierają zdrowego, lśniącego wyglądu. Niektórzy wykorzystują lawendę na wszy, jako środek odstraszający pasożyty.
Przeczytaj również:
Bacopa monnieri – właściwości, działanie, skutki uboczne zioła brahmi
Inne zastosowania lawendy
Suszona lawenda wąskolistna polecana jest w formie naparu również jako środek łagodzący dolegliwości bólowe, w tym zwłaszcza bóle menstruacyjne i bóle głowy o charakterze migrenowym. Ulgę w przypadku tych ostatnich może przynieść również jego wdychanie lub inna forma aromaterapii.
Napar można wykorzystać również do przygotowania okładów na trudno gojące się rany lub ukąszenia owadów.
Olejek lawendowy z kolei sprawdzi się jeżeli wybieramy się na spacer do lasu. Wystarczy kilka kropel rozsmarować – np. za uszami i na przegubach dłoni – jak już wspomniano: lawenda odstrasza owady.
Przeczytaj również:
Castagnus – na co pomaga, jak działa? Efekty
Czy stosowanie lawendy powoduje skutki uboczne?
Pomimo swoich licznych zalet, lawenda wąskolistna nie jest produktem uniwersalnym i (jak każdy surowiec zielarski) ma pewne ograniczenia w zastosowaniu. Wśród głównych przeciwwskazań do stosowania lawendy lekarskiej w formie doustnej są:
stany zapalne żołądka i jelit;
krwawienia z przewodu pokarmowego;
choroby wątroby i nerek;
ciąża.
Zwłaszcza spożywanie dużych jej ilości może stanowić w tym przypadku zagrożenie.
Nie zaleca się także stosowania jej doustnie u dzieci poniżej 12. roku życia.
Warto również pamiętać, że ze względu na swoje działanie, preparaty z lawendą nie powinny być stosowane jednocześnie z innymi środkami o działaniu uspokajającym i nasennym oraz z lekami zawierającymi lit.
Zewnętrzne stosowanie lawendy jest zdecydowanie bezpieczniejsze i ma mniej ograniczeń, może jednak powodować miejscowe reakcje alergiczne, takie jak wysypka czy obrzęk – zwłaszcza jeżeli stosujemy stężony olejek lawendowy o dużej zawartości składników aktywnych. Z tego względu zaleca się raczej sięganie po rozcieńczony produkt.
