Ból głowy a ból migrenowy
Bóle głowy są jedną z najczęstszych przyczyn konsultacji u lekarza rodzinnego. Statystyki podają, że każdy chociaż raz w swoim życiu doświadczył epizodu bólowego głowy, dlatego też bóle głowy są powszechnym problemem dokuczającym rzeszom pacjentów. Najczęstszymi z nich są bóle o charakterze samoistnym, które rzadko są wynikiem poważnej choroby (objawowe bóle głowy). Jednym z najpowszechniejszych pierwotnych bólów głowy jest migrena.
Migrena jest niewątpliwie schorzeniem o zasięgu globalnym, dotykającym ludzi na całym świecie. Uznaje się ją za najczęstszą dolegliwość układu nerwowego, z którą chorzy zgłaszają się do lekarza, a także jest jedną z najpowszechniejszych, przewlekłych przypadłości człowieka. Szacuje się, że na migrenę zapada ok. 10 – 15 % populacji ogólnej. Predysponowane do zachorowania się szczególnie kobiety, które chorują 4 – krotnie częściej niż mężczyźni. Pierwsze napady bólu głowy o typie migreny zwykle pojawiają się w dzieciństwie lub wieku młodzieńczym, natomiast szczyt zapadalności obserwuje się między 25 a 55 rokiem życia.
Przeczytaj też: Ból głowy i wymioty – co oznaczają?
Diagnostyka migreny
Rozróżnienie klasycznej postaci migreny od innych bólów głowy zazwyczaj nie nastręcza trudności diagnostycznych, gdyż obraz napadów bólowych jest bardzo charakterystyczny i nie wymaga pogłębionej diagnostyki (np. nie wymaga wykonywania tomografii komputerowej, rezonansu magnetycznego).
Należy jednak pamiętać, iż w przypadkach mniej typowych, opornych na leczenie bądź przebiegających z niepokojącymi objawami dodatkowymi wymagana jest szczegółowa diagnostyka w celu wykluczenia innych, zwłaszcza organicznych (chorobowych) przyczyn bólu głowy (np. guza mózgu, choroby oczu). Alarmującymi symptomami są m.in.: występowanie objawów neurologicznych w okresach międzynapadowych, zmiana zachowania chorego, wysokie ciśnienie tętnicze (bóle głowy mogą być wynikiem nadciśnienia), wymioty poranne, sztywność karku czy cechy infekcji. W takich przypadkach konieczne jest wykonanie dalszych badań laboratoryjnych i obrazowych zgodnych z zaleceniami lekarza.
Jak wygląda napad migreny?
Pacjent, który po raz pierwszy doświadcza ataku migreny zazwyczaj ma trudności z opisaniem z jakim rodzajem bólu głowy ma do czynienia. Najistotniejszymi cechami bólu sugerującymi rozpoznanie migreny o klasycznym przebiegu są:
- jednostronny ból głowy, najczęściej ból lokalizuje się w okolicy skroni oraz gałki ocznej (pacjent może zgłaszać tzw. uczucie wysadzania oka ), w miarę upływu czasu rozciąga się on na połowę twarzy, rzadziej dotyczy całej głowy lub rozpoczyna się w okolicy potylicy,
- napadowy ból głowy (często nawracający),
- średnie lub ciężkie nasilenie bólu głowy,
- okres trwania od 4 do 72 godzin u osób dorosłych (dzieci ok. 1h),
- ból nasila się pod wpływem normalnej, codziennej aktywności,
- bólowi głowy towarzyszą:
- nudności (lub niechęci do jedzenia),
- fonofobia (złe znoszenie hałasu),
- fotofobia (nadwrażliwości na światło, światłowstręt),
- osmofobia (złe znoszenie zapachów),
- obecność aury (istnieje także migrena bez aury).
Migrena z aurą
Migrena może przebiegać z tzw. aurą (migrena z aurą). Aurę definiuje się jako występowanie ogniskowych objawów neurologicznych przed pojawieniem się bólu głowy. Objawy te przyjmują formę zaburzeń wzrokowych, jednostronnych zaburzeń czucia, niedowładu połowiczego lub zaburzeń mowy.
Częstą postacią jest aura wzrokowa – głównie o charakterze tzw. mroczka migocącego (czyli błyskającej, falującej i powiększającej się plamy ukazującej się choremu przed oczami) lub błysków, zygzakowatej fali czy ubytków w polu widzenia. Część chorych określa doznania wzrokowe jako świetliste fale, poruszające się przed oczami lub świetliste, powiększające się punkciki.Innym, częstym rodzajem aury jest aura czuciowa, przejawia się np. mrowieniem połowy twarzy, jednego ramienia bądź drętwieniem połowy ciała.
By rozpoznać aurę trzeba stwierdzić co najmniej 1 odwracalny symptom neurologiczny, który dotyczy kory lub pnia mózgu. Symptomy z układu nerwowego (aura) narastają stopniowo w ciągu kilku minut ( 5-20 min) i trwają do 60 min (zdarzają się przypadki migreny z przedłużoną aurą, trwającej ponad 60 min, ale krócej niż 7 dni).
Objawy migrenowych bólów głowy
Dodatkowymi objawami cechującymi migrenowe bóle głowy są:
- A. objawy prodromalne (zapowiadające przyjście bólu migrenowego)
U części pacjentów obserwuje się tzw. objawy prodromalne migreny, występujące jeszcze przed wystąpieniem właściwego napadu bólowego. Przeważnie występują one kilka godzin - 2 dni przed atakiem bólowym. Zaliczają się do nich m.in. uczucie zmęczenia bądź pobudzenie, nadmierne pragnienie, sztywność karku, ziewanie albo apetyt na słodycze.
- B. objawy autonomiczne (towarzyszące bólowi głowy)
Wiele chorych uskarża się na objawy autonomiczne np. dreszcze, poty, kołatania serca,biegunka,, duszność, ziewanie, wielomocz lub gorączkę. Dochodzić może do omdlenia czy też przykrych zawrotów głowy.
- C. charakterystyczny wygląd chorego w trakcie napadu migrenowego
Wygląd chorych to kolejna wskazówka, ułatwiająca rozpoznanie migreny: cierpiący wyraz twarzy, bladość, uboga mimika i podkrążenie oczu. Ciężkie migreny dotyczą 25 % osób cierpiących na to schorzenie i zmuszają chorych do całodobowego pozostawania w łóżku, przeważnie w ciemnym pomieszczeniu, a każdy przejaw aktywności pogłębia dolegliwości.
- D. charakterystyczny obraz chorego po napadzie migrenowym
Zarówno w przebiegu migreny z aurą lub bez aury można zaobserwować tzw. okres ponapadowy, w którym to po zakończeniu napadu migrenowego pacjentzapada w sen, z którego budzi się bez dolegliwości lub skarży się na niezbyt nasilone tępe, rozlane bóle głowy.
- E. istnienie czynników wyzwalających napad migreny
Co wywołuje napad migreny?
Pomimo, że nie ustalono jednej przyczyny migreny, a jej napady u większości osób występują spontanicznie, to u części chorych wykazano obecność czynników, które mogą prowokować napady migreny. Takimi wyzwalaczami ataków migrenowych są m.in.:
- miesiączka,
- preparaty hormonalne dla kobiet (np. doustne tabletki antykoncepcyjne, hormonalna terapia zastępcza),
- alkohol (szczególnie czerwone wino),
- niektóre napoje (np. kawa, herbata),
- niektóre pokarmy (np. czekolada, tłuste mięso),
- intensywne zapachy (np. benzyna, perfumy, farby),
- niektóre leki (np. nitraty)
- stres,
- zaburzenia snu,
- długotrwałe pozostawanie na czczo,
- zmiany pogody.
Warto pamiętać, że prowokacja napadów jest bardzo zmienna i mało powtarzalna, zwłaszcza u osób dorosłych. Wyzwalanie ataków stanowi cechą bardziej charakterystyczną dla migren dziecięcych. Niemniej jednak należy czynnie poszukiwać czynników, mogących aktywować napady migrenowe po to by skutecznie je eliminować i im zapobiegać.
Oprócz klasycznych rodzajów migreny (z aurą/ bez aury), charakteryzujących się wyżej wymienionymi cechami istnieją również jej szczególne postacie, które mogą przysporzyć trudności diagnostycznych, dlatego bardzo ważne jest wnikliwe zebranie wywiadu na temat morfologii napadu bólu głowy oraz chorób towarzyszących przez lekarza oraz dokładne opisanie swoich dolegliwości przez pacjenta.
