Zastosowanie olejków eterycznych
Naturalne olejki eteryczne mają złożony skład (nie zawierają jednocześnie barwników i konserwantów), który odpowiada za ich działanie. W aromaterapii (leczenie z zastosowaniem olejków eterycznych) wykorzystuje się ich działanie:
Drażniące na skórę. Po zastosowaniu miejscowym następuje zaczerwienienie skóry związane jej miejscowym przekrwieniem (poprawa krążenia krwi), co skutkuje działaniem rozgrzewającym i przeciwbólowym. Takie działanie obserwuje się po użyciu m.in. olejku rozmarynowego czy olejku eukaliptusowego. Jednocześnie należy pamiętać, że stosowanie olejków eterycznych w nadmiarze czy na duże powierzchnie skóry mogą wywołać stan zapalny skóry.
Moczopędne, poprzez drażnienie kanalików nerkowych. Olejkiem eterycznym o wyjątkowo silnym działaniu moczopędnym jest olejek jałowcowy, który jednak stosowany w nadmiarze może uszkadzać struktury nerek, a nawet wywołać krwiomocz.
Wykrztuśne. Po podaniu doustnym (wyłącznie przeznaczonych do tego olejków eterycznych) substancje czynne zawarte w olejkach eterycznych wydalane są częściowo z organizmu przez drogi oddechowe (drażniąc błony śluzowe oskrzeli), co pobudza ruch rzęsek oraz zwiększa ilość wytwarzanego śluzu. W konsekwencji wywołuje to odruch kaszlu, jednocześnie ułatwiając odkrztuszanie. Do olejków eterycznych wywołujących ten efekt zalicza się, m.in.: olejek tymiankowy, anyżowy oraz eukaliptusowy. Działanie wykrztuśne wywołuje również inhalacja tych olejków.
Przeciwzapalne. Zarówno, gdy są podane wewnętrznie, jak i stosowane w stanach zapalnych skóry. To działanie jest charakterystyczne szczególnie dla olejków eterycznych bogatych w azuleny, takich jak olejek rumiankowy oraz krwawnikowy.
Rozkurczające – nazywane również spazmolitycznym – w obrębie przewodu pokarmowego. Do cenionych olejków zalicza się w tym przypadku: rumiankowy, kminkowy, koprowy oraz kolendrowy. Działanie rozkurczowe rozluźnia organizm (wspomaga działanie relaksujące), znosi skurcze oraz nasila działanie uspokajające innych surowców.
Przeciwpasożytnicze (określane również jako przeciwrobacze). Głównie stosuje się olejki eteryczne zawierające tujon, takie jak olejek wrotyczowy czy piołunowy. Jednak ze względu na swoją toksyczność (tujon uszkadza struktury nerek) obecnie olejki nie znajdują zastosowania.
Antyseptyczne, czyli niszczące oraz/lub hamujące wzrost drobnoustrojów (działanie: przeciwwirusowe, bakteriobójcze, przeciwgrzybicze). Szczególnie silne działanie antyseptyczne wykazuje olejek tymiankowy (zawierający tymol) oraz olejek goździkowy (bogaty w eugenol).
Aromatyzujące. Naturalne olejki eteryczne (np.: olejek lawendowy, olejek z drzewa herbacianego czy olejek sandałowy) są częstym dodatkiem do kosmetyków pielęgnacyjnych, którym nadają charakterystyczny zapach zależny od rośliny, z której pozyskano olejek eteryczny. Szczególne znaczenia olejki eteryczne mają w produkcji perfum.
Właściwości naturalnych olejków eterycznych
Do popularnych olejków eterycznych zaliczyć można:
Olejek lawendowy – ma właściwości: uspokajające, relaksujące i ułatwiające zasypianie. Ponadto obniża ciśnienie krwi w wyniku działania rozkurczowego. Wykazuje również właściwości odkażające i przeciwzapalne. Zewnętrznie może być stosowany przy problemach skórnych: trądziku, łuszczycy oraz zapaleniu mieszków włosowych. Olejek lawendowy jest częstym dodatkiem do produktów kosmetycznych oraz pielęgnacyjnych (np. past do zębów), a także do repelentów.
Olejek miętowy – bogaty w mentol jest doskonale znany miłośnikom gum do żucia. Działa rozkurczowo, wiatropędnie, a także zwiększa wydzielanie soków trawiennych oraz żółci. Na skórę działa znieczulająco i wywołuje charakterystyczne uczucie chłodu. Uwaga: olejek miętowy nie powinien być stosowany u małych dzieci.
Olejek pomarańczowy – ma cenne właściwości antyseptyczne oraz działa uspokajająco, dlatego warto po niego sięgnąć w napięciu nerwowym oraz przy problemach z zasypianiem. Stosowany do masażu lub kąpieli działa rozgrzewająco oraz odprężająco.
Olejek z drzewa herbacianego – wykazuje przede wszystkim działanie: antyseptyczne (zwłaszcza silne działanie przeciwbakteryjne), przeciwzapalnie oraz odstraszające owady. Znajduje szerokie zastosowanie w terapii: wyprysków, ropni, opryszczki oraz grzybicy skóry i paznokci. Stosowany jest zarówno bezpośrednio na skórę, jak i w rozcieńczeniu. Może stanowić dodatek do płukanek w stanach zapalnych jamy ustnej i gardła.
Olejek eukaliptusowy – działa antyseptycznie (w tym przeciwwirusowo) i jest powszechnie stosowany w preparatach zalecanych przy infekcjach górnych dróg oddechowych (łagodzi stany zapalne, ułatwia oddychanie). Kąpiele z dodatkiem olejku eterycznego z eukaliptusa wykazują działanie: przeciwzapalne (łagodzące stany zapalne skóry jak trądzik czy łuszczyca), rozgrzewające (działają drażniąco i poprawiają krążenie krwi) oraz wzmacniające (znoszące uczucie zmęczenia), a także łagodzące objawy grypy i przeziębienia.
Olejek cytrynowy – dodany do kąpieli wykazuje działanie pobudzające, a inhalacje rozszerzają drogi oddechowe oraz upłynniają zalegający śluz, co wzmaga odkrztuszanie wydzieliny i ułatwia oddychanie. Działa również: rozkurczowo, uspokajająco oraz pobudzająco na wydzielanie soków trawiennych.
Olejek rozmarynowy – stosowany na skórę bezpośrednio (konieczna jest próba uczuleniowa), jak i w rozcieńczeniu wykazuje działanie: rozgrzewające, przeciwbólowe oraz regenerujące. Ma właściwości antybakteryjne i przeciwgrzybicze. W kosmetyce stanowi składnik preparatów, które stymulują wzrost włosów i hamują ich wypadanie.
Naturalne olejki eteryczne – zasady stosowania
Aby w pełni wykorzystać zalety, które dają naturalne olejki eteryczne, warto pamiętać o tym, że stosowanie olejków oprócz wykazywania walorów zdrowotnych powinno być przede wszystkim przyjemne. Najlepiej jest używać takich olejków, których zapach nam odpowiada. Jednocześnie, jeśli na własną rękę postanowimy przygotować mieszankę olejków, to najlepiej jest mieszać je stopniowo (np. początkowo 2–3 olejki, a następnie można dodać 1 czy 2) i tworzyć mieszanki w niewielkich ilościach. Bardzo często bowiem zapach mieszaniny dwóch lub więcej naturalnych olejków eterycznych, których zapachy na odpowiadają, niekoniecznie nadal będzie dla nas przyjemny.
Stosując naturalne olejki eteryczne, należy pamiętać, by na skórę aplikować miejscowo tylko nieliczne olejki (goździkowy, pichtowy, z drzewa herbacianego), a pozostałe należy wcześniej wymieszać z olejem bazowym, takim jak oliwa czy olej awokado. Ponadto doustnie należy stosować jedynie olejki lub preparaty na ich bazie, na których wyraźnie zaznaczono możliwość ich spożywania.
Sam fakt, że jakiś zapach nam odpowiada, nie zmienia faktu, że dany olejek w kontakcie ze skórą może wykazać działanie drażniące oraz wywołać reakcje alergiczne. Dlatego przed aplikacją na skórę (szczególnie na rozległe jej obszary podczas masażu), należy wykonać test uczuleniowy. Natomiast stosując kąpiele z dodatkiem naturalnych olejków eterycznych, należy zrezygnować z płynów i mydeł działających pianotwórczo, ponieważ mogą negatywnie zareagować z zastosowanym olejkiem. Dodatkowo trzeba zachować ostrożność, by nie dopuścić do kontaktu olejku z oczami.
Naturalne olejki eteryczne należy przechowywać w szklanych buteleczkach z ciemnego szkła i najlepiej w zacienionym miejscu. Powinny być dobrze zakręcone (w przeciwnym razie „wyparują”) i przechowywane w miejscu niedostępnym dla małych dzieci.
