Jakie są przyczyny półpaśca?
Półpasiec jest chorobą wywoływaną przez wirus Varicella zoster (VZV), który zalicza się do rodziny Herpes . Jest on również czynnikiem etiologicznym znacznie częściej występującej choroby, jaką jest ospa wietrzna. Po przechorowaniu choroby wirus pozostaje w organizmie człowieka w postaci utajonej. W stanach obniżonej odporności może dojść jednak do jego reaktywacji – mamy wówczas do czynienia z objawami półpaśca.
Przyczyną półpaśca jest wspomniany wyżej wirus Varicella zoster, którym można się zarazić poprzez kontakt z osobą chorą na ospę wietrzną bądź – rzadziej – chorującą na półpasiec.
Przenoszenie odbywa się drogą kropelkową lub przez bezpośredni kontakt z chorym. Czas od momentu zakażenia do ujawnienia się objawów, czyli tzw. okres wylęgania to 10–21 dni.
Neuralgia półpaścowa – objawy
Wirus półpaśca wykazuje powinowactwo względem układu nerwowego. Początkowe objawy półpaśca to:
- świąd skóry,
- uczucie mrowienia,
- pieczenie skóry,
- ciągły ból (przy półpaścu ból może być przerywany lub wyzwalany przez dotyk).
Ból po półpaścu to tzw. neuralgia półpaścowa. Objawy mogą się utrzymywać przez cały czas trwania choroby, a nawet około tygodnia po ustąpieniu pozostałych objawów. U niektórych chorych objawy neuropatyczne mogą nawracać nawet kilka lat po wyzdrowieniu.
Neuralgii półpaścowej towarzyszyć może gorączka, rozdrażnienie oraz bóle głowy. Jednak u części chorych wspomniane objawy w ogóle nie występują, natomiast pierwszym symptomem choroby są zmiany pod postacią pęcherzyków na skórze, z trwałą pokrywą, zlokalizowane najczęściej niesymetrycznie w obrębie klatki piersiowej.
Są one wypełnione mętniejącą treścią surowiczą. Po około 4–5 dniach pęcherzyki pękają, a w ich miejscu pozostają bolesne owrzodzenia oraz nadżerki, które z kolei przekształcają się w strupy. Po około 3–4 tygodniach strupy odpadają, a w ich miejscu mogą pozostać blizny, odbarwienia bądź przebarwienia skóry.
Rzadszymi objawami są niedowłady, które najczęściej obejmują kończyny, zdarzają się także niedowłady obejmujące nerw twarzowy.
Półpasiec oczny i półpasiec uszny
Półpasiec może zaatakować także uszy, oczy, a nieraz całą skórę, dając przy tym liczne objawy. Poniżej opisano kilka rodzajów półpaśca.
- Półpasiec uszny – towarzyszą mu szumy w uszach, niedosłuch, zawroty głowy bądź bóle uszu. Zakażenie obejmuje okolice małżowiny usznej, przewód słuchowy zewnętrzny, błonę bębenkową.
- Półpasiec oczny – zmiany w postaci ocznej mogą powodować upośledzenia widzenia, a niekiedy zniszczenie gałki ocznej i w efekcie ślepotę. Zakażenie obejmuje powieki, spojówkę, rogówkę oraz skórę czoła.
- Półpasiec rozsiany – zmiany skórne mogą obejmować całą skórę, przypominają wtedy zmiany występujące przy ospie wietrznej, jednak w odróżnieniu od niej są bolesne.
Leczenie półpaśca
Jak leczyć półpaśca? Terapia zakażenia wirusem VZV obejmuje leczenie przyczynowe, którego celem jest eliminacja wirusa z organizmu. Lekiem używanym w tym celu jest acyklowir, podawany doustnie bądź we wlewach dożylnych. Terapia trwa 7–10 dni. W związku z towarzyszącym zakażeniu bólem stosuje się również leczenie objawowe lekami uśmierzającymi ból, takimi jak paracetamol, ewentualnie słabe leki z grupy opioidowych w postaci tramadolu.
Przy silnym nasileniu neuralgii półpaścowej zastosowanie znajdują silniejsze leki opioidowe, np. buprenorfina.
Półpasiec – powikłania
Oprócz wspomnianych wcześniej blizn, przebarwień oraz odbarwień skóry występować mogą rzadsze powikłania półpaśca:
- nerwoból poherpetyczny – to ból neuropatyczny utrzymujący się ponad miesiąc bądź nawracający po 4 tygodniach od momentu wyzdrowienia;
- świąd poherpetyczny – uczucie świądu skóry, któremu może towarzyszyć ból utrzymujący się nawet przez kilka miesięcy po wyleczeniu;
- aseptyczne zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych – zmiany występują w płynie mózgowo-rdzeniowym, nie towarzyszą im jednak objawy zakażenia; ustępuje samoistnie, nie wymagając leczenia;
- przewlekłe zapalenie mózgu – ciężkie powikłanie występujące kilka miesięcy po przebyciu zakażenia; często prowadzi do zgonu; dotyczy jednak głównie osób ze znacznymi obniżeniami odporności, np. w przebiegu zakażenia wirusem HIV;
- udar mózgu – bardzo rzadkie powikłanie półpaśca ocznego; powstaje w efekcie zakrzepicy gałęzi tętnicy środkowej lub przedniej mózgu wywołanej miejscowym stanem zapalnym; daje trwałe ubytki neurologiczne; śmiertelność wynosi 20–25%;
- ostre zapalenie mózgu – może wystąpić w przypadku zajęcia nerwów czaszkowych, ewentualnie w postaci rozsianej półpaśca; śmiertelność wynosi około 25%;
- zapalenie rdzenia kręgowego – dotyczy głównie osób z upośledzoną odpornością; objawia się niedowładami, w cięższych postaciach może dojść np. do uszkodzenia połowiczego rdzenia kręgowego.
