Co to jest zespół psychologiczno-jelitowy GAPS?
Dieta GAPS to program żywieniowy opracowany przez Natashę Campbell-McBridge, będący wynikiem jej spostrzeżeń z wieloletniej pracy z osobami chorującymi na schizofrenię, autyzm, ADHD, depresję i inne zaburzenia neurologiczne i psychiczne. GAPS to skrót od „Gut and Psychology Syndrom”, co w języku polskim znaczy „Zespół psychologiczno-jelitowy”. GAPS jest odpowiedzią na coraz szerzej uznawaną teorię, iż większość problemów neurologicznych i psychicznych jest powiązanych z niewłaściwie funkcjonującymi jelitami.
Dieta ma na celu ograniczenie ilości przyjmowanych leków lub najlepiej całkowitą rezygnację z nich, gdyż farmakologia nie dotyka źródła problemu, a jedynie maskuje objawy. GAPS dieta natomiast leczy jelita. Przepisy diety GAPS opierają się na diecie SCD (Specific carbohydrates diet), która wyklucza wszelkie źródła węglowodanów złożonych – zboża glutenowe i bezglutenowe, kasze, ryż oraz ich przetwory. SCD jest stosowana w leczeniu chorób jelit, np. wrzodziejącego zapalenia jelita grubego, SIBO, uchyłkowatości jelit.
GAPS jest jej modyfikacją, jednak główne założenie – wykluczenie sacharozy, laktozy i skrobi na całe życie – jest takie samo. Dieta GAPS jest polecana w przypadku autyzmu, ADHD, dysleksji, dyspraksji, depresji, schizofrenii, stanów lękowych, zaburzeń obsesyjno-kompulsywnych itp. Efekty diety GAPS w poprawie stanu jelit i lepszej kondycji psychicznej są kwestią indywidualną. Cały proces leczenia może zająć nawet rok.
Zobacz też: Najlepsze wiosenne warzywa i zioła na odchudzanie
Etapy GAPS – na czym polega dieta?
W diecie GAPS wyróżnia się sześć etapów, w których wychodzi się od bardzo ścisłej, monotematycznej diety, wprowadzając coraz bardziej różnorodne produkty. Czas trwania poszczególnych etapów jest kwestią bardzo indywidualną zależną od zauważanych efektów.
- Dieta oparta na rosole z kości i mięsa, szpiku kostnym, tłuszczu zwierzęcym. Stopniowe wprowadzanie soków z kiszonek. Pierwszy etap diety GAPS jest krótki, trwa 5–7 dni.
- W diecie dominuje rosół. Wprowadza się surowe żółtka, delikatne warzywa duszone, więcej soków z kiszonek.
- Na trzecim etapie GAPS wprowadza się awokado, bezzbożowe naleśniki, jajka gotowane i smażone, dużo zdrowych tłuszczów (masło, olej kokosowy, oliwa z oliwek) oraz kiszone (nie kwaszone) warzywa.
- W diecie pojawia się gotowane i pieczone mięso, chleby bezzbożowe oraz soki warzywne.
- Wprowadza się puree z gotowanych jabłek oraz stopniowo surowe warzywa.
- Dieta GAPS zawiera wszystkie dozwolone pokarmy. Najlepiej, jeśli jest stosowana przez całe życie.
Dieta GAPS – produkty zalecane i przeciwwskazane
Przepisy diety GAPS wykluczają przede wszystkim zboża, w tym kukurydzę (dieta bezzbożowa), kasze, ryż, komosę ryżową, teff, chia, mąki z nich zrobione oraz wszelkie ich przetwory (pieczywo, makaron, ciasta). Niedozwolony jest cukier pod każdą postacią (biały, trzcinowy, brązowy, syrop klonowy, melasa) i żywność z jego dodatkiem. Na diecie GAPS nie można jeść żywności przetworzonej (słodycze, dania gotowe, parówki), wędlin, mięsa, warzyw i owoców z puszki, sklepowych soków, większości nasion roślin strączkowych, warzyw skrobiowych (ziemniaki, bataty, pasternak, maniok, topinambur), kakao i zielonych bananów.
Co można jeść na diecie jelitowej GAPS?
- prawdziwy, długo gotowany rosół na mięsie i kościach z dobrego źródła,
- mięso „od rolnika”, nie z przemysłowego chowu,
- ryby,
- warzywa kiszone naturalnie (uwaga na warzywa kwaszone octem),
- owoce poza zielonymi bananami,
- orzechy i migdały,
- miód,
- masło, olej kokosowy, oliwa z oliwek.
Produkty zalecane na diecie GAPS to także fermentowany nabiał, jeśli jest dobrze tolerowany – kefiry, maślanki, również kefir wodny i z mleka kokosowego oraz warzywa poza skrobiowymi.
Czytaj również: Dieta na przytycie – co jeść, żeby przytyć?
Przykładowy jadłospis diety GAPS
Przykładowy jadłospis diety Campbell pokazuje, jak wyglądają posiłki w szóstej fazie diety GAPS zalecanej do stosowania na całe życie. W związku z tym, że GAPS wyklucza węglowodany złożone, a jedynym źródłem węglowodanów w diecie są owoce i miód, codzienną dietę trzeba wzbogacać o duże ilości zdrowych tłuszczów w pokarmach i dodawanych do potraw. Bardzo ważnym składnikiem diety GAPS jest rosół, kiszone warzywa i fermentowany nabiał z małych mleczarni (należy unikać typowego przemysłowego nabiału).
Śniadanie: jajecznica z 3 jajek smażona na oleju kokosowym z dodatkiem pomidorów.
Drugie śniadanie: koktajl na mleku kokosowym z dojrzałym bananem i malinami (mogą być mrożone).
Obiad: grillowany stek z wołowiny, sałatka z sałaty, ogórka, papryki z oliwą z oliwek i prażonymi pestkami słonecznika, sok z kiszonej kapusty.
Podwieczorek: kefir naturalny, 3–4 mandarynki.
Kolacja: zupa krem z cukinii na bazie domowego rosołu z porcją mięsa z rosołu i łyżeczką masła lub oliwy z oliwek.
