Plamy na skórze – jakie schorzenia wywołują plamy na ciele?

Jak wyglądają plamy na skórze?

Powszechnie przyjęta na świecie nomenklatura dermatologiczna pod pojęciem plamy na ciele (ang. macule) definiuje wykwit skórny spełniający jednocześnie kilka warunków.

Plama na skórze to wykwit, który:

• jest wyraźnie odgraniczony od otaczającej go prawidłowej skóry;
• nie jest wyczuwalny dotykiem w badaniu palpacyjnym;
• leży na tym samym poziomie (tj. w tej samej płaszczyźnie), co otaczająca go skóra;
• różni się od otaczającej go skóry tylko i wyłącznie zabarwieniem.

To też może Cię zainteresować: Łuszcząca się skóra – czy zawsze oznacza łuszczycę?

Plamy na skórze mogę wystąpić w każdej okolicy ciała, niezależnie od wieku pacjenta.

Każdy przypadek plamy na ciele wymaga pogłębienia diagnostyki w ramach konsultacji dermatologicznej. Wynika to z faktu, że w części przypadków plamy na ciele wymagają podjęcia ukierunkowanego leczenia (np. stany przedrakowe, poważne choroby ogólnoustrojowe) w celu zapobiegnięcia trwałym skutkom zdrowotnym, stąd nie należy lekceważyć tego objawu.

To też Cię może zainteresować: Pęcherze, pęcherzyki i bąble na skórze – co mogą oznaczać?

Plamki na ciele – jakie są rodzaje plam na skórze?

Plamy na ciele możemy podzielić na kilka rodzajów, mając na uwadze proces leżący u podłoża ich powstawania.

Przeczytaj: Brązowe plamy na skórze – jakie mogą być przyczyny?

Plamy na ciele – podział pod względem patofizjologicznym:

• rumień (ang. erythema) – plama na skórze, u której podłoża leży istniejący proces zapalny, sam rumień jest natomiast wynikiem przekrwienia zajętej okolicy skóry;
• wybroczyny (ang. petechia) – czerwone lub fioletowe plamy na ciele, plamki na skórze powstałe na skutek wynaczynienia krwi z naczyń włosowatych (kapilarnych);
• teleangiektazje (ang. teleangiectasia) – drobne, czerwone lub fioletowe plamy na ciele, będące wynikiem trwałego poszerzenia średnicy naczyń;
• naczyniaki płaskie (ang. angioma planum) – plamy na skórze powstające na skutek procesu nowotworzenia drobnych naczyń;
• plamy barwnikowe – plamy na ciele powstałe w wyniku lokalnego odkładania się barwnika (przebarwienia) bądź miejscowego braku barwnika (odbarwienia), wśród których należy wymienić m. in.:
  • bielactwo (ang. vitiligo) – odbarwione, blade plamy na ciele,
  • znamię (ang. nevus) – plamka na skórze z nagromadzonym barwnikiem,
  • piegi (ang. freckles) – małe ciemne plamki na skórze,
• plamy złogowe – plamy na ciele powstałe na skutek nagromadzenia w skórze złogów niewchłanialnych i niepodlegających metabolizmowi materiałów (np. metali w zatruciu rtęcią lub w srebrzycy);
• plamy starcze.

To też może Cię zainteresować: Co może być przyczyną pojawienia się krost na głowie?

Brązowe plamy na skórze

Najczęściej spotykane plamy na ciele o zabarwieniu brązowym:

• znamię Beckera to umiejscowiona w okolicy ramienia, górnej części pleców (plamy na plecach) lub przedniej ściany klatki piersiowej kilku-kilkunastocentymetrowa plama na skórze o charakterze wrodzonym lub nabytym w okresie wczesnodziecięcym. Znamię Beckera cechuje się nieregularną granicą z otaczającą je skórą, często bywa pokryte włosami. Leczenie nie jest konieczne, a samo znamię ma charakter niezłośliwy;
• plamy „café au lait” („kawy z mlekiem”) to plamki na skórze koloru jasnobrązowego, mogące wystąpić w każdej okolicy ciała. Obserwowane są dość powszechnie w populacji ogólnej i jeśli występują pojedynczo, to nie są związane z jakąkolwiek patologią. Liczne plamy na ciele „kawy z mlekiem” związane są z genetycznie uwarunkowanymi schorzeniami (należącymi do grupy tzw. fakomatoz), wśród których należy wymienić m. in.: nerwiakowłókniakowatość typu 1 (syn. neurofibromatoza typu 1, choroba Recklinghausena), stwardnienie guzowate (syn. choroba Bourneville'a-Pringle'a);

Przeczytaj też: Rychłozrost – co oznacza gojenie rany przez rychłozrost?

• ostuda zwana również melanodermią wiąże się z występowaniem brązowych plam na twarzy, zwykle o charakterze symetrycznym. Stan ten obserwuje się znamiennie częściej u kobiet w wieku prokreacyjnym. Czynnikami ryzyka melanodermii są: nadmierna ekspozycja na promieniowanie słoneczne oraz zaburzenia hormonalne związane m. in. z: okresem ciąży, hormonalną terapią zastępczą, doustną antykoncepcją;
• plamy soczewicowate to niewielkie ciemnobrązowe plamki na ciele mogące wystąpić na skórze całego ciała oraz na granicy skóry i błon śluzowych. Taka plamka na skórze powstaje w wyniku namnażania się komórek barwnikowych (tj. melanocytów). Ich barwa nie zmienia się mimo ekspozycji na światło słoneczne. Plamy soczewicowate mogą być następstwem przewlekłego narażenia na promieniowanie słoneczne, procesu starzenia się skóry, jak również stanowić jeden z elementów schorzeń uwarunkowanych genetycznie, takich jak: zespół Peutza-Jeghersa, dziedziczny rozrost mikroguzkowy nadnerczy, skóra pergaminowa.

Czytaj również: Ból pod piersiami – co może oznaczać?

Czerwone plamy na skórze

Osutki polekowe (osutka plamista) to zbiorcza nazwa na plamki na skórze, powstałe w wyniku przyjęcia przez pacjenta leków. Osutka plamista może być wynikiem reakcji alergicznej bądź niepożądanej reakcji polekowej o innym mechanizmie. Plamki na ciele zazwyczaj ustępują wraz z odstawieniem przez chorego leku.

Czytaj również: Ból twarzy – przyczyny, objawy i leczenie bólu twarzy

Kiła drugorzędowa charakteryzuje się wystąpieniem u pacjenta tzw. osutki kiłowej, często o charakterze plamistym. Plamki na ciele mają średnicę kilku milimetrów, są barwy bladoczerwonej lub różowej. Najczęściej obserwuje się je w obrębie tułowia (również plamy na plecach) oraz proksymalnych odcinków kończyn górnych i dolnych. Warto zaznaczyć, że nie u wszystkich osób w tym stadium choroby występują plamy na skórze.

Przeczytaj: Krostki na twarzy – co może je powodować?

Znikające czerwone plamy nie muszą być oznaką choroby i wynikać z uszkodzenia naczyń krwionośnych, a z nagłego zaczerwienienia się skóry np. wskutek silnej emocji. Nieswędzące czerwone plamy mogą być też oznaką zmian hormonalnych, albo wynikać z niedoborów witamin.

Czytaj również: Naczyniak kręgosłupa: rodzaje i leczenie

Blade plamy na skórze – przyczyny odbarwień skóry

Bielactwo nabyte jest przewlekłą chorobą skóry charakteryzującą się występowaniem obszarów pozbawionych pigmentu (melaniny), będących konsekwencją obumierania komórek barwnikowych skóry (syn. melanocytów). Plamy na ciele są blade, skóra w tym miejscu pozbawiona jest barwnika. Przyczyna w większości przypadków choroby pozostaje nieznana.

Przeczytaj też: Ból pod lewą łopatką – przyczyny, jak leczyć?

Znamię anemiczne (blade) to wrodzone zaburzenie, w przebiegu którego występują blade plamy na ciele, różnego rozmiaru i kształtu (nie tylko okrągłe plamy na skórze!), które są wynikiem miejscowej nadwrażliwości naczyń krwionośnych danego obszaru skóry na czynniki naczynioskurczowe. Anemiczne plamy na ciele nie zmieniają zabarwienia, mimo mechanicznego drażnienia lub zmiany temperatury.

Przeczytaj również: Ból pod mostkiem – możliwe przyczyny