Czym jest plama soczewicowata?
Plama soczewicowata przybiera barwę od jasnobrązowej do brunatnej, często w obrębie jednej zmiany występują różne odcienie. Jej obecność stwierdza się przeważnie już w momencie urodzenia, lub też pojawia się w wieku dorosłym. Może występować pojedynczo, jednak częściej obserwuje się je w postaci mnogiej, z reguły osiąga wielkość do 1 cm średnicy.
Brązowe zabarwienie wynika z namnożenia się komórek barwnikowych skóry, zwanych melanocytami. Zawierają one barwnik melaninę, stanowiący rodzaj ochrony głębszych warstw skóry przed promieniowaniem UV.
W przeciwieństwie jednak do znamion barwnikowych czy piegów, plamy soczewicowate nie ciemnieją pod wpływem wystawiania ich na działanie promieni słonecznych. Występują często na plecach, tułowiu, rękach, twarzy i przedramionach. Są większe od piegów, jeśli występują mnogo, mogą pokrywać niemal całą powierzchnię skóry.
Przeczytaj: Brązowe plamy na skórze – jakie mogą być przyczyny?
Rodzaje plam soczewicowatych
Często wyróżnia się tak zwane:
- plamy soczewicowate starcze - są wynikiem naturalnego procesu starzenia skóry i mają charakter nieodwracalny,
- plamy soczewicowate słoneczne - powstają pod wpływem promieniowania UV i mogą się cofać po zaprzestaniu wystawiania skóry na działanie promieni słonecznych. Plamy soczewicowate słoneczne są większe i występują u osób starszych, głównie na twarzy i ramionach.
Należy wspomnieć, że plamy soczewicowate powstają także u pacjentów leczonych z powodu innych schorzeń metodą fotochemoterapii, tzw. PUVA– wówczas zmiany na skórze utrzymują się około 2 lata od ukończenia leczenia.
Zobacz też: Czerwone plamy na nogach – co mogą oznaczać?
Plamy soczewicowate a choroby
Oprócz występującej sporadycznie pojedynczej plamy soczewicowatej, obserwuje się także szereg schorzeń uwarunkowanych genetycznie, których jednym z objawów jest obecność mnogich wykwitów skórnych o charakterze lentigo (plamy soczewicowate).
Do grupy schorzeń genetycznych, które mogą objawiać się występowaniem licznych plam soczewicowatych zaliczają się między innymi:
- zespół Peutza-Jeghersa,
- zespół LEOPARD,
- zespół Carneya,
- xerodermapigmentosum.
Oprócz wymienionych zespołów, plamy soczewicowate powstają także jako naturalna konsekwencja procesu starzenia się skóry oraz w następstwie urazów.
Plama soczewicowata a czerniak
Odmianą plam soczewicowatych są także zmiany złośliwe, wykazujące progresję do czerniaka. Od typowych zmian różnią się ciemniejszym zabarwieniem, często nakrapianym, wypukłą powierzchnią, występują u osób w starszym wieku. Wywodzący się z nich czerniak ma jednak łagodny charakter.
Plamy soczewicowate - zapobieganie i leczenie
Podstawą zapobiegania plamom soczewicowatym jest:
- ochrona przed promieniowaniem UV,
- unikanie intensywnego opalania,
- w okresie letnim stosowanie kremów z filtrami UVA i UVB.
Jeśli plama soczewicowata nie stanowi dużego defektu kosmetycznego i występuje jako zmiana izolowana, nie jest konieczne jej usuwanie.
Natomiast, jeśli plamy soczewicowate występują licznie, powodują kompleksy i zaniżone poczucie własnej wartości lub uniemożliwiają pełnienie funkcji społecznych, istnieje szereg metod umożliwiających jej usunięcie i gwarantujących trwały efekt.
Metody usuwania plam soczewicowatych:
- peelingi chemiczne,
- preparaty zawierające pochodne witaminy A,
- kwas alfa-hydroksylowy oraz beta-hydroksylowy,
- mikrodermabrazja,
- kosmetyki wybielające,
- laseroterapia,
- krioterapia.
Plamy soczewicowate a zespół Peutz - Jeghersa
Zespół Peutz-Jeghersa jest chorobą uwarunkowaną genetycznie, której jednym z objawów jest obecność plam soczewicowatych. Dlatego też liczna obecność plam soczewicowatych na skórze stanowi wskazanie do diagnostyki w kierunku tego schorzenia.
W przebiegu zespołu Peutz-Jeghersa, oprócz plam soczewicowatych, stwierdza się, ponadto, polipy przewodu pokarmowego i zmiany barwnikowe na błonach śluzowych. Chociaż wspomniane polipy w obrębie jelita grubego lub cienkiego należą do zmian łagodnych, to u osób z zespołem Peutz-Jeghersa obserwuje się większe ryzyko wystąpienia jakiegokolwiek nowotworu, zwłaszcza trzustki, płuc i nerek, dlatego też powinny one pozostawać pod ścisłą kontrolą onkologiczną. Mężczyźni są szczególnie narażeni na wystąpienie raka jąder, a kobiety – raka piersi, jajników i macicy.
