Plama soczewicowata, z łacińskiego „lentigo”, to wrodzona lub nabyta zmiana skórna, zwykle o charakterze brązowego, dobrze odgraniczonego ogniska. Plamy soczewicowate na skórze występują zarówno jako zmiana pojedyncza, stanowiąca cechę osobniczą, jak również w przebiegu schorzeń uwarunkowanych genetycznie.
Plamy soczewicowate – czy to groźne zmiany skórne?
Spis treści
Czym jest plama soczewicowata?
Plama soczewicowata przybiera barwę od jasnobrązowej do brunatnej, często w obrębie jednej zmiany występują różne odcienie. Jej obecność stwierdza się przeważnie już w momencie urodzenia, lub też pojawia się w wieku dorosłym. Może występować pojedynczo, jednak częściej obserwuje się je w postaci mnogiej, z reguły osiąga wielkość do 1 cm średnicy.
Brązowe zabarwienie wynika z namnożenia się komórek barwnikowych skóry, zwanych melanocytami. Zawierają one barwnik melaninę, stanowiący rodzaj ochrony głębszych warstw skóry przed promieniowaniem UV.
W przeciwieństwie jednak do znamion barwnikowych czy piegów, plamy soczewicowate nie ciemnieją pod wpływem wystawiania ich na działanie promieni słonecznych. Występują często na plecach, tułowiu, rękach, twarzy i przedramionach. Są większe od piegów, jeśli występują mnogo, mogą pokrywać niemal całą powierzchnię skóry.
Przeczytaj: Brązowe plamy na skórze – jakie mogą być przyczyny?
Rodzaje plam soczewicowatych
Często wyróżnia się tak zwane:
- plamy soczewicowate starcze - są wynikiem naturalnego procesu starzenia skóry i mają charakter nieodwracalny,
- plamy soczewicowate słoneczne - powstają pod wpływem promieniowania UV i mogą się cofać po zaprzestaniu wystawiania skóry na działanie promieni słonecznych. Plamy soczewicowate słoneczne są większe i występują u osób starszych, głównie na twarzy i ramionach.
Należy wspomnieć, że plamy soczewicowate powstają także u pacjentów leczonych z powodu innych schorzeń metodą fotochemoterapii, tzw. PUVA– wówczas zmiany na skórze utrzymują się około 2 lata od ukończenia leczenia.
Zobacz też: Czerwone plamy na nogach – co mogą oznaczać?
Plamy soczewicowate a choroby
Oprócz występującej sporadycznie pojedynczej plamy soczewicowatej, obserwuje się także szereg schorzeń uwarunkowanych genetycznie, których jednym z objawów jest obecność mnogich wykwitów skórnych o charakterze lentigo (plamy soczewicowate).
Do grupy schorzeń genetycznych, które mogą objawiać się występowaniem licznych plam soczewicowatych zaliczają się między innymi:
- zespół Peutza-Jeghersa,
- zespół LEOPARD,
- zespół Carneya,
- xerodermapigmentosum.
Oprócz wymienionych zespołów, plamy soczewicowate powstają także jako naturalna konsekwencja procesu starzenia się skóry oraz w następstwie urazów.
Plama soczewicowata a czerniak
Odmianą plam soczewicowatych są także zmiany złośliwe, wykazujące progresję do czerniaka. Od typowych zmian różnią się ciemniejszym zabarwieniem, często nakrapianym, wypukłą powierzchnią, występują u osób w starszym wieku. Wywodzący się z nich czerniak ma jednak łagodny charakter.
Plamy soczewicowate - zapobieganie i leczenie
Podstawą zapobiegania plamom soczewicowatym jest:
- ochrona przed promieniowaniem UV,
- unikanie intensywnego opalania,
- w okresie letnim stosowanie kremów z filtrami UVA i UVB.
Jeśli plama soczewicowata nie stanowi dużego defektu kosmetycznego i występuje jako zmiana izolowana, nie jest konieczne jej usuwanie.
Natomiast, jeśli plamy soczewicowate występują licznie, powodują kompleksy i zaniżone poczucie własnej wartości lub uniemożliwiają pełnienie funkcji społecznych, istnieje szereg metod umożliwiających jej usunięcie i gwarantujących trwały efekt.
Metody usuwania plam soczewicowatych:
- peelingi chemiczne,
- preparaty zawierające pochodne witaminy A,
- kwas alfa-hydroksylowy oraz beta-hydroksylowy,
- mikrodermabrazja,
- kosmetyki wybielające,
- laseroterapia,
- krioterapia.
Plamy soczewicowate a zespół Peutz - Jeghersa
Zespół Peutz-Jeghersa jest chorobą uwarunkowaną genetycznie, której jednym z objawów jest obecność plam soczewicowatych. Dlatego też liczna obecność plam soczewicowatych na skórze stanowi wskazanie do diagnostyki w kierunku tego schorzenia.
W przebiegu zespołu Peutz-Jeghersa, oprócz plam soczewicowatych, stwierdza się, ponadto, polipy przewodu pokarmowego i zmiany barwnikowe na błonach śluzowych. Chociaż wspomniane polipy w obrębie jelita grubego lub cienkiego należą do zmian łagodnych, to u osób z zespołem Peutz-Jeghersa obserwuje się większe ryzyko wystąpienia jakiegokolwiek nowotworu, zwłaszcza trzustki, płuc i nerek, dlatego też powinny one pozostawać pod ścisłą kontrolą onkologiczną. Mężczyźni są szczególnie narażeni na wystąpienie raka jąder, a kobiety – raka piersi, jajników i macicy.
Bibliografia
W Wylecz.to opieramy się na EBM (Evidence Based Medicine) – medycynie opartej na faktach i wiarygodnych źródłach. Dowiedz się więcej o tym, jak dbamy o jakość naszych treści.
- Richard J.G. Rycroft, Stuart J. Robertson, Sarah Wakelin, red. wyd. pol. Lidia Rudnicka, Małgorzata Olszewska, Marta Sar-Pomian, „Dermatologia”, Wydawnictwo PZWL, Warszawa 2014,
- Andrzej Kaszuba, "Zmiany skórne w chorobach ogólnoustrojowych. Tom 2", Wydawnictwo Czelej, Lublin 2018,
- Richard Weller, John Hunter, John A. Savin, Mark Dahl, red. wyd. pol. Grażyna Chodorowska, "Dermatologia kliniczna", Wydawnictwo Czelej, Lublin 2011,
- Wolfram Sterry, Ralf Paus, Walter Burgdorf, red. wyd.pol. Waldemar Placek, "Dermatologia", Wydawnictwo Czelej, Lublin 2009,
- Aneta Urbańska, "Zaburzenia barwnikowe hiperpigmentacyjne jako problem kosmetyczny" [w:] Borgis - Nowa Medycyna 1/2003, dostęp online: http://www.czytelniamedyczna.pl/1365,zaburzenia-barwnikowe-hiperpigmentacyjne-jako-problem-kosmetyczny.html,
- Piotr Rutkowski, „Czerniak - współczesne podejście”, Wydawnictwo PZWL, Warszawa 2019.
Opublikowano: 28.08.2014;
aktualizacja: 04.01.2021
Oceń:
4.5
Ten tekst został napisany przez Eksperta, który posiada kierunkowe wykształcenie oraz doświadczenie. Nawiązując współpracę z autorytetami w danej dziedzinie nauki serwis Wylecz.to dba o najwyższą jakość i wiarygodność informacji publikowanych w serwisie. W Wylecz.to opieramy się na EBM (Evidence Based Medicine) – medycynie opartej na faktach i wiarygodnych źródłach.
Sylwia Jastrzębowska
Lekarz
Lekarz w trakcie stażu podyplomowego, absolwentka Śląskiego Uniwersytetu Medycznego w Katowicach. Miłośniczka turystyki górskiej i sportów outdoorowych.
12
Komentarze i opinie (3)
opublikowany 03.01.2021
opublikowany 19.10.2021
opublikowany 14.10.2023