Czym jest trzeci migdał?
Trzeci migdał to struktura zbudowana z tkanki limfoidalnej, czyli rodzaju tkanki łącznej, która zawiera komórki układu odpornościowego (limfocyty). Odgrywa ona kluczową rolę w rozpoznawaniu: bakterii, wirusów i innych patogenów, a następnie w inicjowaniu reakcji odpornościowej poprzez wytwarzanie przeciwciał. Migdałek gardłowy znajduje się na połączeniu nosa i gardła, czyli w tak zwanej nosogardzieli.
W przeciwieństwie do migdałków podniebiennych nie jest bezpośrednio widoczny podczas badania dziecka przez otwarte usta. Jego podstawową funkcją jest zwalczanie zarazków, które wdychamy przez nos czy też przez usta, dzięki czemu unikamy infekcji.
Trzeci migdał to naturalna struktura w ciele każdego człowieka. Najważniejszą rolę odgrywa w dzieciństwie, ponieważ pomaga bronić organizm przed infekcjami, zanim nie wykształcą się inne sposoby do walki z nimi.
Swój maksymalny rozmiar osiąga między 3. a 5. rokiem życia dziecka i stopniowo zaczyna zanikać w wieku 7 lub 8 lat. Po osiągnięciu dorosłości u większości osób w pełni zanika.
Przeciętny rozmiar niepowiększonego migdałka gardłowego to ok. 6 mm, choć może się zwiększyć średnio do ok. 11–12 mm z powodu: infekcji, alergii lub innych drażniących czynników.
Przeczytaj również:
Zapalenie zatok u dziecka – przyczyny, objawy, leczenie
Przerost trzeciego migdała – przyczyny
Nie jest do końca jasne, dlaczego niektóre dzieci mają większą skłonność do powiększania się migdałków, podczas gdy innych nigdy nie dotyczy ten problem. Istnieją dowody łączące ten fakt z dietą, zmianami hormonalnymi i czynnikami dziedzicznymi. Zwykle nieprawidłowy wzrost trzeciego migdałka występuje pomiędzy 3. a 6. rokiem życia, kiedy dzieci idą do żłobka lub przedszkola i zaczynają mieć kontakt z coraz większą liczbą patogenów.
Przyczyną powiększenia się i powstania stanu zapalnego trzeciego migdała może być praktycznie każdy stan, kiedy ciało próbuje z czymś walczyć.
Wtedy mogą się pojawiać objawy związane ze zwiększeniem jego rozmiaru. Migdałek może ulec powiększeniu, jeżeli:
Często pojawiają się infekcje uszu (dochodzi np. do wysiękowego zapalenia ucha środkowego).
Często przechodzi się zakażenie górnych dróg oddechowych.
Nawracają krwawienia z nosa.
Dziecko ma alergie – zwłaszcza wziewną – która prowadzi do przewlekłego stanu zapalnego w nosogardzieli.
Występuje zanieczyszczenie środowiska, np. dymem papierosowym.
Przeczytaj również:
Ból głowy u dziecka – przyczyny, objawy, leczenie
Trzeci migdał – objawy
Dzieci z powiększonym trzecim migdałem mogą nie mieć zupełnie żadnych objawów.
Jednak w niektórych przypadkach zwiększenie jego rozmiaru może dawać szereg niespecyficznych objawów, które łatwo pomylić z wieloma innymi chorobami górnych dróg oddechowych.
Mogą przypominać przeziębienie, alergię czy nawet problemy z koncentracją u dziecka. Najczęstsze objawy, które mogą się pojawić, to:
Oddychanie głównie przez otwarte usta – co prowadzi do suchości w jamie ustnej oraz nieprzyjemnego zapachu z buzi.
Nawracające nieżyt nosa, kaszel.
Katar spływający po tylnej ścianie gardła.
Częste infekcje ucha – powiększone lub zapalone migdałki mogą blokować przewody odprowadzające płyn z ucha środkowego, powodując gromadzenie się go w uchu, co inicjuje infekcje.
Pogorszenie słuchu.
Częste zapalenie zatok przynosowych.
Bóle głowy.
Chrapanie podczas snu.
Obturacyjny bezdech senny, czyli kilkusekundowe przerwy w oddychaniu podczas snu, tzw. bezdechy.
Spanie z otwartymi ustami.
Trudności z zasypianiem.
Niespokojny sen – częste budzenie się, pocenie się w nocy, moczenie nocne.
Zaburzenia połykania pokarmów.
Mowa nosowa.
Przewlekłe zmęczenie, niepokój, rozdrażnienie czy nadpobudliwość w ciągu dnia.
Spowolnienie rozwoju dziecka przez niedotlenienie organizmu i zaburzenia snu.
Przeczytaj również:
Zapalenie wyrostka robaczkowego u dziecka
Jak obkurczyć trzeci migdał u dziecka?
Jeśli trzeci migdałek jest nieznacznie powiększony i bezobjawowy lub łączy się z niewielkim nasileniem objawów zaleca się początkowo samą obserwację, czy objawy (ciche chrapanie) się nie nasilają.
Część dzieci nigdy nie będzie potrzebować leczenia, ponieważ migdałek samoistnie się skurczy, a następnie zaniknie po okresie dojrzewania, co zniweluje wszelkie związane z nim objawy. Nie trzeba więc usuwać migdałka gardłowego.
Natomiast w sytuacji gdy objawy są poważniejsze – towarzyszą im ciągłe: katar, kaszel, zapalenia ucha lub zatok – zazwyczaj zaczyna się od leczenia podejrzewanej choroby podstawowej. Na przykład, jeżeli dochodzi do obrzęku i przerostu tkanki migdałka z powodu alergii u dziecka, lekarz może przepisać na receptę leki przeciwhistaminowe lub donosowe kortykosteroidy. Preparaty te zmniejszą stan zapalny i obrzęk śluzówek, więc mogą spowodować obkurczenie się trzeciego migdałka.
Dodatkowo w przypadku alergii wskazane będzie unikanie alergenów, które zaostrzają objawy.
Jeżeli przyczyną zwiększonych wymiarów migdałka jest infekcja bakteryjna – np. ucha lub zatok – prawdopodobnie najlepszym rozwiązaniem będą leki przeciwzapalne oraz antybiotyk o działaniu ukierunkowanym na konkretną infekcję.
Należy jednak pamiętać, że skuteczność metod niechirurgicznych jest ograniczona i zależy od stopnia przerostu oraz obecności powikłań.
Nie można również zapominać o naturalnych sposobach na wzmacnianie odporności.
Zdrowa, zbilansowana dieta o odpowiedniej zawartości owoców i warzyw, codzienna aktywność fizyczna (w stopniu dostosowanym do pacjenta) oraz odpowiednia ilość snu.
Te wydawałoby się prozaiczne czynności to podstawy w leczeniu i profilaktyce nie tylko przerostu trzeciego migdałka, ale także praktycznie każdej innej choroby.
Przeczytaj również:
Angina u dziecka – przyczyny, objawy, diagnostyka, jak leczyć?
Kiedy trzeba usunąć trzeci migdał?
Dopiero w sytuacji, gdy leczenie zachowawcze, nieoperacyjne nie przynosi oczekiwanych skutków po kilku miesiącach i objawy u dziecka nadal utrzymują się w stopniu utrudniającym codzienne funkcjonowanie, lekarz może zaproponować rodzicom usunięcie trzeciego migdałka, czyli adenotomię.
Decyzja ta jest podejmowana w pełni indywidualnie i po dokładnej diagnostyce. Jest to jeden z najczęściej wykonywanych zabiegów operacyjnych u dzieci.
Zwykle obejmuje pociechy w wieku między 3. a 6. rokiem życia, ponieważ w późniejszym czasie można się spodziewać naturalnego zmniejszania się migdałków.
Wskazania do usunięcia migdałków obejmują:
Przewlekłe zaburzenia oddychania przez nos, które prowadzą do: niedotlenienia, zaburzeń snu i w najgorszym przypadku do obturacyjnego bezdechu sennego,
Nawracające zapalenia ucha środkowego z pogorszeniem się słuchu.
Nawracające anginy i infekcje górnych dróg oddechowych.
Zaburzenia rozwoju (szczególnie rozwoju mowy).
Trudności z koncentracją, przewlekłe zmęczenie.
Jak wygląda wycięcie trzeciego migdałka? Podczas tego krótkiego zabiegu lekarz (najczęściej laryngolog) usuwa przez otwarte usta migdałek gardłowy. Dziecko jest wtedy w krótkotrwałym znieczuleniu ogólnym, podczas którego śpi i nie odczuwa bólu. Większość pacjentów wraca do domu tego samego dnia. Powrót do zdrowia jest szybki – zazwyczaj trwa 2–3 dni. Warto również podkreślić, że badania naukowe nie wykazały, aby usunięcie trzeciego migdała powodowało zwiększoną częstość przeziębień czy infekcji bakteryjnych u dzieci.
