Gorzknik kanadyjski – właściwości, działanie, jak stosować, wskazania i przeciwwskazania, skutki uboczne, cena

Gorzknik kanadyjski – bogaty skład

Kłącze gorzknika kanadyjskiego to przede wszystkim surowiec alkaloidowy, zawierający alkaloidy izochinolinowe, w tym:

• hydrastynę – do 3,5%, a nawet 4%, która w trakcie suszenia kłączy częściowo ulega utlenianiu do hydrastyniny;
• berberynę – 3-6%, którą zidentyfikowano we wszystkich częściach gorzknika, jednak największe stężenie stwierdzono w kłączach.

Zawiera również: fitosterole, żywice, kwasy tłuszczowe oraz olejek eteryczny.

Farmakopea Polska X (kodeks apteczny, urzędowy spis leków) wymaga od surowca, który stanowią całe lub rozdrobnione kłącza i korzenie, zawartości hydrastyny przynajmniej 2,5% i berberyny nie mniej niż 3,0%.

Gorzknik kanadyjski – ważny w medycynie tradycyjnej

Indianie Ameryki Północnej stosowali gorzknik kanadyjski w licznych aspektach tradycyjnych praktyk zielarskich – nie tylko jako środek wzmacniający i przeciwzapalny w różnego rodzaju infekcjach (działanie przeciwkaszlowe i przeciwgorączkowe), ale również przeciwkrwotoczny i moczopędny.

W medycynie ludowej leczono nim również niestrawność, choroby układu oddechowego (zwłaszcza płuc), a nawet krwotoki i choroby serca.

Gorzknik w medycynie współczesnej – wskazania do stosowania

Jak wykazały badania, gorzknik kanadyjski i jego wyciągi już w małych dawkach podwyższają napięcie i siłę skurczów mięśnia miednicy oraz hamują krwawienia w obrębie miednicy. Potwierdzono również, że stosowanie wyciągów z gorzknika wspomaga terapie górnych dróg oddechowych. Gorzknik znajduje też zastosowanie przy alergicznym nieżycie nosa.

Podobnie jak inne surowce gorzkie, wyciągi z gorzknika pobudzają wydzielanie soków trawiennych, pozytywnie wpływając na trawienie – poprawiają wchłanianie pokarmów. Wykazuję również działanie przeciwko szkodliwym mikroorganizmom, szczególnie pierwotniakom.

Odwar z gorzknika, stosowany zewnętrznie, działa na skórę przeciwzapalnie i ściągająco oraz łagodzi podrażnienia alergiczne skóry.

Preparaty z gorzknikiem

W sprzedaży dostępne jest rozdrobnione kłącze gorzknika. Można je wykorzystać do zrobienia naparu lub odwaru, albo sproszkować (zmielić) i stosować 3 razy dziennie po 1 gramie, popijając letnią wodą.

Łatwiej zaopatrzyć się w ekstrakty w proszku standaryzowane na zawartość berberyny. Trzeba tylko pamiętać o odpowiednim (mniejszym niż w przypadku rozdrobnionego kłącza) dawkowaniu. Do większości ekstraktów dołączona jest miarka o pojemności 200 mg. Należy przyjmować 1 miarkę raz dziennie, po wymieszaniu z połową szklanki letniej wody.

W handlu dostępne są również suplementy diety (czyli produkty stanowiące uzupełnienie zróżnicowanej diety i wspomagające prawidłowe funkcjonowanie organizmu) w kapsułkach, zawierające ekstrakty z gorzknika. Należy pamiętać, że suplement diety stanowić może jedynie uzupełnienie zdrowego trybu życia, a o jego stosowaniu przed rozpoczęciem farmakoterapii należy poinformować lekarza.

Bez względu na formę przyjmowanych preparatów z gorzknika, nie należy przekraczać zalecanej porcji produktu.

Napar z kłączy gorzknika kanadyjskiego

Z rozdrobnionego korzenia gorzknika kanadyjskiego (w rzeczywistości kłączy z korzeniami) można przygotować wartościowy napar, który znajdzie zastosowanie w niestrawności, zapaleniu jamy ustnej i gardła oraz grypie i przeziębieniu.

1 łyżeczkę surowca należy zalać szklanką wrzątku i odstawić pod przykryciem na kwadrans. Po przecedzeniu można pić po szklance ciepłego naparu 3 razy dziennie między posiłkami. Nie należy przekraczać zalecanej porcji.

Odwar z kłączy gorzknika

Do płukania jamy ustnej i gardła (szczególnie w anginie) oraz do przemywania skóry, warto zastosować odwar z kłączy gorzknika.

Czubatą łyżeczkę surowca zalać szklanką wrzącej wody, doprowadzić do wrzenia i gotować na małym ogniu 5 minut. Po przecedzeniu stosować do płukanek i przemywań. Odwar łagodzi podrażnienia alergiczne skóry oraz działa przeciwzapalnie na błony śluzowe.

Berberyna nie tylko z korzeni gorzknika kanadyjskiego

Gorzknik kanadyjski kojarzony jest powszechnie z berberyną, stanowiącą jedną najważniejszych substancji czynnych tego surowca. Berberynę zalicza się do grupy alkaloidów izochinolinowych. Wykazuje m.in. działanie żółciopędne, przeciwbakteryjne i przeciwbiegunkowe. Działa również wspomagająco w różnego rodzaju infekcjach.

Oprócz kłącza gorzknika znajdziemy ją również w takich roślinach, jak glistnik jaskółcze ziele czy berberys zwyczajny.

Gorzknik kanadyjskie – działania uboczne

Gorzknik kanadyjski jest surowcem o silnym działaniu, dlatego należy po niego sięgać tylko wtedy, gdy jest to konieczne. Powinien też być przechowywany w sposób niedostępny dla małych dzieci.

Nie należy również stosować go przez długi okres czasu – po dwóch tygodniach kuracji należy zrobić przerwę. Nie należy również przekraczać jednorazowej zalecanej porcji ani ilości spożycia w ciągu dnia.

Stosowanie surowców zawierających hydrastynę może wywołać stany podniecenia, utraty przytomności, halucynacje, a nawet zaburzenia czynności pracy serca.

Gorzknik kanadyjski przeciwwskazania

Gorzknik nie jest zalecany dla kobiet w ciąży oraz matek karmiących piersią. Ze względu na brak badań dotyczących bezpieczeństwa stosowania u małych dzieci, surowiec powinien być stosowany wyłącznie u osób dorosłych.

Jako surowiec silny w działaniu i nieprzeznaczony do codziennego i długotrwałego stosowania, gorzknik kanadyjski powinien być przechowywany w miejscu niedostępnym dla małych dzieci.

Osoby z nietolerancją na żelatynę (częsty składnik otoczki kapsułki) powinny zastosować się do apelu producenckiego: „przed zastosowaniem produktu sugerujemy zapoznanie się szczegółowo ze składem”. Na szczęście, w sprzedaży dostępne są preparaty pozbawione żelatyny, w których składnikiem otoczki jest celuloza roślinna.

Gorzknik kanadyjski – interakcje z lekami

Choć badania nie zawsze dają jednoznaczne wyniki, to bezsprzecznie wykazano wpływ ekstraktów z gorzknika kanadyjskiego na izoenzymy CYP450 – w szczególności na CYP450 3A oraz CYP450 2D6 – wchodzące w interakcje z lekami kardiologicznymi, w dużej mierze odpowiedzialne w organizmie za szybkość metabolizowania leków.

Z tego powodu osoby przyjmujące leki powinny skonsultować się z lekarzem przed rozpoczęciem kuracji preparatami z gorzknika.

Dotyczy to zarówno rozdrobionego kłącza, jak i sproszkowanych ekstraktów oraz (przede wszystkim!) suplementów diety w kapsułkach zawierających ekstrakty z gorzknika kanadyjskiego. Są one bowiem często pomijane w wywiadzie lekarskich przez pacjentów, którzy uważają je jedynie za element zróżnicowanej diety, pozwalającej na zachowanie dobrej kondycji.