Berberys zwyczajny, znany także jako kwaśnica pospolita to krzew, który gości w ogrodach jako roślina ozdobna. Jednak oprócz atrakcyjnego wyglądu posiada również liczne właściwości zdrowotne. Warto wykorzystać liście oraz owoce berberysu i przygotować z nich herbatę lub nalewkę.
Berberys zwyczajny – właściwości lecznicze i zastosowanie
Spis treści
Berberys – właściwości
Berberys zwyczajny/pospolity (Berberis vulgaris), potocznie nazywany kwaśnicą pospolitą, to krzew osiągający wysokość ok. 2 m. Ma żółte kwiaty, z których powstają czerwone owoce. W Polsce rośnie przede wszystkim w ogródkach działkowych jako roślina ozdobna.
Kiedyś wykorzystywano głównie korzeń berberysu i gałęzie, ale wiązało się to z uszkodzeniem rośliny. Obecnie powszechnie są wykorzystywane owoce i liście berberysu. Głównym składnikiem czynnym jest berberyna (1,5–2 proc.) wykazująca działanie przeciwpierwotniakowe, przeciwbakteryjne, a także spazmolityczne (rozkurczające mięśnie gładkie), żółciopędne i przeciwzapalne.
Właściwości lecznicze berberys zawdzięcza berbaminie i kryptopinie, które wpływają korzystnie na układ sercowo-naczyniowy poprzez obniżenie ciśnienia tętniczego krwi i regulację pracy serca. Niektóre alkaloidy zawarte w berberysie zwyczajnym ograniczają wchłanianie i zwiększają wydalanie lipidów i cholesterolu z jelit oraz działają antyoksydacyjnie i przeciwmiażdżycowo. Natomiast protopina i palamatyna działają przeciwbakteryjnie i przeciwzapalnie, podobnie jak berberyna.
Właściwości prozdrowotne związane są także z zawartym w nim polifenolom – antocyjanom i flawonoidom, które mają działanie przeciwutleniające, a to przekłada się na działanie antynowotworowe i ochronne na ściany naczyń krwionośnych. Owoce berberysu zawierają garbniki, które działają przeciwzapalnie i ściągająco, co ma zastosowanie w biegunce. Zawarte substancje czynne w berberysie zwyczajnym działają hipoglikemicznie, co może być wykorzystane w terapii cukrzycy. Hamują α-glukozydazę zmniejszając wchłanianie glukozy z jelit do krwi, a także poprawiają wrażliwość tkanek na insulinę. Może także pozytywnie wpływać berberys na trądzik, zmniejszając stan zapalny oraz ilość wykwitów na skórze.
Berberyna, główny składnik berberysu występuje także w glistniku jaskółczym zielu. Dowiedz się więcej o tej leczniczej roślinie.
Berberys – zastosowanie
Berberys zwyczajny ma zastosowanie zarówno zewnętrznie, jak i wewnętrzne. W postaci nalewek i odwarów. Po wcześniejszym rozcieńczeniu, można stosować je na skórę oraz na błony śluzowe. Berberys pospolity działa na trądzik, stany zapalne skóry, odczyny alergiczne i drobne rany oraz stany zapalne błony śluzowej gardła. Wewnętrznie wykorzystuje się napary i odwary z owoców berberysu. Przy dłuższym stosowaniu sprawdzić się mogą wyciągi alkoholowe. Owoce wykorzystuje się także do domowych przetworów w postaci dżemów, soków i nalewek.
Można się spotkać z informacją, że owoce berberysu są trujące. Zawierają one alkaloidy, które mogą się kumulować w wątrobie i mięśniu sercowym. Dodatkowo może zwiększać uwalnianie bilirubiny powodując żółtaczkę. Uważa się jednak, że stosowanie kwaśnicy pospolitej w tradycyjnych dawkach nie jest toksyczne. Przeciwwskazaniem do spożywania berberysu jest ciąża i karmienie piersią.
Berberys zwyczajny na gronkowca
Berberys zwyczajny zawiera substancje czynne wykazujące działanie przeciwbakteryjne, przeciwgrzybiczne i przeciwzapalne, co może mieć zastosowanie w rożnych infekcjach. Zawarte w tej roślinie alkaloidy izochinolinowe typu protoberberyny wykazują szczególną aktywność przeciwko bakteriom Gram-dodatnim, do których należą m.in. ziarenkowce jak gronkowiec złocisty (Staphylococcus ureus).
Berberys będzie działać zarówno bakteriostatycznie, jak i bakteriobójczo. Badania dowodzą jednak, że w porównaniu z innymi roślinami leczniczymi, działanie kwaśnicy pospolitej jest umiarkowane. Warto jednak wspomagać terapię podstawową. Można stosować wewnętrznie w postaci kapsułek z wyciągiem z owoców berberysu lub jako wodne napary. W przypadku stosowania zewnętrznego na zmiany skórne, należy je przemyć lub nałożyć okład z naparu.
Herbata i nalewka z berberysu
Powszechnie stosowana jest herbata z berberysu, a także nalewka. Pierwsza opcja jest wygodniejsza – wystarczy zaparzyć surowiec 10–15 min. Większość herbat stanowi produkt złożony i zawiera także inne rośliny.
Wykonując nalewkę z berberysu warto ekstrahować surowiec alkoholem jak najdłużej. W ten sposób przejdzie więcej polifenoli z owoców berberysu do alkoholu. Czas jednak może wpłynąć na barwę nalewki, ponieważ zmniejsza się stężenie antocyjanów, które są odpowiedzialne za pożądaną barwę nalewki.
Jak ją wykonać? Owoce należy umyć i rozgnieść. Kolejno w stosunku 1:5 zalać alkoholem 40 proc. – najlepiej w słoiku. Zostawić na kilka tygodni (4–6) w zacienionym miejscu. Po upływie tego czasu przecedzić przez sito ze złożoną gazą.
Berberys zwyczajny – cena i gdzie kupić?
Gdzie kupić berberys zwyczajny? Można go dostać w sklepach zielarskich stacjonarnych i internetowych. Koszt produktu jest różny i zależy od postaci preparatu. Cena berberysu zwyczajnego w kapsułkach lub tabletkach wynosi 30–50 zł za 60 kapsułek. Gotowe nalewki z kory bądź owoców mogą kosztować 50–70 zł za 100 ml. Cena za surowce suszone berberysu – owoce i kora, kształtuje się w granicach 7–16 zł za 100 g.
Przed zastosowaniem każdego z preparatów należy zapoznać się z dawkowaniem. Każdy produkt może mieć inną zawartość wyciągu berberysu lub jego substancji czynnych. W aptekach berberys zwyczajny może być również dostępny, ale najczęściej tych internetowych.
Owoce berberysu zwyczajnego oraz inne jego surowce zawierają wiele aktywnych substancji działających korzystnie na organizm – przeciwzapalnie, przeciwbakteryjnie, przeciwpierwotniakowo. Mogą wspomóc układ trawienny, gospodarkę lipidową, a także węglowodanową. Berberys można kupić głównie w sklepach zielarskich w rożnej postaci – kapsułki, zioło pojedyncze i wyciągi alkoholowe.
Bibliografia
W Wylecz.to opieramy się na EBM (Evidence Based Medicine) – medycynie opartej na faktach i wiarygodnych źródłach. Dowiedz się więcej o tym, jak dbamy o jakość naszych treści.
- Sokół-Łętowska A.: Związki fenolowe w nalewkach z wybranych owoców. Wydawnictwo Uniwersytetu Przyrodniczego we Wrocławiu. Wrocław 2013.
- Wojciechowska I.: Berberys pospolity- roślina ozdobna i lecznicza. Kosmos. Problemy Nauk Biologicznych 2017, 3, 487-490.
- Shidfar F., Hajhassani G.: The Effects of Berberis vulgaris Fruit Extract on Serum Lipoproteins, apoB, apoA-I, Homocysteine, Glycemic Control and Total Antioxidant Capacity in Type 2 Diabetic Patients. Iranian Journal of Pharmaceutical Research 2012, 11, 643-652.
- Zarei A., Changizi-Ashtiyani S. i wsp: A quick overview on some aspects of endocrinological and therapeutic effects of Berberis vulgaris L. Avicenna J Phytomed 2015, 5, 485-497.
- Lamyae El Khalki, Tilaoui Mounir i wsp.: Studies on the Dual Cytotoxicity and Antioxidant Properties of Berberis vulgaris Extracts and Its Main Constituent Berberine. Advances In Pharmacological Sciences 2018, 1-14.
- Imenshahidi M., Hosseinzadeh H. Berberis Vulgaris and Berberine: An Update Review. Phytother. Res. 2016, 30, 1745-1764.
- Imenshahidi M., Hosseinzadeh H. Berberis Vulgaris and Berberine: An Update Review. Phytother. Res. 2016, 30, 1745-1764.
- Kędzia B., Hołderna-Kędzia E. i wsp.: Przeciwdrobnoustrojowe działanie Chelidonium majus L. Postępy Fitoterapii 2013, 4, 236-243.
- Snowden R., Harrington H. i wsp.: A comparison of the anti-Staphylococcus aureus activity of extracts from commonly used medicinal plants. J Altern Complement Med. 2014, 5, 375-382.
- https://ziolawpelni.pl/berberys-pogromca-mikrobow/, [data dostępu: 12.12.2018r.].
Opublikowano: 19.12.2018;
aktualizacja: 22.02.2019
Oceń:
4.4
Ten tekst został napisany przez Eksperta, który posiada kierunkowe wykształcenie oraz doświadczenie. Nawiązując współpracę z autorytetami w danej dziedzinie nauki serwis Wylecz.to dba o najwyższą jakość i wiarygodność informacji publikowanych w serwisie. W Wylecz.to opieramy się na EBM (Evidence Based Medicine) – medycynie opartej na faktach i wiarygodnych źródłach.
Agnieszka Bernatowicz
Dietetyczka
Absolwentka studiów licencjackich na kierunku dietetyk kliniczny w Państwowej Wyższej Szkole Zawodowej w Nysie oraz studiów drugiego stopnia na Uniwersytecie Medycznym im. Piastów Śląskich we Wrocławiu. Prace dyplomowe poświęciła schorzeniom przewodu pokarmowego – roli błonnika pokarmowego w zaparciu oraz niedożywieniu w chorobie Leśniowskiego–Crohna. Ukończyła studia podyplomowe z psychodietetyki na Uniwersytecie Humanistyczno–społecznym SWPS we Wrocławiu, ponieważ wie, że dobrze zbilansowana dieta nie zawsze wystarczy. Cały czas rozwija się uczestnicząc w szkoleniach, kursach i warsztatach, aby jak najlepiej pomagać innym w powrocie do zdrowia. Stara się uświadamiać pacjentom, że żywienie ma znaczenie. Uczy ich świadomych i mądrych wyborów pamiętając, że żywienie nie może być karą.
3
Komentarze i opinie (0)