Berberyna – co to jest, na co pomaga, na co szkodzi?

Berberyna – czym jest?

Berberyna, w skrócie BBR, to – z chemicznego punktu widzenia – związek z grupy alkaloidów izochinolinowych, który występuje w niektórych gatunkach roślin, m.in. w berberysie europejskim (łac. Berberis vulgaris), na co zresztą wskazuje jej nazwa oraz w gorzkniku kanadyjskim (łac. Hydrastis canadensis). Suplementy diety zawierające berberynę dostępne są powszechnie na rynku farmaceutycznym i od pewnego czasu cieszą się sporą popularnością. Czy słusznie? Jakie są właściwości berberyny?

Jakie właściwości zdrowotne ma berberyna?

Surowce zielarskie zawierające w składzie berberynę, jak przywołany już berberys czy gorzknik, od dawna wykorzystywane są m.in. w tradycyjnej medycynie chińskiej jako środki w dolegliwościach układu pokarmowego, m.in. o właściwościach przeciwbiegunkowych. Obecnie, dzięki badaniom naukowym, wiemy także całkiem dobrze, jakie jest działanie berberyny jako pojedynczego składnika. Zakres jej aktywności leczniczej jest bardzo szeroki i zarazem imponujący. Wiadomo m.in., że berberyna:

• wykazuje właściwości przeciwzapalne i właściwości antyoksydacyjne;
• reguluje stężenie glukozy we krwi;
• obniża poziom cholesterolu i trójglicerydów;
• łagodnie obniża ciśnienie krwi;
• wspomaga funkcjonowanie narządu wzroku;
• działa przeciwgrzybiczo i przeciwpierwotniaczo;
• działa przeciwbiegunkowo;
• działa przeciwdepresyjnie.

Dane płynące z badań klinicznych są całkiem obiecujące i potwierdzają wysoki potencjał berberyny jako środka wspomagającego leczenie cukrzycy typu 2 . Wykazano, że mechanizm zaangażowany w tę aktywność jest złożony i polega m.in. na podnoszeniu poziomu adiponektyny (białko produkowane przez komórki tłuszczowe, bierze udział w przemianach glukozy oraz kwasów tłuszczowych), a także hamowaniu rozkładu węglowodanów złożonych do cukrów prostych. Oczywiście spożywania berberyny nie można traktować na równi z konwencjonalną terapią, jednak u osób w początkowym stadium choroby suplementy diety z tym środkiem mogą przynieść wiele dobrego.

Poza tym, badania wykazały, że berberyna wpływa na hamowanie rozkładu niektórych neuroprzekaźników (w szczególności serotoniny i dopaminy) w mózgu, podobnie jak wybrane grupy leków przeciwdepresyjnych. Jest bowiem selektywnym inhibitorem monoaminooksydaz (MAO).

Badacze podkreślają ponadto, że berberyna posiada potencjał leczniczy w zakresie wspomagania terapii niealkoholowego stłuszczenia wątroby (NAFLD), a także jako środek o działaniu przeciwnowotworowym (badania na komórkach i zwierzętach).

Na co działa berberyna?

Korzyści wynikające ze stosowania berberyny mogą odnieść osoby cierpiące z powodu insulinooporności oraz zaburzeń profilu lipidowego lub poszukujące naturalnego wspomagania dla konwencjonalnej terapii leczenia cukrzycy.

Poza tym spożywanie berberyny pozytywnie wpływa na spalanie tkanki tłuszczowej, w związku z czym połączenie jej suplementacji ze zmianą nawyków żywieniowych, może stanowić element terapii wspomagającej leczenie otyłości. Dodatkowo można wykorzystywać jej skuteczność także w profilaktyce nadciśnienia tętniczego.

Warto zaznaczyć, że berberyna jest substancją bezpieczną dla osób z chorobami wątroby – nie wykazuje działania toksycznego.

Jak stosować berberynę?

Suplement diety z berberyną powinien być stosowany zgodnie z zaleceniami na ulotce. Najczęściej spotykane dawkowanie zakłada stosowanie berberyny w ilości od 500 mg do 1500 mg na dzień.

W sprzedaży dostępne są rozmaite suplementy diety z berberyną w składzie. Niektóre z nich zawierają ją w postaci chlorowodorku, inne w formie chlorku lub siarczanu. Różnice pomiędzy nimi dotyczą przede wszystkim przyswajalności (np. chlorek berberyny wchłania się lepiej niż chlorowodorek) oraz ceny.

Dostępność środków z berberyną jest powszechna. Można je nabyć zarówno w aptekach, jak i sklepach zielarskich.

Berberyna – skutki uboczne

Zastosowanie berberyny w rekomendowanych dawkach uznaje się za bezpieczne. Przy spożyciu wyższym niż zalecane pojawiać się mogą skutki uboczne. Najczęściej obserwowane to dolegliwości ze strony układu pokarmowego: bóle brzucha, nudności i wymioty. Łagodne skutki uboczne berberyny najczęściej ustępują po odstawieniu suplementu.

W poważniejszych przypadkach dochodzi niekiedy do nasilonych spadków poziomu cukru we krwi oraz wzmożonego działania hipotensyjnego. Co więcej, zbyt duże dawki berberyny mogą prowadzić do uszkodzenia wątroby.

Ponieważ berberyna, jako alkaloid, jest środkiem posiadającym silne działanie, podczas jej stosowania wskazane jest wprowadzanie przerw. Na podstawie dostępnych badań uznaje się, że bezpiecznie można ją zażywać (zgodnie z dawkowaniem) do 6 tygodni.

Berberyna – kto nie powinien jej stosować?

Stosowania berberyny powinny unikać kobiety ciężarne oraz karmiące piersią. Nie należy jej także podawać dzieciom oraz osobom uczulonym na tę substancję lub którykolwiek z innych składników obecnych w danym preparacie.

Należy zachować szczególną ostrożność podczas jednoczesnego przyjmowania suplementów berberyny i leków:

• stosowanych w leczeniu cukrzycy (hipoglikemicznych, obniżających poziom cukru we krwi);
• obniżających poziom cholesterolu;
• obniżających ciśnienie krwi;
• uspokajających;
• działających przeciwzakrzepowo;
• kodeiny oraz dekstrametorfanu (środki o działaniu przeciwkaszlowym).

Przyjmowanie berberyny w przypadku zażywania jakichkolwiek z powyższych leków najlepiej poprzedzić konsultacją z lekarzem lub farmaceutą.