Bergamotka – co to jest, jak działa, właściwości

Co to jest bergamotka?

Bergamota (Citrus bergamia Risso & Poiteau), a właściwie pomarańcza bergamota, jest drzewem cytrusowym należącym do rodziny rutowatych (Rutaceae). Jej ojczyzną są najprawdopodobniej Indie, jednak obecnie uprawia się ją wyłącznie w jednym z południowych regionów Włoch – Kalabrii. Stąd często określa się ją mianem „klejnotu Kalabrii”. Owoce bergamoty charakteryzuje cierpki smak. Choć ogólnym pokrojem przypominają nieco limonkę i cytrynę, to jednak ich skórka jest zdecydowanie grubsza i w charakterystyczny sposób pofałdowana. To także skóra stanowi główny surowiec wykorzystywany w produkcji olejku bergamotowego. Z miąższu owocowego pozyskuje się dodatkowo wyciągi, które stanowią składnik wielu suplementów diety. Poza tym bergamotę stosuje się także w przemyśle perfumeryjnym oraz spożywczym, np. do aromatyzowania herbat lub cukierków.

Właściwości olejku z bergamotki

Jak zatem działa bergamotka? Zacznijmy od przedstawienia cennych właściwości zawartego w niej olejku. Charakteryzuje go intensywnie cytrusowy zapach oraz gorzki smak. W jego składzie obecne są takie związki jak m.in. limonen, linalol, bergapten, bergamotyna oraz pineny. Obecność oraz zawartość poszczególnych składników może się nieco różnić w zależności od miejsca pochodzenia surowca. Olejek bergamotowy, który pozyskuje się głównie ze skórki oraz owoców, prezentuje szereg cennych właściwości leczniczych.

Tradycyjnie wykorzystuje się go jako środek o działaniu przeciwdrobnoustrojowym, m.in. w leczeniu stanów zapalnych gardła, migdałków, a także jako środek przeciwkaszlowy. Wykazano, że olejek bergamotowy jest skuteczny w zwalczaniu licznych szczepów bakterii, grzybów (w tym C. albicans), dermatofitów oraz wirusów. Co więcej, niektóre z badań potwierdziły jego korzystny wpływ na układ nerwowy, układ krążenia oraz wątrobę, co wiązano z wysokim potencjałem przeciwutleniającym.

Środek ten jest ponadto na szeroką skalę wykorzystywany w aromaterapii. Wdychanie oparów olejku bergamotowego wywołuje efekt uspokojenia i relaksacji, dlatego też polecany jest osobom zestresowanym i odczuwającym niepokój.

Działanie wyciągu z bergamotki a poziom cholesterolu

Poza olejkiem, na rynku suplementów diety dostępne są preparaty zawierające w składzie ekstrakty z miąższu bergamoty. Dedykowane są one przede wszystkim osobom chcącym zadbać o właściwy poziom cholesterolu. Jak zatem w tym względzie działa bergamotka? Otóż za korzystne oddziaływanie na profil lipidowy surowca odpowiadają przede wszystkim wybrane związki fenolowe określane mianem standaryzowanej frakcji polifenolowej z bergamoty, w skrócie BPF (ang. bergamot polyphenolic fraction). Wskutek ich strukturalnego podobieństwa do popularnych leków obniżających poziom cholesterolu jakimi są statyny , naukowcy wysnuli hipotezę, że ich działanie może być zbliżone. Okazało się, że mieli rację. Statyny, choć stosowane na szeroką skalę, nie przez wszystkich pacjentów są dobrze tolerowane. Stąd podjęto próby sprawdzenia „statynopodobnego” działania bergamoty na ludziach.

Przegląd badań z 2019 roku wykazał, że bergamotka może obniżać poziom lipidów w organizmie i jednocześnie zmniejszać ryzyko chorób sercowo-naczyniowych. Badania wykazały, że przyjmowanie codziennego suplementu frakcji polifenolowej pochodzącej z bergamotki (BPF) pozytywnie wpływana poziom cholesterolu całkowitego, cholesterolu LDL i trójglicerydów oraz zwiększa poziom lipoprotein o wysokiej gęstości (HDL) zwanych także „dobrym cholesterolem”. W badaniach zaobserwowano także regulujący wpływ BPF na poziom cukru we krwi.

Jak można przeczytać w opracowaniu Polskiego Towarzystwa Kardiologicznego z 2018 roku, szczególne korzyści płynące ze stosowania BPF mogą odnieść:

• pacjenci z grupy niskiego bądź umiarkowanego ryzyka sercowo-naczyniowego, u których stężenie frakcji LDL („zły cholesterol”) wynosi 20-40% ponad normę i gdy na dany moment nie występuje konieczność włączenia farmakoterapii;
• chorzy, którzy z własnej woli unikają lub odmawiają stosowania statyn;
• pacjenci, w przypadku których pożądane jest addytywne działanie BPF (np. gdy nie można zwiększyć dawki statyny)

Poza wpływem na poziom cholesterolu, dowiedziono ponadto skuteczności BPH w ograniczeniu stłuszczania wątroby , a także w leczeniu zaburzeń erekcji u mężczyzn cierpiących na cukrzycę typu 2.

Bergamotka – przeciwwskazania

Suplementy bergmotki uznawane są za bezpieczne w użyciu, jeśli stosowane zgodnie z zaleceniami. Do chwili obecnej pojawiło się kilka doniesień o niepożądanych skutkach ubocznych, które dotyczą jednak miejscowego stosowania olejku bergamotkowego na skórę. Ponieważ brak badań dotyczących bezpieczeństwa stosowania bergamoty w czasie ciąży oraz laktacji, w okresach tych nie powinna być przyjmowana. Poza tym preparaty bergamoty nie są wskazane do stosowania u dzieci. Jeśli na stałe zażywane są leki, zwłaszcza wpływające na poziom cholesterolu oraz kardiologiczne, stosowanie suplementów bergamoty powinno zostać poprzedzone konsultacją z lekarzem.