Wiązówka błotna – właściwości, działanie, zastosowanie, przeciwwskazania

Wiązówka błotna – co to za roślina i jak wygląda?

Wiązówka błotna (Filipendula ulmaria) zwana jest tawułą łąkową lub błotną, królową łąk, kozią brodą, kropidłem błotnym czy też goryczkowym zielem. Ta wieloletnia bylina z rodziny różowatych (Rosaceae) występuje w Azji oraz w północnej i środkowej Europie. Wiązówka błotna w Polsce rośnie pospolicie w całym kraju. Można ją spotkać na podmokłych terenach, blisko rzek, stawów, jezior, często w towarzystwie trzciny czy tataraku.

Wysokość wiązówki błotnej dochodzi do 2 m. Roślina ma grube, rozgałęzione kłącza oraz rozgałęzioną ulistnioną łodygę. Z wierzchu nagie i ciemnozielone liście, od spodu są biało-filcowate. Kwiat wiązówki jest pachnący, o białej lub żółtawej barwie – kiedy wiązówka kwitnie, tworzy baldachokształtny kwiatostan. Owoc stanowi skręcona spiralnie niełupka. Okres kwitnienia rośliny przypada na czas letni: od czerwca do sierpnia. W Polsce mamy też inne gatunki wiązówki, np. wiązówkę czerwoną (Filipendula rubra), która jest tylko rośliną ozdobną.

Uprawa wiązówki błotnej nie jest trudna. Roślina będzie dobrze rosła w okolicach np. oczka wodnego. Roślinę można kupić jako mały krzew w doniczce lub wysiać nasiona wiązówki błotnej do skrzynki z ziemią. Potem wyrośnięte sadzonki wysadza się do ogrodu.

Jakie składniki odpowiadają za działanie lecznicze wiązówki?

Surowiec zielarski wiązówki błotnej stanowi kwiat (Ulmariae Flos), ziele (Herba), liść i kłącze wraz z korzeniami (Folium et Rhizoma Ulmariae). Liście i ziele pozyskuje się od maja do lipca, kwiaty – od czerwca do połowy sierpnia, a kłącza – wiosną, późnym latem lub jesienią. Zebrany surowiec należy luźno rozłożyć na papierze lub zebrać w wiązki (powiesić pod sufitem) i suszyć w temperaturze około 30^oC w suchym, ciemnym i przewiewnym miejscu.

Badania naukowe potwierdziły obecność kwasu salicylowego w wiązówce błotnej, a także aldehydu salicylowego. Ponadto w roślinie obecne są flawonoidy, glikozydy fenolowe, garbniki, olejki eteryczne. Kwiaty, liście, łodygi i owoce zawierają flawonoidy takie jak rutozyd, hiperozyd, spireozyd, glikozyd kemferolu i kwercetynę. W kwiatach wykryto też garbniki, kwasy organiczne (salicylowy, askorbowy, cytrynowy), kumaryny, gaulterynę i izosalicyny. Ponadto zawierają one olejek eteryczny, w skład którego wchodzą: salicylan metylu, wanilina, aldehyd salicylowy, heliotropia.

Pyłek kwiatowy wiązówki zawiera witaminy: B₁, B₂, C oraz E. W zielu zaś obecny jest hiperozyd, izokwercytryna, spireozyd, awikularyna, kwercetyna, zaś w korzeniach – hiperozyd, rutozyd, kwercytyna, kwercetyna, awikularyna, spireozyd, luteolina. W zielu i korzeniach zidentyfikowano 18 fenolokwasów, m.in. syryngowy, wanilinowy, galusowy. Dzięki tym składnikom możliwe jest działanie lecznicze wiązówki.

Wiązówka błotna – właściwości i zastosowanie

Działanie wiązówki błotnej doceniła medycyna naturalna. W ziołolecznictwie zaleca się stosowanie wiązówki błotnej na stawy w chorobach reumatycznych, a dodatkowo na:

• przeziębienia, grypę,
• gorączkę,
• chorobę wrzodową,
• zapalenia układu oddechowego,
• problemy z trawieniem,
• egzemy bakteryjne.

Na co pomaga wiązówka? To cenne zioło jest świetnym środkiem napotnym, przeciwgorączkowym, przeciwwirusowym, moczopędnym. Oczyszcza krew, działa przeciwzapalnie i przeciwbólowo. Zalecane jest też w leczeniu stanu zapalnego gardła, anginie, a nawet zapaleniu oskrzeli.

Ekstrakty z ziela wiązówki – dzięki właściwościom przeciwbakteryjnym – stosuje się w zwalczaniu bakterii, m.in. gronkowca złocistego, paciorkowca czy pałeczki zapalenia płuc. Wyciągi z kwiatów pomocne są przy biegunkach, zgadze, nadkwasocie, wrzodach. Wyizolowany z liści rutozyd D (związek garbnikowy) wykazuje działanie przeciwnowotworowe. Wiązówka błotna może być też naturalnym środkiem na odchudzanie, gdyż wspomaga trawienie i usuwa z organizmu szkodliwe produkty przemiany materii.

Zewnętrznie preparaty z wiązówki błotnej (napar, nalewka) stosuje się na rany, wrzody, zakażenia skóry, trądzik, zapalenie spojówek.

Wiązówka błotna w kosmetyce

Preparaty z wiązówką błotną stosowane są do pielęgnacji skóry i włosów ze skłonnością do przetłuszczania się. Działają ściągająco, przeciwzapalnie, a także zapobiegają powstawaniu przebarwień.

Wyciągi z wiązówki zwężają rozszerzone pory i działają antybakteryjnie, zalecane są też przy trądziku. Przyjemny migdałowy zapach wiązówki błotnej znalazł zastosowanie w aromaterapii, np. do kąpieli rozluźniających i uspokajających.

Wiązówka błotna w aptece i kuchni

Wiązówkę można kupić w aptece i sklepach zielarskich pod postacią ziela, mieszanek herbacianych, kapsułek i tabletek. Herbata z wiązówki błotnej zalecana jest przy przeziębieniu i reumatyzmie. Cena wiązówki błotnej jest przystępna, warto więc mieć to ziele w swojej apteczce.

Dawniej, w czasach niedostatku, spożywano gotowane korzenie wiązówki, a kwiatami aromatyzowano napoje alkoholowe. Ze względu na intensywny migdałowy zapach kwiaty dodaje się do przetworów owocowych. Młode listki sprawdzają się jako dodatek do lemoniady.

Jak parzyć wiązówkę?

Napar z wiązówki błotnej wykazuje właściwości lecznicze, warto więc po niego sięgać, gdy mamy problemy zdrowotne. Wystarczy tylko 1 łyżkę kwiatów zalać szklanką wrzącej wody i zaparzać pod przykryciem przez 15 minut. Po tym czasie napar przecedzić i pić 3 razy dziennie po ¹/₃ szklanki.

Wiązówka błotna – przeciwwskazania

Jak każde zioło o właściwościach leczniczych, wiązówka błotna ma pewne ograniczenia w stosowaniu.

• Wiązówka zawiera salicylany, jeśli więc ktoś jest na nie uczulony, nie może stosować preparatów z tej rośliny.
• Nie zaleca się podawania preparatów z ziela wiązówki dzieciom do 12. roku życia.
• Wiązówka u kobiet w ciąży i matek karmiących piersią także nie powinna być stosowana.