Rak jelita cienkiego – przyczyny
Do raka jelita cienkiego predysponuje kilka chorób lub nawyków związanych ze stylem życia. Należą do nich:
- palenie tytoniu,
- nadmierne spożywanie alkoholu,
- choroba Leśniowskiego-Crohna,
- choroby genetyczne (zespół polipowatości rodzinnej, zespół Lyncha, zespół Peutza-Jeghersa),
- celiakia,
- AIDS,
- przebyte usunięcie pęcherzyka żółciowego.
Rak jelita cienkiego – objawy
Rak jelita cienkiego długo pozostaje utajony i nie daje żadnych typowych objawów. Nie prowadzi się rutynowego badania jelita cienkiego ze względu na bardzo ograniczoną dostępność do skutecznych metod diagnostycznych. Niepokój powinny wzbudzić:
- utrzymujące się objawy zatkania przewodu pokarmowego – ze względu na niewielki przekrój światła jelita cienkiego istnieje ryzyko pojawienia się objawów związanych z niedrożnością przewodu pokarmowego; należą do nich wymioty, nieoddawanie stolca i gazów, wzdęcia bez oddawania gazów; podobne objawy dotyczą sytuacji „wpadnięcia” jednej części jelita w drugie, czyli wgłobienia;
- anemia – utrzymująca się niedokrwistość i utrata żelaza bez znanego źródła nakazuje zachować czujność, ponieważ częstym źródłem krwawień są zmiany w obrębie przewodu pokarmowego;
- krwotoki z odbytu lub krew w stolcu – po wykluczeniu innych źródeł krwawienia (np. hemoroidów lub raka jelita grubego) należy szukać przyczyn również w jelicie cienkim;
- wyczuwalny opór w jamie brzusznej – stosunkowo rzadki symptom raka jelita, który wskazuje na duże zaawansowanie choroby;
- chudnięcie – niewyjaśniona utrata kilogramów mimo zachowanego apetytu i niestosowania diety odchudzającej może wskazywać na toczącą się chorobę, w tym raka jelita cienkiego;
- bóle brzuch a – nieustalone źródło bólów brzucha jest niepokojącym objawem, który może także być związany z chorobą nowotworową; bóle w przebiegu raka jelita cienkiego zwykle są zlokalizowane w środkowej części jamy brzusznej i nie są związane ze spożywaniem pokarmów lub porą dnia.
Czytaj również: Chłoniak nieziarniczy – przyczyny, objawy, leczenie, rokowanie
Rak jelita cienkiego – diagnostyka
Podstawą dobrze przeprowadzonej diagnostyki raka jelita cienkiego jest zebranie dokładnego wywiadu od chorego oraz wnikliwe zbadanie brzucha. Postępowanie lekarz powinien rozpocząć od zlecenia podstawowych badań – morfologii krwi, oceny funkcjonowania wątroby, kału na krew utajoną.
Podstawową metodą obrazowania jest RTG jamy brzusznej z kontrastem, jednakże nie jest to sposób bardzo dokładny (pomimo prawidłowego obrazu w jelicie nadal może być obecny rak). Pomóc może wykonanie tomografii komputerowej lub rezonansu magnetycznego, jednak do pełnej oceny jelita cienkiego zalecane jest wykonanie jednego z trzech nowoczesnych badań diagnostycznych:
- enteroklizy, czyli podawaniu kontrastu bezpośrednio do dwunastnicy przez zgłębnik jelitowy, a następnie wykonania badania obrazowego (tomografii komputerowej lub rezonansu magnetycznego);
- enteroskopii balonowej, czyli inwazyjnego zabiegu polegającego na włożeniu długiego endoskopu z balonem na końcu, który umożliwia obejrzenie całego jelita cienkiego, pobranie próbki, usunięcie polipów lub zatamowanie krwotoku;
- endoskopii kapsułkowej, czyli podaniu do połknięcia specjalnej kapsuły z kamerą rejestrującą zapis obrazu z wnętrza jelit, który następnie jest przekazywany do zewnętrznego odbiornika; wadą badania jest jego wysoki koszt oraz brak możliwości pobrania wycinka.
Rak jelita cienkiego – rodzaje i leczenie
Jak wspomniano powyżej, nowotwory jelita cienkiego dzielą się na łagodne i złośliwe. Różne jest ich rokowanie oraz sposób leczenia.
Nowotworami łagodnymi jelita cienkiego są polipy dwóch rodzajów – kosmkowy oraz cewkowy (podobnie jak w jelicie grubym). Same polipy stanowią podłoże do rozwoju raka jelita cienkiego w przyszłości, do czego może dojść za kilka lat od momentu ich pojawienia się w jelicie. Gdy polip nie jest zbyt rozległy, istnieje możliwość usunięcia go podczas enteroskopii balonowej i wykonania badania histopatologicznego. Lekarz musi uważać, by pobrać wystarczającą ilość materiału o odpowiedniej jakości – wykluczenie obecności komórek nowotworu złośliwego w próbce wcale nie musi oznaczać braku raka w głębiej położonych warstwach guza. W przypadku guzów dużych, które powodują dolegliwości (krwawienia, niedrożność, opór w jamie brzusznej, bóle), wskazane jest ich wycięcie klasyczną metodą operacyjną.
Do złośliwych nowotworów jelita cienkiego zaliczamy:
- gruczolakoraki (klasyczne raki jelita cienkiego),
- rakowiaki,
- mięsaki,
- chłoniaki,
- guzy przerzutowe.
Podstawową metodą leczenia gruczolakoraków jelita cienkiego jest operacja – chirurg usuwa część jelita z nowotworem i okoliczne nacieki, które następnie łączy ze sobą i odtwarza ciągłość przewodu pokarmowego. Dodatkowo wskazane jest usunięcie regionalnych węzłów chłonnych, które mogą być zajęte przez chorobę. Po operacji czasami stosuje się uzupełniającą chemioterapię (np. mitomycynę, doksorubicynę, 5-fluorouracyl), jednak nie ma ustalonego schematu postępowania.
Gruczolakoraki jelita cienkiego mogą dawać przerzuty do narządów odległych, głównie wątroby i płuc.
Rak jelita cienkiego – rokowanie
Guzy łagodne jelita cienkiego cechuje bardzo dobre rokowanie (uwaga – mogą nawracać, dlatego należy udawać się na okresowe kontrole lekarskie po usunięciu). Rokowanie w przypadkach złośliwych raków jelita jest umiarkowanie złe – jedynie 10–30% chorych przeżywa 5 lat po wykonaniu operacji.
Podejrzenie raka – do kogo się udać?
W przypadku stwierdzenia niepokojących objawów ze strony układu pokarmowego należy niezwłocznie udać się do lekarza pierwszego kontaktu, który zbierze wywiad, zbada i zaleci poszerzenie diagnostyki. Specjalistą prowadzącym leczenie raka jelita cienkiego jest zwykle chirurg-onkolog.
