Usunięcie pęcherzyka żółciowego – czym jest?

Pęcherzyk żółciowy – grupa ryzyka

Kamica pęcherzyka żółciowego (służącego do magazynowania i zagęszczania żółci) to tworzenie i gromadzenie się w nim złogów. Najczęściej są to złogi cholesterolowe, ale zdarzają się również złogi barwnikowe i mieszane. Częściej chorują kobiety, a ryzyko zachorowania wzrasta z wiekiem. Na rozwój choroby mają również wpływ czynniki genetyczne.

Czynnikami ryzyka w powstawaniu kamieni żółciowych są:

• płeć żeńska, doustna antykoncepcja, liczne ciąże,
• wiek,
• otyłość (a zwłaszcza gwałtowne odchudzanie się),
• czynniki genetyczne,
• cukrzyca,
• wysoki poziom cholesterolu i trójglicerydów we krwi,
• inne choroby: choroba wieńcowa, wirusowe zapalenie wątroby typu C, marskość wątroby, długotrwałe żywienie pozajelitowe, stan po wagotonii czy resekcji żołądka.

50% pacjentów ma tzw. kamicę bezobjawową, pozostali rozwijają objawy. Kamienie mogą powstawać w samym pęcherzyku, a także w drogach żółciowych. Prowadzą do powstania stanu zapalnego. W przypadku przedostania się złogu do przewodu trzustkowego i zatkania przewodu występuje groźne powikłanie w postaci ostrego zapalenia trzustki.

Co to jest zapalenie pęcherzyka żółciowego?

Powstaje w przypadku zatkania przez złóg przewodu pęcherzykowego, co powoduje obrzęk pęcherzyka i jego ściany. Ściana pęcherzyka staje się niedokrwiona, występują krwawienia podśluzówkowe i owrzodzenia, co prowadzi do nacieku zapalnego. W ścianie pęcherzyka dochodzi do szeregu zmian, włącznie ze zmianami martwiczymi. Do jego przedziurawienia dochodzi rzadko. Bardzo rzadko może powstać przetoka pęcherzyka z jelitem i wydostanie się kamieni do jelita, zwykle do dwunastnicy (mogące spowodować niedrożność mechaniczną przewodu pokarmowego). Z racji swojego położenia wokół objętego stanem zapalnym pęcherzyka tworzy się naciek okołopęcherzykowy, ograniczający zapalenie. Do rozlanego zapalenia otrzewnej dochodzi w 1% przypadków. Innymi zmianami są wodniak i ropniak pęcherzyka żółciowego. Powstają one, gdy złóg zaklinuje się w szyi pęcherzyka, uniemożliwiając odpływ żółci. Dochodzi wtedy do pogrubienia ściany pęcherzyka. Zawartość pęcherzyka zmienia się, powstaje wodniak, a w przypadku jej zakażenia – ropniak.

W następstwie ostrego zapalenia pęcherzyka żółciowego powstaje włóknienie jego ściany i przewlekłe zmiany zapalne. Również przewlekłe zapalenie (czasem bezobjawowe) może łatwo przejść w ostry stan zapalny.

Przeczytaj: Wymiotowanie żółcią – co oznacza?

Zapalenie pęcherzyka żółciowego – objawy

Typowym objawem jest ból w prawym podżebrzu, promieniujący do placów i łopatki. Towarzyszą mu nudności i wymioty. Jest to tzw. kolka wątrobowa. Trwa zwykle dłużej niż 30 min. W przypadku ostrego zapalenia pęcherzyka żółciowego występuje żywa bolesność, zwiększone napięcie mięśniowe okolicy podżebrowej i inne objawy badane przez lekarza, jak objaw Chełmońskiego, czyli bolesność przy wstrząsaniu tej okolicy. W przypadku zapalenia występuje również gorączka.

W badaniach krwi zwykle podwyższone są: liczba białych krwinek oraz wskaźniki stanu zapalnego (białko CRP). Rzadko dochodzi do nieznacznego zwiększenia stężenia bilirubiny.

Podstawowe znaczenie ma badanie USG jamy brzusznej. Pozwala ono nie tylko na uwidocznienie złogów, które są bardzo dobrze widoczne w USG, ale również na stwierdzenie pogrubienia ściany pęcherzyka, wolnego płynu w jego okolicy czy ocenę dróg żółciowych – czy nie są poszerzone, co mogłoby sugerować współistnienie kamicy przewodowej.

Zapalenie pęcherzyka żółciowego – leczenie

W przypadku kolki wątrobowej bez zapalenia pęcherzyka żółciowego ból przechodzi po zastosowaniu diety ścisłej, leków rozkurczowych i przeciwbólowych. W przypadku ostrego zapalenia pęcherzyka żółciowego takie postępowanie jest niewystarczające. Stosuje się antybiotyki dożylnie, jednak podstawową metodą leczenia jest leczenie chirurgiczne. Bywa, że operację trzeba wykonać w trybie ostrego dyżuru, czasem udaje się opanować stan zapalny, a cholecystektomię przeprowadzić po kilku dniach w mniejszym nacieku. W przypadku objawowej kamicy żółciowej operację przeprowadza się w trybie planowym.

Obecnie większość cholecystektomii wykonuje się laparoskopowo. Poprzez niewielkie nacięcia w powłokach jamy brzusznej wprowadza się kamerę oraz narzędzia chirurgiczne. W przypadku operacji klasycznej cięcie wykonuje się w okolicy podżebrowej. Operację wykonuje się w znieczuleniu ogólnym. Zazwyczaj w loży po pęcherzyku pozostawia się dren.

Operacja metodą laparoskopową jest skuteczna i bezpieczna, wiąże się z mniejszym bólem niż po operacji klasycznej, szybszym powrotem do normalnej aktywności i krótszym pobytem w szpitalu, a także mniejszymi bliznami oraz mniejszą liczbą powikłań po operacji, takich jak infekcja rany czy wystąpienie przepukliny w bliźnie pooperacyjnej.

Powikłaniem cholecystektomii może być uszkodzenie dróg żółciowych, czasem powikłane zapaleniem otrzewnej i wymagające ponownej operacji.

Kamica przewodowa

W przypadku kamicy przewodowej złogi blokują odpływ żółci z przewodów żółciowych, co również może doprowadzać do stanu zapalnego. U około 10-15 % osób z kamicą pęcherzyka żółciowego występuje kamica przewodowa. Często jest ona bezobjawowa. W przypadku zapalenia dróg żółciowych charakterystyczne objawy to: ból w prawym podżebrzu, gorączka oraz żółtaczka. Podwyższone jest stężenie bilirubiny we krwi.

Postępowanie z wyboru to endoskopowe odbarczenie dróg żółciowych (ECPW – endoskopowa cholangiopankreatografia wsteczna). Drogą gastroskopii dochodzi się do dwunastnicy, odnajduje ujście przewodu żółciowego wspólnego, wprowadza do niego cewnik i podaje kontrast. Wykonuje się zdjęcie rentgenowskie, uwidaczniające przewód i złogi. Wykorzystując specjalne narzędzia, można usunąć złogi z przewodu. U pacjentów, u których współistnieje kamica przewodowa i pęcherzyka żółciowego, ECPW wykonuje się planowo przed cholecysektomią.

Rak pęcherzyka żółciowego

Rak pęcherzyka żółciowego jest rzadkim nowotworem złośliwym. Jego ryzyko wzrasta wraz z wiekiem. Głównymi czynnikami ryzyka jest płeć żeńska, kamica pęcherzyka żółciowego (przewlekłe stany zapalne powodują zmiany w ścianie pęcherzyka, mogące prowadzić do przemiany nowotworowej), otyłość, alkoholizm, anomalie anatomiczne dróg żółciowych czy przewlekłe zakażenie salmonellą.

Rak pęcherzyka żółciowego jest bardzo często bezobjawowy. Objawy są niecharakterystyczne, czasem podobne jak w kamicy:

• ból w prawym podżebrzu,
• objawy zastoju żółci (żółtaczka, stolce tłuszczowe, świąd skóry),
• zmęczenie,
• złe samopoczucie,
• spadek masy ciała,
• nietolerancja tłustych potraw,
• nudności i wymioty,
• czasem wyczuwalny guz w prawym nadbrzuszu.

Leczenie jest głownie operacyjne – wycięcie pęcherzyka żółciowego (operacja klasyczna) z szerokim marginesem otaczających tkanek. Niestety, w większości przypadków w momencie rozpoznania rak jest już nieoperacyjny.