Mykobakterioza (mikobakterioza) jest chorobą, która przebiegiem i objawami przypominać może gruźlicę. Przyczyną schorzenia są bakterie z grupy NTM/MOTT. Na zakażenie prątkami niegruźliczymi (atypowymi) narażone są osoby z pylicą płuc, mukowiscydozą czy poddane immunosupresji w HIV (AIDS). Objawy mykobakteriozy to m.in.: duszący, przewlekły kaszel, odkrztuszanie plwociny, czasem ból w klatce piersiowej i krwioplucie. Jak leczyć mykobakteriozę?
Mykobakterioza – przyczyny, objawy i leczenie mikobakteriozy
Spis treści
Mykobakterioza – czy to gruźlica?
Mykobakteriozy (mikobakteriozy) to grupa chorób przebiegających podobnie do gruźlicy, o nieco innej biologii, wymagającej modyfikacji leczenia przeciwprątkowego. Do zakażenia dochodzi przez inhalację skażonych aerozoli wodnych i nie ma możliwości zarażenia się od innego człowieka lub od zwierzęcia.
Częściej chorują osoby z licznymi schorzeniami przewlekłymi – takimi jak pylica, POChP (przewlekła obturacyjna choroba płuc). Do rozpoznania konieczne jest pobranie 3 próbówek z plwociną (badanie plwociny) na badanie bakterioskopowe i posiew.
Leczenie mykobakteriozy należy kontynuować 12 miesięcy od uzyskania ujemnych wyników posiewów i zwykle wymaga podania RMP (ryfampicyny), etambutolu i izoniazydu z dodaniem antybiotyku z grupy makrolidów w przypadkach opornych na podstawowe leczenie.
Sprawdź również: Odkrztuszanie plwociny (flegmy)
Przyczyny mykobakteriozy – prątki (NTM i MOTT)
Mykobakteriozy są chorobami zapalnymi spowodowanymi zarażeniem znanym czynnikiem swoistym – bakteriami z grupy NTM/MOTT (non-tuberculous mycobacteria oraz mycobacteria other than tuberculosis) o właściwościach indukujących zapalenie ziarniniakowate z wytworzeniem gruzełek zapalnych, podobnych w gruźlicy i mających właściwości destrukcyjne w płucach lub innych tkankach.
NTM są powszechne w przyrodzie, stanowią częstą florę bakteryjną zbiorowisk wodnych. Zarażenie prątkami następuje w przypadku bezpośredniej ekspozycji na zakażoną wodę w postaci aerozolu – wystarczy jednak czasem sama obecność w pobliżu takiego akwenu.
Większość zdrowej populacji miała lub będzie mieć styczność z tym patogenem. Obecne badania przemawiają przeciwko możliwości zarażenia między ludźmi i drogą odzwierzęcą.
Mykobakteriozy występują u chorych z uszkodzoną odpornością i nie tylko. Do czynników ryzyka zaliczamy: starszy wiek, palenie tytoniu, obecność współistniejących schorzeń przewlekłych, takich jak POChP, astma, zakażenie HIV.
Grupy chorych z częstą ekspozycją i jednoczasowym zakażeniem NTM/MOTT to:
- immunosupresja w HIV (AIDS),
- leczenie lekami czynnymi biologicznie anty-TNF w przebiegu chorób reumatycznych (TNF – białko zapalne o właściwościach indukujących apoptozę komórki, czyli naturalne jej obumieranie),
- pylica płuc,
- stan po przebyciu gruźlicy,
- mukowiscydoza,
- alkoholizm.
Rzadszą, ale dość często występującą grupą chorych, są kobiety w wieku około 60 lat, z zespołem wypadania płatka zastawki mitralnej (dwudzielnej) i zaburzeniami budowy klatki piersiowej (klatka piersiowa lejkowata), tzw. zespołem lady Windermere.
Prątki atypowe (niegruźlicze) – jak można się zarazić?
Mykobakteriozy są często tylko florą saprofityczną kolonizującą jedynie drogi oddechowe i u osób z prawidłową budową ciała, bez przewlekłych schorzeń nie powinny powodować zachorowania. W ciągu ostatnich 10 lat obserwujemy jednak znaczący wzrost rozpowszechnienia NTM, natomiast przyczyna takiego zjawiska pozostaje nieznana.
Zbyt szybki tryb życia, błędy dietetyczne i nieadekwatny, nadmierny wysiłek w pracy zawodowej sprzyjają zachorowaniom na bakteriozy, nawet u osób uprzednio nieleczonych, ale szczupłych (z niską urodzeniową wagą ciała).
Mykobakterioza – objawy mykobakterioz
Do dominujących objawów zaliczamy dolegliwości ze strony układu oddechowego. Początkowo mogą występować przewlekłe, trudno leczące się, nawracające infekcje górnych lub dolnych dróg oddechowych, duszący, przewlekły kaszel z odkrztuszaniem niecharakterystycznej plwociny, przewlekłe zmęczenie oraz stopniowe osłabienie z utratą apetytu i spadkiem wagi ciała, rzadziej gorączka czy poty nocne.
Można obserwować czasem krwioplucie, duszności i ból w klatce piersiowej. Po badaniu fizykalnym do diagnostyki należy dołączyć badania obrazujące – RTG klatki piersiowej i TK płuc – co dostarcza kolejnych materiałów diagnostycznych, ze względu na mało charakterystyczną symptomatologię opisywaną przez chorego.
Badanie plwociny na mykobakteriozę
W badaniu fizykalnym obserwować można ubytek masy mięśniowej, wdechowe ustawienie klatki piersiowej, wysiłek oddechowy, odkrztuszanie plwociny.
W badaniach radiologicznych na zdjęciu RTG mogą być obecne: guzkowe zacienienia w okolicach szczytów płuc, zmiany włókniste, ogniska niedodmowe lub nawet jamy przypominające gruźlicę. Potwierdzenie znajdujemy w TK, które wykorzystujemy również do różnicowania rozstrzeni oskrzeli.
Zaawansowana diagnostyka następuje w oddziale pulmonologii, gdzie wykonywana jest bronchoskopia (badanie płuc) z pobraniem materiału z popłuczyn oskrzelowych (BAL) oraz pobranie plwociny do badania mikrobiologicznego w 3 osobnych próbkach.
Hodowla na podłożu Ziela-Nielsena nie doprowadza do wyhodowania typowych prątków gruźlicy, dlatego diagności laboratoryjni wykonują jednoczasowo hodowle na podłożu Löwensteina-Jensena oraz stosują dokładną chromatografię próbek z uzyskaniem wyników w kierunku NTM.
Do rozpoznawanych podtypów MOTT (NTM) zaliczamy: Mycobacterium Kansasii, Avium Intracellulare, Abscessus, Xenopi. Próba tuberkulinowa oraz test IGRA (test interferonowy – Quantiferon) mają znaczenie uzupełniające.
Mykobakterioza – leczenie mykobakteriozy
Po ustaleniu dokładnego rozpoznania potrzebne jest włączenie szybkiego leczenia w warunkach oddziału leczenia gruźlicy. Potrzebne są leki przeciwgruźlicze, które uzupełniane są o leki makrolidowe (antybiotyk) ze względu na odmienną budowę prątka NTM w stosunku do typowej gruźlicy.
Leczenie mykobakteriozy jest długotrwałe i należy je kontynuować 12 miesięcy od stwierdzenia wyleczenia – ze względu na możliwość nawrotu infekcji. U osób zakażonych HIV prątki pozagruźlicze mogą powodować uogólniony stan zapalny (postacie pozapłucne i rozsiane). Do rozsiewu dochodzi w sytuacji głębokiej leukopenii, czyli przy znacznym niedoborze odpornościowych leukocytów.
Wówczas przebieg kliniczny jest ciężki i występuje przy tym znaczna gorączka (pyrexia), utrata łaknienia, nasilone poty nocne. Mogą współistnieć biegunki i bóle w jamie brzusznej.
Ze strony układu oddechowego występuje głównie uporczywy, męczący kaszel, dodatkowo powiększeniu ulegają węzły chłonne śródpiersia, co może powodować objawy uciskowe na nerw krtaniowy wsteczny.
Leczenie mykobakteriozy stosujemy zgodnie z akronimem RIZE – ryfampicyna, izoniazyd, etambutol w połączeniu z antybiotykami makrolidowymi (klarytromycyna, erytromycyna) lub fluorochinolonami (moksyfloksacyna).
Opublikowano: 31.08.2017;
aktualizacja: 23.02.2018
Oceń:
4.7
Ten tekst został napisany przez Eksperta, który posiada kierunkowe wykształcenie oraz doświadczenie. Nawiązując współpracę z autorytetami w danej dziedzinie nauki serwis Wylecz.to dba o najwyższą jakość i wiarygodność informacji publikowanych w serwisie. W Wylecz.to opieramy się na EBM (Evidence Based Medicine) – medycynie opartej na faktach i wiarygodnych źródłach.
Radosław Korczyk
Lekarz
Absolwent Wydziału Lekarskiego Śląskiego Uniwersytetu Medycznego w Katowicach. Specjalista chorób wewnętrznych.
118
Komentarze i opinie (0)