Choroby płuc – rodzaje, objawy, diagnoza, leczenie

Choroby płuc, zapalenie płuc

Pojęcie choroby płuc obejmuje wiele różnorodnych jednostek chorobowych – począwszy od chorób wywołanych przez bakterie, wirusy czy grzyby, poprzez uwarunkowaną genetycznie mukowiscydozę, a skończywszy na chorobach nowotworowych i raku płuca – głównej przyczynie śmierci pacjentów z rozpoznaną chorobą nowotworową.

Najczęstsze choroby płuc to: stany zapalnie o różnej etiologii (znane jako zapalenie płuc), astma, przewlekła obturacyjna choroba płuc (POChP), mukowiscydoza, gruźlica płuc, pylice płuc, ropień płuca, nowotwory płuc, w tym rak płuca.

Zapalenie płuc może wywoływać wiele patogenów. Istnieje wiele podziałów uwzględniających etiologię choroby. Według jednego z nich wyróżniamy:

• środowiskowo nabyte zapalenie płuc (wywołane np. przez pneumokoki czy H. influenzae),
• środowiskowo nabyte atypowe zapalenie płuc (wywołane przez atypowe patogeny, takie jak mykoplazmy, chlamydie, wirusy),
• wewnątrzszpitalne zapalenia płuc (zapalenie płuc, które wystąpiło u pacjenta po 4 godzinach od przyjęcia do szpitala),
• aspiracyjne zapalenie płuc (w przebiegu zaburzeń połykania, wymiotów czy patologii przełyku),
• przewlekłe zapalenie płuc,
• martwicze zapalenie płuc (wywołane przez patogeny beztlenowe),
• zapalenie płuc u osób z obniżoną odpornością (np. w przebiegu AIDS czy w zaawansowanej chorobie nowotworowej; wywołane przez patogeny oportunistyczne).

Przeczytaj jakie badania zleca lekarz od chorób płuc – pulmonolog.

Astma i przewlekła obturacyjna choroba płuc (POChP)

Astma jest często spotykaną przewlekłą, zapalną chorobą płuc. Charakteryzuje się ona upośledzeniem przepływu powietrza przez drogi oddechowe i ich przesadną reakcją na pewne substancje. Astma objawia się jako napadowa duszność, której towarzyszy świszczący oddech i kaszel.

Podstawowa klasyfikacja astmy wyróżnia jej postać alergiczną i niealergiczną. Objawy astmy alergicznej występują u osób uczulonych na pewne substancje, po kontakcie z danym alergenem, np. pyłkami traw czy określonymi pokarmami. Astma niealergiczna może objawiać się m.in. po sytuacjach stresowych, pod wpływem zimnego powietrza, a także po zażyciu kwasu acetylosalicylowego (tzw. astma aspirynowa).

Z kolei przewlekłą obturacyjną chorobą płuc (POChP) nazywamy przewlekłe zapalenie oskrzeli współistniejące z rozedmą płuc (rozdęciem fragmentu płuca). Główną przyczyną POChP jest palenie tytoniu. Objawy towarzyszące POChP to przewlekły kaszel z odkrztuszaniem plwociny oraz duszność. Wraz z postępem choroba niesie za sobą poważne powikłania – nadciśnienie płucne i tzw. serce płucne, co w konsekwencji prowadzi do niewydolności oddechowej oraz niewydolności serca.

Mukowiscydoza

Mukowiscydoza należy do uwarunkowanych genetycznie chorób płuc. Związana jest ona z defektem specjalnego białka – kanału chlorkowego. Defekt ten negatywnie wpływa na funkcję gruczołów zewnątrzwydzielniczych występujących w wielu narządach w ludzkim organizmie, np. w drogach oddechowych, trzustce, wątrobie, przewodzie pokarmowym, męskich narządach płciowych.

Objawy choroby dotyczą przede wszystkim układu oddechowego i pokarmowego. Gruczoły występujące w ścianie dróg oddechowych oraz gruczoły zewnątrzwydzielnicze trzustki produkują nadmiernie lepką wydzielinę, co skutkuje zatykaniem oskrzeli i przewodów wyprowadzających, a w następstwie – nawracającymi zapaleniami płuc oraz niewydolnością trzustki.

U pacjentów cierpiących na mukowiscydozę może również dochodzić do zamknięcia światła jelita i powstania niedrożności jelit. U mężczyzn, z powodu niedrożności nasieniowodów, często występuje niepłodność. Zaburzenia w obrębie wątroby obejmują upośledzenie transportu produkowanej w niej żółci, co skutkuje rozwojem jej marskości, tzw. marskości żółciowej.

Gruźlica płuc

Gruźlica jest zakaźną chorobą płuc wywołaną przez prątka Mycobacterium tuberculosis. W 2012 roku w Polsce zarejestrowano ponad 7500 nowych przypadków choroby. Źródłem zakażenia jest chory człowiek, który usuwa prątki ze swojego organizmu (np. w czasie kaszlu). Wniknięcie prątków do organizmu zdrowego człowieka zwykle przebiega bez objawów, a patogeny osiedlają się w płucach, tworząc tzw. gruzełki. Zwykle zakażenie nie ujawnia się przez całe życie osoby zakażonej. Natomiast w sytuacji osłabienia odporności, prątki mogą ulec reaktywacji i spowodować rozwój choroby.

Pylice płuc

Pylice płuc są grupa chorób płuc, w których czynnikiem sprawczym są wdychane pyły węgla, azbestu, krzemu czy berylu. Cząsteczki te, transportowane przez drogi oddechowe do pęcherzyków płucnych, osadzają się w nich i pobudzają włóknienie miąższu płuca. Prowadzi to do nieodwracalnych zmian w płucach, a leczenie nastawione jest przede wszystkim na łagodzenie objawów choroby.

Rozwój pylic płuc związany jest przede wszystkim z narażeniem zawodowym na pył węglowy (np. u górników), pył krzemionki krystalicznej (np. w przemyśle hutniczym), czy pył azbestowy (np. u pracowników zajmujących się usuwaniem azbestowych pokryć dachowych).

Ropień płuca

Ropień płuca jest to ograniczony obszar w tkance płucnej wypełniony ropą. Wśród przyczyn odpowiedzialnych za powstanie ropnia płuca wymienia się aspirację do płuc bakterii z próchniczo zmienionych zębów, aspirację treści żołądkowej (np. u pacjentów nieprzytomnych), powikłanie po zapaleniu płuc, zwłaszcza wywołanym przez gronkowca złocistego, a także zamknięcie światła oskrzela przez powiększający się guz nowotworowy.

Nowotwory płuc

Najpoważniejsze choroby płuc to nowotwory. Nowotwory płuc dzielimy na:

• pierwotnie (powstałe w płucach),
• wtórne (przerzuty),
• nowotwory układu chłonnego i krwi.

Wśród pierwotnych nowotworów płuc wyróżnia się dwie podstawowe grupy: raki drobnokomórkowe i niedrobnokomórkowe różniące się przebiegiem klinicznym oraz sposobem leczenia. Raki drobnokomórkowe leczone są za pomocą chemioterapii, natomiast niedrobnokomórkowe – chirurgicznie lub radioterapią.

Przerzuty do płuc występują w przebiegu nowotworów złośliwych wielu narządów, zwłaszcza jelita grubego, piersi, nerki, czerniaka oraz mięsaków kości i tkanek miękkich. Rzadko występują przypadki pierwotnych nowotworów układu chłonnego i krwi rozwijające się w płucach, np. pierwotny chłoniak nieziarniczy płuc. Czasami miąższ płuca może być wtórnie zajęty w przebiegu przewlekłej białaczki szpikowej.