Poruszanie nogami w nocy – przymus poruszania nogami w czasie snu

Co jest przyczyną poruszania nogami w nocy?

Konieczność poruszania nogami w czasie spoczynku, zwłaszcza w czasie snu, stanowi dość częsty problem współczesnego człowieka, prowadzącego intensywny tryb życia. Zaburzenia mogą pojawiać się na skutek niedoboru minerałów, zwłaszcza magnezu, a także deficytu żelaza w organizmie. Nieprzyjemne mrowienie w nogach czy uczucie tzw. ciężkich nóg często występuje u osób aktywnych – problem stanowi wówczas efekt nadmiernego wysiłku fizycznego.

Do innych, zdecydowanie rzadziej występujących przyczyn drętwienia nóg i różnego rodzaju poczucia niepokoju w nogach, należą niektóre choroby. :

• zaawansowane zmiany niedokrwienne w kończynach dolnych;
• niewydolność nerek; cukrzyca;
• anemia;
• parestezje; stan po urazach i uszkodzeniu nerwów obwodowych;
• stwardnienie rozsiane;
• choroba Buergera, choroba Parkinsona.

Najważniejszym schorzeniem odpowiadającym za tego typu problem jest jednak zespół niespokojnych nóg, z angielskiego Restless Legs Syndorme (RLS).

Zobacz również: Drętwienie rąk podczas snu – co je powoduje?

Czym jest zespół niespokojnych nóg?

Zespół niespokojnych nóg to, jak nazwa wskazuje, schorzenie objawiające się przymusowym poruszaniem kończynami dolnymi. Osoby chore odczuwają niepokój, zwłaszcza w czasie odpoczynku nocnego, który zmusza je do ciągłego wykonywania ruchów nogami. Nie wiadomo do końca, jaka jest przyczyna tej choroby, istnieją doniesienia o podłożu genetycznym, a także o jej związku z zaburzeniami metabolicznymi, m.in. niedoborem żelaza.

Choroba dotyka nieco częściej kobiety, chorują osoby w każdym wieku. Nie zidentyfikowano żadnych czynników ryzyka, ani nie zaobserwowano związku z narażeniem na działanie potencjalnych substancji szkodliwych, podejrzewa się, że duże znaczenie mają czynniki genetyczne. Dopiero wystąpienie niepokojących objawów skłania wiele osób do wizyty u lekarza, który na podstawie dokładnego wywiadu oraz badania potwierdza rozpoznanie.

Zwykle wymaga to wykluczenia innych potencjalnych przyczyn poruszania nogami w czasie snu, dlatego też konieczne może okazać się wykonanie badań laboratoryjnych oraz innych, takich jak badanie przewodnictwa nerwowo-mięśniowego. W niektórych ośrodkach istnieje możliwość przeprowadzenia badania polegającego na całonocnej obserwacji i nagrywaniu osoby badanej, a następnie analizowaniu ruchów jego nóg podczas snu.

Do czego prowadzi nocne ruszanie nogami?

Objaw w postaci przymusu poruszania nogami nie jest zazwyczaj odosobniony. Może towarzyszyć mu także uczucie drętwienia nóg, przechodzenia prądu, mrowienie w nogach lub nawet ból. Dolegliwości nie występują podczas ruchu, np. spaceru czy jazdy na rowerze, pojawiają się wyłącznie w czasie odpoczynku np. siedzenia na krześle, a przede wszystkim w czasie nocnego wypoczynku.

Poruszanie nogami w nocy ma zwykle podobny charakter – następuje naprzemienne ich zginanie i prostowanie, a także zakładanie nogi na nogę. Towarzyszą temu również ruchy wyginania stóp ku górze. Kiedy osoba chora zrobi kilka kroków lub zmieni pozycję, odczuwa chwilową ulgę.

Prowadzi to do zaburzeń snu, rozdrażnienia, problemów z koncentracją oraz bólów głowy. Istotnie przekłada się to na codzienne funkcjonowanie, doprowadzając często wahań nastrojów skutkujących problemami w kontaktach z otoczeniem. Konsekwencją dolegliwości tego typu bywa także spadek wydajności w pracy. W dłużej perspektywie zaburzenie może zagrażać naszemu bezpieczeństwu – niemożność skupienia uwagi jest szczególnie groźna m.in. dla kierowców.

Niestety nocne poruszanie nogami jest zwykle ignorowane, a osoba chora boryka się z problemami ze snem, w pracy postrzegana jest jako znerwicowana lub porywcza. Kłopot może sprawiać wyjście do restauracji czy do teatru, a także wielogodzinna nauka np. na uczelni.

Jak leczyć przymus poruszania nogami?

W dolegliwości towarzyszących konieczności wykonywania ruchów nóg w czasie snu zastosowanie znajdują między innymi leki wykorzystywane w przypadku pacjentów z chorobą Parkinsona. Mają one działanie przeciwdrgawkowe i zmniejszają napięcie obwodowego układu nerwowego, a tym samym potrzebę poruszania nogami. Ponadto w terapii stosuje się także leki opioidowe, typowe leki przeciwpadaczkowe oraz przeciwlękowe i uspokajające. Lek oraz jego dawkowanie musi być indywidualnie dobrane do potrzeb pacjenta, niektórzy wymagają przewlekłego stosowania leku, inni – tylko w okresach nasilenia dolegliwości.

Z uwagi na działania niepożądane niektórych preparatów, konieczne są okresowe wizyty kontrolne u lekarza oraz wykonywania badań laboratoryjnych m.in. morfologii krwi. Czasem wspomagająco w leczeniu RSL stosuje się suplementacje żelaza. U części pacjentów, u których farmakoterapia nie przynosi oczekiwanych efektów, pomocne okazują się psychoterapia oraz różnego rodzaju szkolenia z zakresu technik relaksacji.

Leki stosowane w RLS, są w większości przeciwwskazane u ciężarnych, u których dość często pojawia się problem przymusowego poruszania nogami w czasie snu. Tego typu dolegliwości są najbardziej odczuwane szczególnie w III trymestrze, jednak szczęśliwie zwykle ustępują po urodzeniu dziecka. Ma to związek ze zmianami hormonalnymi typowymi dla okresu ciąży, niedoborami kwasu foliowego lub żelaza. Ponieważ wymienione wyżej terapia w tym przypadku opiera się o szkolenia relaksacyjne oraz różnego rodzaju masaże i ćwiczenia.

Jak sobie radzić z poruszaniem nogami w czasie snu?

Przed uzyskaniem fachowej pomocy lekarskiej, można samemu walczyć z potrzebą poruszania nogami. W tym celu należy po pierwsze wyeliminować czynniki mogące nasilać dolegliwości, a zatem wszelkie używki, a także leki o działaniu nasennym i uspokajającym. Mogą one paradoksalnie pogarszać stan. W przypadku problemów z zasypianiem warto na krótko przed położeniem się do łóżka pójść na spacer lub zająć czytaniem książki czy rozwiązywaniem krzyżówki. Ważne, aby nie skupiać się na swoich dolegliwościach. Zwykle poprawę przynosi też regularny wysiłek fizyczny w ciągu dnia.

Należy także zadbać o odpowiednią podaż żelaza i magnezu, których niedobór może nasilać nieprzyjemne dolegliwości. Warto pamiętać, że przyswajanie pierwszego z wymienionych pierwiastków przyspiesza witamina C, dlatego decydując się na suplementację, warto sięgnąć po preparaty zawierające w składzie właśnie kwas askorbinowy.