Zimne stopy – jakie są przyczyny i sposoby na marznące stopy?

Jakie są najczęstsze przyczyny zimnych stóp?

Uczucie wychłodzenia, zwłaszcza dystalnych części ciała, pojawia się najczęściej w okresie jesienno-zimowym, kiedy temperatura powietrza znacznie się obniża. Uczucie zimnych stóp częściej towarzyszy osobom pracującym w terenie otwartym, ale także tym, które przez większość czasu przyjmują postawę siedzącą lub stojącą. W obu tych przypadkach utrudniony zostaje transport krwi. Bywa, że za zimne stopy odpowiada obcisła odzież, szczególnie dolna część garderoby – rajstopy, legginsy czy skarpetki, które delikatnie i długotrwale uciskają naczynia krwionośne, przez co krew napotyka opory, docierając do kończyn.

Zaburzenia ukrwienia pojawiają się też w związku z wykonywanym zawodem. Pracownicy chłodni oraz przetwórstw rybnych są wystawiani na wielogodzinne działanie niskich temperatur. Ziębnięcie kończyn występuje także przy zatruciu metalami ciężkimi: ołowiem, talem i innymi związkami chemicznymi.

To też może Cię zainteresować: Ból pod stopą – jakie mogą być przyczyny?

Przyczyny marznięcia stóp są złożone. Wraz z wiekiem u każdego człowieka dochodzi do systematycznego zwężania i usztywniania się naczyń na skutek miażdżycy oraz nadciśnienia. Stale wzrasta też ilość osób z cukrzycą, która również upośledza krążenie. Czynnikiem prowadzącym do zmian chorobowych w naczyniach krwionośnych i ich zwężania jest palenie papierosów. Zawarta w nich nikotyna silnie obkurcza naczynia krwionośne. Do chorób naczyniowych prowadzi także przyjmowanie niektórych leków, np. doustnej antykoncepcji hormonalnej.

Zobacz również: Drętwienie rąk podczas snu – co je powoduje?

Zimne stopy – problemy z krążeniem krwi

Bardzo często zdarza się jednak, że uczucie zimnych stóp jest następstwem wspomnianych zaburzeń w mikrokrążeniu. Owe marznięcie przebiega w postaci napadów zblednięcia palców stóp – głównie pod wpływem zimna, zwykle po wyjściu na dwór w chłodne dni. Choć ilość napadów i ich intensywność zwiększa się zimą wraz ze spadkiem temperatury, to zdarza się, że nie jest to jedyny czynnik prowadzący do przykrych dolegliwości. W wyniku skurczu drobnych tętniczek dochodzi do niedokrwienia palców, ich zblednięcia. Pacjenci skarżą się wówczas na zimne nogi. Palce stają się woskowo-białe, pojawiają się zaburzenia czucia, drętwienie, mrowienie. Objawy często są symetryczne na obu kończynach, zwykle nie obejmują palucha.

Przeczytaj również: Skurcze stóp – przyczyny, leczenie, ćwiczenia

W następnym etapie z powodu zalegania odtlenowanej krwi żylnej dochodzi do zasinienia palców, pojawia się drętwienie i ból. Równie nieprzyjemny jest powrót do stanu wyjściowego, sprzed napadu. W tej fazie palce są zaczerwienione, mogą być obrzęknięte, nadal utrzymuje się dość duży ból, pieczenie, uczucie gorąca. Napadowe kurcze naczyń mogą zdarzać się nawet kilkakrotnie w ciągu dnia i, choć są dość uciążliwe, zwykle nie doprowadzają do poważniejszych następstw.

Większą uwagę należy zwrócić, gdy opisywane objawy wystąpią po raz pierwszy po 30. roku życia lub u mężczyzn. Osoby te powinny zgłosić się do lekarza celem wykluczenia zespołu Raynauda (choroba zimnych stóp), czyli innego schorzenia, w którym zaburzenia mikrokrążenia dłoni bądź stóp są tylko jednym z objawów.

Zobacz też: Ból kostki – przyczyny bólu w kostce, sposoby leczenia i rehabilitacji

Choroba Raynauda – choroba zimnych stóp

Za prawidłowe ucieplenie kończyn, szczególnie ich obwodowych części, odpowiada między innymi synchroniczna praca układu krążenia i autonomicznego układu nerwowego. W palcach dłoni oraz stóp znajdują się bardzo drobne naczynia krwionośne tzw. włośniczki. U osób zdrowych, niezależnie od wieku czy płci, mają one jednakowe rozmiary, wygląd, są rozmieszczone równomiernie.

Natomiast w chorobach dotyczących mikrokrążenia, ilość włośniczek jest zmniejszona, mogą być poszerzone, a ich ściany – nieregularne. W naczyniach krwionośnych znajdują się również receptory reagujące na różne bodźce, takie jak: temperatura, stres, używki czy leki. Zwiększenie liczby receptorów bądź ich nadmierna podatność na działanie wspomnianych czynników może odpowiadać za zaburzenia ukrwienia kończyn, czego objawem może być uczucie zimnych stóp.

Przeczytaj również: Jakie mogą być przyczyny bólu pod mostkiem?

Skurcz naczyń pojawia się:

• pod wpływem zimna,
• stresu i zdenerwowania,
• po wypiciu mocnej kawy lub herbaty,
• po wypaleniu papierosa.

Czynniki te powodują skurcz naczyń krwionośnych, a w następstwie zmniejszenie ukrwienia palców, przez co spada ich temperatura, czemu towarzyszy uczucie zimnych stóp.

Są to naturalne reakcje, które u większości osób nie dają żadnych nieprzyjemnych objawów. Istnieje jednak grupa osób, szacowana na około 1–15 proc., u których reakcje naczynioruchowe są nadmiernie. Określa się je mianem choroby Raynauda. W około 80 proc. przypadków ustalenie przyczyny tego zaburzenia jest niemożliwe. W pozostałych 20 proc. mówimy o zespole Raynauda występującym w przebiegu innych chorób.

Na zimne stopy i dłonie najczęściej skarżą się dziewczęta w wieku pokwitania lub młode kobiety, nierzadko z niskim ciśnieniem tętniczym lub współistniejącą migreną, częściej w krajach o chłodnym klimacie. U 25 proc. tych osób obserwuje się występowanie rodzinne.

Czytaj również: Niedokrwienie kończyn dolnych – przyczyny, objawy, leczenie niedokrwienia nóg

Komu marzną stopy? Jakie są inne przyczyny zimnych stóp?

Uczucie zimnych stóp może towarzyszyć wielu chorobom. Są to przede wszystkim:

• układowe choroby tkanki łącznej, takie jak: toczeń trzewny, twardzina układowa, reumatoidalne zapalenie stawów, zapalenia skórno-mięśniowe;
• choroby naczyń krwionośnych, różnego rodzaju zapalenia tętnic, choroba Buergera, choroba Takayasu, miażdżyca, cukrzyca;
• schorzenia układu krwiotwórczego, takie jak: białaczka, szpiczak mnogi, chłoniaki, czerwienica prawdziwa, małopłytkowość;
• choroby neurologiczne i inne zespoły uciskowe;
• choroby infekcyjne – wirusowe zapalenie wątroby, zakażenia Mycoplasma pneumoniae;
• zaburzenia hormonalne, np. niedoczynność tarczycy, niedobory witamin i mikroelementów – niedokrwistości;
• stosowanie niektórych leków przede wszystkim: beta-blokerów, pochodnych alkaloidów sporyszu, doustnych środków antykoncepcyjnych, cytostatyków, interferonu.

Sposób na zimne stopy

• W walce z marznącymi stopami najważniejsze jest unikanie działania zimna. Wychodząc na dwór, należy ciepło się ubrać oraz nie zapominać o dostosowanych do pory roku skarpetkach oraz obuwiu. Skarpety mogą być wykonane zarówno z bawełny, jak i włókien bambusowych. Byty powinny być ocieplane lub wyposażone w odpowiednią membranę.
• Dostępne są specjalne ogrzewacze na zimne stopy, których można używać, stojąc długo na przystanku czy w podczas długiego marszu.
• Na zimne stopy warto zastosować żel rozgrzewający, który skutecznie i na długo rozgrzewa zmarznięte stop.
• Bez recepty dostępne są tabletki na zimne stopy i dłonie. W swoim składzie zawierają między innymi: diosminę, kwas L-askorbinowy, hesperydynę i rutozyd. Wszystkie te składniki korzystnie wpływają na funkcjonowanie naczyń krwionośnych.
• Dużą poprawę przynosi zaprzestanie palenia papierosów, ograniczenie picia mocnej herbaty, kawy i alkoholu, a także napojów zawierających kofeinę.
• Warto skorzystać z diety rozgrzewającej. Odpowiednio energetyczna, z dodatkami ziół i przypraw, szybko rozgrzewa organizm.
• O ile jest to możliwe należy unikać sytuacji stresowych.
• Czasami ilość oraz intensywność napadów zimnych stóp można zmniejszyć przez „hartowanie” kończyn polegające na polewaniu ich na przemian ciepłą i zimną wodą. Niemały wpływ ma też dbanie o dobrą kondycję fizyczną, a także dieta dostarczająca niezbędnych minerałów oraz witamin.
• Jeżeli mimo to nie uzyskuje się poprawy, można włączyć leczenie farmakologiczne. Polega ono na długotrwałym stosowaniu leków rozszerzających naczynia krwionośne, przede wszystkim z grupy blokerów kanału wapniowego, lub blokujących receptory alfa-adrenergiczne, preparaty heparyny i kwasu acetylosalicylowego. Na zimne stopy pomaga miejscowe stosowanie nitratów w postaci maści do wcierania w palce.
• W przypadkach bardzo ciężkiego niedokrwienia palców zagrażającego martwicą, dostępne są metody chirurgiczne polegające na odnerwieniu układu współczulnego. Ich skuteczność nie jest jednak zbyt zadowalająca.