Przełom nadciśnieniowy (kryza nadciśnieniowa) to gwałtowny skok ciśnienia tętniczego. Ból głowy, szumy uszne, duszność to objawy wysokiego ciśnienia, które powinny skłonić do przyjęcia leków. Obniżenie ciśnienia jest konieczne z uwagi na ryzyko groźnych powikłań narządowych w postaci obrzęku płuc czy udaru mózgu. W takich przypadkach leczenie przełomu nadciśnieniowego odbywa się w szpitalu.
Przełom nadciśnieniowy – przyczyny, objawy, leczenie, powikłania, pierwsza pomoc
Spis treści
Przełom nadciśnieniowy – nagłe skoki ciśnienia
Przełom nadciśnieniowy nazywany jest inaczej kryzą nadciśnieniową. Jest to stan kliniczny, w którym dochodzi do nagłego skoku ciśnienia tętniczego. Zwykle wartości ciśnienia skurczowego przekraczają 180 mm HG, a ciśnienia rozkurczowego 120 mmHg. (Dla porównania prawidłowe ciśnienie krwi wynosi około 120/80 mm Hg). Dzięki rozpowszechnieniu stosowania leków przeciwnadciśnieniowych, kryzy występują stosunkowo rzadko. Nie wolno jednak ich bagatelizować ze względu na ryzyko poważnych powikłań.
W kardiologii wyróżniamy dwa stany, w przebiegu których dochodzi do gwałtownego wzrostu ciśnienia: stan nagły i stan pilny. Stany nagłe, to sytuacje, w których wysokiemu ciśnieniu tętniczemu towarzyszą powikłania narządowe. W ich przebiegu dochodzi do zagrożenia życia. Najlepiej leczyć je w szpitalu, pod fachowym okiem lekarzy, za pomocą leków obniżających ciśnienie, podawanych dożylnie.
W przeciwieństwie do stanów naglących, w stanach pilnych, mimo wysokiego ciśnienia krwi, nie dochodzi do powikłań narządowych. W jego przebiegu nie ma bezpośredniego zagrożenia życia i szybko postępującego uszkodzenia narządów. Można je leczyć w warunkach ambulatoryjnych, za pomocą leków podawanych doustnie.
Zobacz też: Podwyższone ciśnienie u dzieci – przyczyny, objawy, leczenie
Jakie są przyczyny przełomu nadciśnieniowego?
Przełom nadciśnieniowy przyczyny może mieć bardzo różne. Wymienia się tu: nagłe odstawienie leków przeciwnadciśnieniowych (tzw. efekt odbicia), przewlekłe stosowanie niektórych leków (glikokortykosteroidów), niestosowanie się do zaleceń lekarskich, niewłaściwie dobrane leczenie, zaburzenia lękowe, skok ciśnienia związany z operacją (okołooperacyjny), wzrost ciśnienia po urazie (np. rozległym oparzeniu), wysokie ciśnienie po używkach kokaina, amfetamina, LSD).
Przełom nadciśnieniowy u dzieci najczęściej wywołany jest:
- chorobami nerek,
- chorobami naczyń nerkowych,
- koarktacją (zwężeniem) aorty,
- guzami hormonalnie czynnymi.
Przyczyny te mogą wystąpić również u osób dorosłych. Ponadto zaobserwowano częstsze występowanie kryzy nadciśnieniowej u płci żeńskiej, osób otyłych oraz osób przyjmujących wiele leków jednocześnie.
Zobacz też: Ciśnienie krwi w ciąży – jakie powinno być?
Wysokie ciśnienie – objawy kryzy nadciśnieniowej
Przełom nadciśnieniowy, to stan kliniczny, w przebiegu którego dochodzi do wzrostu ciśnienia tętniczego krwi. Wysokie ciśnienie krwi, początkowo doprowadza do uszkodzenia mikrokrążenia. Następnie może dojść do niewydolności narządowej.
Objawy wysokiego ciśnienia to:
- zawroty głowy,
- szumy uszne,
- krwawienie z nosa,
- niepokój,
- objawy neurologiczne: nudności, wymioty, ból głowy, senność, zaburzenia koncentracji, pamięci, dezorientacja, zaburzenia widzenia, zaburzenia świadomości, drgawki, drętwienia kończyn, objawy ogniskowe,
- ból w klatce piersiowej (mogący być objawem niedokrwienia mięśnia sercowego lub zawału serca),
- duszność, kaszel,
- oddawanie dużych ilości moczu (natriureza ciśnieniowa),
- zaburzenia widzenia związane z uszkodzeniem siatkówki.
Pierwsza pomoc przy przełomie nadciśnieniowym powinna polegać na ułożeniu pacjenta w pozycji półsiedzącej z lekko uniesioną głową. Ważne jest zapewnienie dostępny do świeżego powietrza, wyciszenie hałasów. Jeżeli mamy wiedzę na temat przyjmowanych przez chorego leków na nadciśnienie, należy mu je podać i wezwać pogotowie.
Dlaczego przełom nadciśnieniowy jest niebezpieczny?
Do nadciśnieniowych stanów nagłych, czyli wymagających natychmiastowej interwencji medycznej, na oddziale intensywnej terapii zalicza się:
- ostrą niewydolność lewokomorową,
- obrzęk płuc,
- encefalopatię nadciśnieniową,
- udar mózgu,
- rozwarstwienie aorty,
Dodatkowo przy znacznie podwyższonym ciśnieniu, do stanów nagłych zalicza się krwotok do OUN, nadciśnienie okołooperacyjne, ostry zespół wieńcowy, rzucawkę oraz stan przedrzucawkowy, przełom wywołany guzem chromochłonnym (łac. phaeochromocytoma) nadnerczy, nadciśnienie związane ze stosowaniem amfetaminy, kokainy, LSD. U osób z wieloletnim nadciśnieniem tętniczym, doszło do wielu zmian adaptacyjnych w narządach. Dzięki czemu pacjent lepiej toleruje ciśnienie powyżej normy. Nagły spadek ciśnienia u nadciśnieniowca może doprowadzić do złego samopoczucia, zawrotów głowy, zaburzenia równowagi.
W przypadku nadciśnieniowego stanu pilnego, chorzy często są zaadoptowani do wzrostu ciśnienia. Do stanów pilnych, czyli kiedy przełom ciśnieniowy wiąże się w uszkodzeniami narządowymi, zalicza się: umiarkowane rozległe oparzenie ciała, przełom nadciśnieniowy w twardzinie układowej, w układowym zapaleniu naczyń, w przebiegu kłębuszkowego zapalenia nerek, nadciśnienie okołooperacyjne, nadciśnienie „z odbicia” po nagłym odstawieniu leków przeciwnadciśnieniowych, przełom wywołany przedawkowaniem leków (sympatykomimetyków), nadciśnienie odruchowe, uszkodzenie rdzenia kręgowego.
Rozróżnienie obu stanów w przebiegu kryzy ciśnieniowej jest niezwykle trudne i wymaga dużego doświadczenia. Jest jednak konieczne, aby wdrożyć odpowiednie postępowanie i leczenie.
Powikłania przełomu nadciśnieniowego
Nie można lekceważyć przełomu nadciśnieniowego. Powikłania bywają bardzo poważne. Wyróżniamy wśród nich:
- powikłania ze strony układu nerwowego: udary mózgu, encefalopatia nadciśnieniowa, krwawienie do ośrodkowego układu nerwowego,
- powikłania ze strony układu krążenia: rozwarstwienie aorty, niewydolność serca, zawał serca, niedokrwienie serca, ostra niewydolność lewokomorowa serca, obrzęk płuc, zaburzenia rytmu serca, niedokrwistość hemolityczna mikroangiopatyczna,
- powikłania ze strony nerek: niewydolność nerek,
- powikłania ze strony narządu wzroku: mikrowylewy, odklejenie siatkówki,
- powikłania ze strony przewodu pokarmowego: krwawienie do przewodu pokarmowego.
W przypadku przełomu nadciśnieniowego w ciąży powikłaniem może być stan przedrzucawkowy lub rzucawka.
Diagnostyka i leczenie przełomu nadciśnieniowego
Diagnostyka przełomu nadciśnieniowego, to przede wszystkim wnikliwy wywiad lekarski. Ponadto należy zmierzyć ciśnienie tętnicze i ocenić jego wartość na obu kończynach górnych. Konieczne jest również przeprowadzenie panelu podstawowych badań, w celu ustalenia przyczyny przełomu i wykrycia ewentualnych powikłań narządowych. Do badań tych zalicza się:
- morfologię krwi,
- ocenę parametrów nerkowych,
- ocenę stężenia elektrolitów we krwi,
- badanie ogólne moczu,
- EKG.
Ponadto powinno wykonać się badanie dna oka, tomografię komputerową głowy (jeżeli podejrzewany jest udar mózgu), echo serca. Badania pomogą wyodrębnić osoby z uszkodzeniami narządowymi, wymagającymi natychmiastowej pomocy medycznej.
Leczenie przełomu nadciśnieniowego polega na obniżeniu wartości ciśnienia. Tempo obniżania ciśnienia zależy od sytuacji klinicznej. W przypadku nadciśnieniowych stanów naglących (encefalopatii nadciśnieniowej, rzucawki, rozwarstwienia aorty, obrzęku płuc, krwawienia wewnątrzczaszkowego i.in) konieczna jest hospitalizacja na oddziale intensywnej terapii. Leczenie nadciśnieniowych stanów pilnych często wymaga jedynie leczenia ambulatoryjnego. Czasami konieczna jest kilkugodzinna obserwacja na izbie przyjęć. Aby doraźnie obniżyć ciśnienie podawane są leki doustne (kaptopryl, labetalol). Niekiedy konieczna jest zmiana wytycznych w leczeniu nadciśnienia.
Bibliografia:
- Interna Szczeklika, wyd. Medycyna Praktyczna, Kraków, 2013.
- Kardiologia, E. Braunwald, wyd. Elsevier, Wrocław 2005.
- Kardiologia po Dyplomie 2012; 11 (6): 17–22
- Artykuł poglądowy: https://journals.viamedica.pl/arterial_hypertension/article/viewFile/12708/10542
Opublikowano: 23.02.2018;
Oceń:
4.6
Ten tekst został napisany przez Eksperta, który posiada kierunkowe wykształcenie oraz doświadczenie. Nawiązując współpracę z autorytetami w danej dziedzinie nauki serwis Wylecz.to dba o najwyższą jakość i wiarygodność informacji publikowanych w serwisie. W Wylecz.to opieramy się na EBM (Evidence Based Medicine) – medycynie opartej na faktach i wiarygodnych źródłach.
Anna Owczarczyk
Lekarz
Absolwentka Wydziału Lekarskiego Uniwersytetu Medycznego w Łodzi. Podczas studiów aktywna działaczka studenckiego gastroenterologicznego koła naukowego. Ponadto członek Zarządu Międzynarodowej Organizacji Studenckiej (IFMSA) i Zarządu Akademickiego Związku Sportowego - AZS. Obecnie lekarz stażysta w Miejskim Szpitalu w Łodzi. Zawodowo interesuje się endokrynologią i reumatologią. Swoją wiedzę pogłębia na konferencjach naukowych, kursach i szkoleniach medycznych.
470
Komentarze i opinie (1)
opublikowany 26.10.2018