Migotanie przedsionków to najczęstsze zaburzenie rytmu serca. Przyczyny arytmii tego typu to m.in. nadciśnienie tętnicze i choroba niedokrwienna. W migotaniu przedsionków objawy to głównie palpitacje i kołatanie serca, duszności, ból w klatce piersiowej. Choroba może jednak nie dawać objawów, wówczas diagnozowana jest przypadkowo, np. dzięki rutynowemu EKG. W terapii stosuje się leki i leczenie inwazyjne (kardiowersja, ablacja)
Migotanie przedsionków – przyczyny, objawy, rodzaje, leczenie, konsekwencje
Spis treści
- Co to jest migotanie przedsionków?
- Przyczyny migotania przedsionków serca
- Migotanie przedsionków – objawy
- Rodzaje migotania przedsionków
- Migotanie przedsionków – EKG, Holter i inne badania serca
- Migotanie przedsionków – leczenie
- Migotanie przedsionków – konsekwencje braku leczenia
- Migotanie przedsionków – video z kardiologiem
Co to jest migotanie przedsionków?
Migotanie przedsionków jest najczęściej spotykaną arytmią serca, zwłaszcza wśród ludzi w podeszłym wieku. Według statystyk może dotyczyć ono nawet u 3 proc. populacji ogólnej, a w wieku >80 lat wynosi nawet 10 proc. Migotanie przedsionków (AF – atrial fibrillation) jest szczególnie ważną dla systemu opieki zdrowotnej arytmią ze względu na związanie z nim konsekwencje, tj. powikłania zakrzepowo-zatorowe, w tym udary niedokrwienne mózgu – występowanie migotania przedsionków zwiększa aż 5-krotnie ich ryzyko. Ponadto migotanie przedsionków serca odpowiedzialne jest za pogorszenie jakości życia, rozwój objawów niewydolności serca, zwiększenie częstości hospitalizacji.
Migotanie przedsionków – tachyarytmia nadkomorowa – należy do grupy arytmii nadkomorowych, czyli takich, w których zaburzenie rytmu serca wywodzi się z rejonów serca położonych nad węzłem przedsionkowo-komorowym (anatomiczną strukturą odpowiedzialną za przewodzenie bodźców elektrycznych odpowiedzialnych za pobudzenia komórek mięśnia sercowego za skurcz). Ogniska wywołujące arytmię najczęściej znajdują się w okolicy ujść żył płucnych – 4 naczynia żylne doprowadzające utlenowaną w płucach krew do lewego przedsionka, skąd przedostaje się ona do lewej komory, aorty, a następnie do tętnic całego organizmu. W fizjologicznych warunkach skurcz przedsionków „wtłacza” krew do lewej komory. W trakcie arytmii praca przedsionków jest zaburzona, co prowadzi do zmniejszenia ilości krwi przechodzącej do aorty i układu tętniczego i tym samym odczucia zmęczenia, pogorszenia tolerancji wysiłku. Ponadto rytm w czasie migotania przedsionków z reguły jest bardzo szybki – nawet do 130–160/min, co odczuwane jest jako kołatania serca, palpitacje.
Zobacz też: Niskie ciśnienie krwi – przyczyny, objawy, leczenie
Przyczyny migotania przedsionków serca
Istnieje wiele czynników ryzyka wpływających na możliwość wystąpienia migotania przedsionków, większość z nich to choroby cywilizacyjne, głównie przyczyny sercowe dotyczące większości populacji powyżej 65. roku życia:
- nadciśnienie tętnicze,
- otyłość,
- cukrzyca,
- obturacyjny bezdech senny,
- przewlekła obturacyjna choroba płuc,
- choroby zastawek serca, wady zastawkowe – ma to związek z przebudową, przeciążeniem przedsionków,
- przewlekła niewydolność nerek,
- wiek, zwłaszcza >75 roku życia,
- niewydolność serca,
- choroba niedokrwienna serca,
- płeć męska.
Ponadto przyczyny arytmii to także stany pozasercowe, do jej wystąpienia może prowadzić wiele problemów ogólnoustrojowych. Należą do nich:
- nadczynność tarczycy,
- infekcje, zwłaszcza przebiegające z wysoką gorączką,
- odwodnienie, niedobór elektrolitów (zwłaszcza potasu), w trakcie biegunki, wymiotów.
Toksyczne działanie niektórych substancji, zwłaszcza pobudzających, psychoaktywnych, również może przyczynić się do przejściowej arytmii. Nierówne bicie serca bywa skutkiem takich czynników, jak nadmierne spożycie alkoholu, kofeiny, narkotyków – kokainy, amfetaminy.
Zdarza się również, że uprawianie sportów wytrzymałościowych (maratony, siłownia) związanych z bardzo intensywnym wysiłkiem może spowodować arytmię.
To też może Cię zainteresować: Co oznacza przyspieszone bicie serca?
Migotanie przedsionków – objawy
Objawy migotania przedsionków bywają mniej lub bardziej charakterystyczne. Związane są one głównie z szybką czynnością serca, jak i z jego zmniejszoną wydolnością. Należą do nich:
- kołatania serca, palpitacje, uczucie nierównej pracy serca, szybkie bicie serca – często można określić dokładny początek dolegliwości, rozpoczynają się one nagle,
- osłabienie,
- pogorszenie tolerancji wysiłku, szybkie męczenie się, pocenie się nawet przy niewielkim wysiłku,
- duszność, uczucie braku powietrza,Przyczyny arytmii tego typu to m.in. nadciśnienie tętnicze i choroba niedokrwienna
- ból w klatce piersiowej, ucisk w klatce piersiowej – zwłaszcza przy szybkiej arytmii i współistnieniu choroby wieńcowej, co prowadzi do typowych objawów niedokrwienia,
- stany przedomdleniowe – zawroty głowy, mroczki przed oczami oraz omdlenie, utrata przytomności – zwłaszcza przy nagłym początku arytmii, co powoduje gwałtowny spadek przepływu krwi do ośrodkowego układu nerwowego
Konsekwencje migotania przedsionków mogą być bardzo poważne, dlatego należy pamiętać, że stany przedomdleniowe, omdlenie oraz ból w mostku wymagają pilnego kontaktu z lekarzem, w żadnym wypadku nie wolno ich lekceważyć.
Objawy migotania przedsionków w części przypadków nie są tak typowe, zwłaszcza u ludzi starszych z długo trwającą arytmią. Bezobjawowe migotanie przedsionków wykrywane jest przypadkowo, np. podczas badania tętna, w trakcie pomiarów ciśnienia aparatem elektronicznym, bądź na zapisie EKG w czasie rutynowej kontroli u lekarza.
Zobacz też: Wysokie ciśnienie i niski puls – przyczyny
Rodzaje migotania przedsionków
Klasyfikacja migotania przedsionków opiera się głównie na czasie trwania arytmii oraz nasilenia jej objawów niemiarowego bicia serca. Wyróżniamy:
- migotanie przedsionków rozpoznane po raz pierwszy – arytmia nie była rozpoznawana wcześniej, niezależnie od nasilenia arytmii oraz czasu jej trwania;
- migotanie przedsionków napadowe,
- migotanie przedsionków przetrwałe,
- migotanie przedsionków długotrwałe przetrwałe,
- migotanie przedsionków utrwalone.
Napadowe migotanie przedsionków ustępuje samoistnie, zazwyczaj w ciągu 48 godzin od początku arytmii. Przetrwałe migotanie przedsionków trwa dłużej niż tydzień. O długotrwałym przetrwałym migotaniu przedsionków mówimy, kiedy objawy arytmii serca utrzymują się ponad rok. Utrwalone migotanie przedsionków może utrzymywać się całymi latami, jest zaakceptowane przez pacjenta.
Migotanie przedsionków – EKG, Holter i inne badania serca
Migotanie przedsionków bez objawów ze względu na związane z arytmią wysokie ryzyko incydentów zakrzepowo-zatorowych, w tym głównie udarów mózgu, jest szczególnie niebezpieczną odmianą arytmii. Osoba nie odczuwająca objawów nieregularnego bicia serca może przez wiele miesięcy być narażona na ryzyko wystąpienia najgorszych powikłań z uwagi na brak koniecznego leczenia przeciwkrzepliwego. Z tego powodu bardzo ważne jest regularne monitorowanie, poszukiwanie arytmii, zwłaszcza u osób powyżej 65. roku życia oraz cierpiących na nadciśnienie tętnicze, cukrzycę. Większość metod służących do wykrycia arytmii to nieinwazyjne, rutynowe, proste i tanie badania serca.
- Badanie tętna i pulsu – można je przeprowadzić samemu, wykonuje się je głównie na tętnicy promieniowej – wewnętrzna strona przedramienia, należy pamiętać, że do pomiaru tętna nie powinno się używać kciuka. Istnieje również wiele aplikacji na smartfony, które pomagają zmierzyć puls, a także ocenić jego miarowość.
- EKG spoczynkowe – proste, szybkie i tanie badanie, które może być wykonane w każdym gabinecie medycznym, a następnie zinterpretowane przez lekarza – w migotaniu przedsionków zapis EKG odbiegający od normy jednoznacznie potwierdza jego rozpoznanie i upoważnia do wdrożenia odpowiedniego leczenia.
- Pomiar ciśnienia tętniczego za pomocą automatycznych aparatów – większość z nich dokonuje jednocześnie pomiaru tętna. Prawidłowe tętno jest miarowe, a jego częstość wynosi około 60–80 uderzeń na minutę. Podczas napadu arytmii można zaobserwować niskie ciśnienie i wysoki puls , a ciśnieniomierz wykazuje błąd pomiaru, co jest oznaką niemiarowej pracy serca.
- Holter EKG – zapis trwający najczęściej 24 godziny, możliwe jest również wykonanie zapisu 3 dniowego. Jest to szczególnie przydatna forma diagnostyki, zwłaszcza w wypadku epizodów arytmii napadowej, występujących okresowo. Aparat do zapisu EKG jest niewielki, lekki, na czas badania na skórze przyczepione są elektrody połączone kablami z rejestratorem.
- Urządzenia wszczepialne – u osób posiadających rozrusznik serca (PCM), kardiowerter – defibrylator (ICD), układ resynchronizujący (CRT) z innych powodów, np. ciężka niewydolność serca, bloki przedsionkowo-komorowe, zespół chorego węzła zatokowego. W pamięci urządzeń zapisywane i przechowywane są epizody arytmii, co może być wykorzystywane w czynnym poszukiwaniu jej występowania.
- Wszczepialny rejestrator arytmii – gdy arytmia jest trudna do uchwycenia, objawy występują rzadko, raz na kilka tygodni – miesięcy, jej wykrycie za pomocą zapisu EKG czy Holtera staje się niemal niemożliwe. Okres rejestracji arytmii może wynosić nawet 3 lata.
Każda osoba z wykrytym migotaniem przedsionków powinna mieć wykonane badanie ECHO serca. Echokardiografia pomaga ocenić czynność skurczową, występowanie ewentualnych wad zastawkowych, wielkość i przebudowę przedsionków.
Migotanie przedsionków – leczenie
Leczenie migotania przedsionków ma dwa podstawowe cele – należą do nich redukcja objawów arytmii oraz zapobieganie jej powikłaniom, czyli incydentom zakrzepowo-zatorowym – udarom mózgu, zatorowości obwodowej – np. ostremu niedokrwieniu kończyny.
W migotaniu przedsionków leki stosowane są, wówczas kiedy możliwa jest terapia nieinwazyjna. Pacjentom podaje się:
- leki przeciwkrzepliwe – doustne leczenie mające na celu zmniejszenie krzepliwości krwi, a co za tym idzie ryzyko powstawania skrzeplin prowadzących do wystąpienia udaru niedokrwiennego
- leki stare – antagoniści witaminy K – acenokumarol, warfaryna – stosując je należy pamiętać o regularnej kontroli wskaźnika INR poprzez badania krwi – jego wartość terapeutyczna wynosi 2,0–3,0; na podstawie wyników dawkę ustala lekarz;
- leki nowe – rywaroksaban, dabigatran, apiksaban – przyjmowane w stałych dawkach; stosując je nie ma potrzeby wykonywania regularnych pobrań krwi.
- leki przeciwarytmiczne – beta-blokery, propafenon, amiodaron – służą utrzymaniu prawidłowego rytmu komór, zwalniają rytm serca, redukując tym samym objawy arytmii.
Do inwazyjnych metod leczenia migotania przedsionków zalicza się:
- kardiowersja elektryczna – zsynchronizowane z pracą serca wyładowanie elektryczne przeprowadzane w szpitalu w krótkotrwałym, kilkuminotowym znieczuleniu dożylnym; zabieg można wykonać planowo, po odpowiednim przygotowaniu przeciwkrzepliwym. Hospitalizacja trwa zazwyczaj kilkanaście godzin
- ablacja migotania przedsionków – leczenie mające na celu likwidację ognisk arytmii i wykluczenie jej nawrotów. Jest to zabieg wykonywano przeznaczyniowo, z dostępu poprzez naczynia (najczęściej w pachwinie)
- ablacja chirurgiczna – wykonywana w trakcie kardiochirurgicznego zabiegu wymiany zastawki.
U osób mających przeciwwskazania do długotrwałego leczenia przeciwkrzepliwego (np. czynna choroba wrzodowa, krwawienia z przewodu pokarmowego, przebyty udar krwotoczny) można wykorzystać wszczepienie zatyczki do uszka lewego przedsionka, która eliminuje przedostanie się ewentualnych skrzeplin do układu tętniczego.
Migotanie przedsionków – konsekwencje braku leczenia
W wyniku migotania przedsionków dochodzi do pogorszenia efektywnej pracy serca, wywołanej zbyt szybką oraz nieskoordynowaną pracą przedsionków i komór. W skrajnym przypadku może dojść do znacznego uszkodzenia serca określanego jako kardiomiopatia tachyarytmiczna, która może doprowadzić do niewydolności serca.
Kolejnym i bardzo tragicznym w skutkach powikłaniem migotania przedsionków jest udar niedokrwienny mózgu wywołany zatkaniem naczyń mózgowych skrzeplinami powstałymi w przedsionkach objętych migotaniem. Udary te są zazwyczaj rozległe i często prowadzą do trwałego, znacznego inwalidztwa, a nawet zgonu.
Nieleczone migotanie przedsionków lub niewłaściwie prowadzona terapia to także znaczny dyskomfort psychiczny związany z obawą przed następnym napadem arytmii i towarzyszącymi mu nieprzyjemnymi objawami. Szczególnie dotyczy on osób, u których migotanie pojawia się na przemian z prawidłowym rytmem serca.
Migotanie przedsionków – video z kardiologiem
Zdaniem eksperta
Migotanie przedsionków jest arytmią i może przebiegać z normalnym, szybkim lub wolnym rytmem serca. Najczęściej, jeśli pojawia się napadowo, przebiega z szybkim rytmem serca, dając odczucie silnego kołatania serca, uczucie zasłabnięcia, duszności, szybkiego męczenia się, a nawet lęku. Niekiedy migotanie napadowe przechodzi w migotanie utrwalone. Najważniejszym problemem w migotaniu przedsionków jest możliwość wystąpienia powikłań zakrzepowo-zatorowych.
W procesie diagnozowania migotania przedsionków można wyznaczyć trzy kierunki: pierwszy dotyczy odpowiedzi na pytanie, czy u podłoża tej arytmii leży konkretna choroba serca, którą można leczyć. Drugi polega na sprawdzeniu, czy istnieje możliwość usunięcia migotania przedsionków oraz określenie, jak często się ono pojawia i czy ma charakter napadowy, czy utrwalony (by to sprawdzić, stosuje się 24-godzinne monitorowanie metodą Holtera). Trzecim aspektem jest zapobieganie powikłaniom zatorowo-zakrzepowym.
W związku z powyższym leczenie ma trzy drogi: leczenie przyczynowe – leczenie choroby podstawowej, leczenie antyarytmiczne, które będzie eliminowało pojawianie się napadowego migotania lub powodowało, że w trakcie migotania utrwalonego chory będzie w stanie kontrolować rozsądnie częstość rytmu serca, tak aby była akceptowalna (w granicach 70-90 uderzeń serca/min), zabezpieczenie pacjentów przed powikłaniami zatorowymi, z których najgroźniejszym jest udar mózgu.
Leki, które są stosowane w leczeniu przeciwzakrzepowym, to acenokumarol i warfaryna (są to stare, ale dobre i sprawdzone leki, wymagają one monitorowania za pomocą wskaźnika krzepnięcia INR) oraz dabigatran i rywaroksaban (leki nowe). W sytuacjach przejściowych, np. w okresie okołooperacyjnym, możliwe jest stosowanie podskórnych zastrzyków z heparyn drobnocząsteczkowych. Istnieją sytuacje, w których możliwe jest całkowite usunięcie migotania przedsionków: wyleczenie choroby podstawowej, stosowanie skutecznych leków antyarytmicznych, poprzez zabieg cewnikowania serca, wykonanie zabiegu ablacji (ablację można wykonać także w trakcie operacji kardiochirurgicznej).
Opublikowano: 16.05.2018;
Oceń:
4.5
Ten tekst został napisany przez Eksperta, który posiada kierunkowe wykształcenie oraz doświadczenie. Nawiązując współpracę z autorytetami w danej dziedzinie nauki serwis Wylecz.to dba o najwyższą jakość i wiarygodność informacji publikowanych w serwisie. W Wylecz.to opieramy się na EBM (Evidence Based Medicine) – medycynie opartej na faktach i wiarygodnych źródłach.
Ewa Grabska
Lekarz
Ukończyła Uniwersytet Medyczny w Łodzi. W trakcie studiów aktywnie uczestniczyła w Kardiologicznym Kole Naukowym. Staż podyplomowy odbyła w Uniwersyteckim Szpitalu Klinicznym im. Wojskowej Akademii Medycznej w Łodzi. Obecnie lekarz rezydent w USK im. WAM w Łodzi.
470
Komentarze i opinie (1)
opublikowany 10.12.2022