Asystolia to jeden z typów zatrzymania akcji serca. Charakteryzuje go brak pobudzeń mięśnia sercowego, a co za tym idzie, brak skurczów. W przypadku stwierdzenia zatrzymania krążenia konieczne jest niezwłoczne podjęcie resuscytacji krążeniowo-oddechowej. Postępowanie różni się w zależności od mechanizmu, w jakim doszło do zatrzymania krążenia. W przypadku asystolii defibrylacja jest nieskuteczna.
Asystolia – przyczyny, leczenie, postępowanie
Spis treści
Asystolia – co to jest?
Mięsień sercowy jest wyposażony we własny układ bodźcotwórczo-przewodzący (naturalny rozrusznik), który wytwarza i przewodzi impulsy wywołujące skurcze serca. Jest to tak zwana aktywność elektryczna serca. Może ona być rejestrowana w trakcie badania elektrokardiograficznego (EKG).
Asystolia to stan, w którym serce nie wytwarza wspomnianych impulsów, a zapis EKG przedstawia płaską linię. Do nagłego zatrzymania krążenia (NZK) może dojść w wyniku różnych zaburzeń rytmu serca. W ich przebiegu serce bije zbyt wolno, zbyt szybko lub w ogóle przestaje pracować. Należą do nich:
- migotanie komór,
- częstoskurcz komorowy bez tętna – może mieć on różną morfologię, w tym postać trzepotania komór,
- aktywność elektryczna bez tętna (PEA) – znana jest także jako czynność elektryczna bez tętna.
Prawidłowy zapis EKG powinien przedstawiać akcję serca o odpowiedniej częstotliwości, tj. 60–100 uderzeń na minutę. Na wykresie EKG powinny się także znajdować tzw. zespoły QRS poprzedzone załamkami P, odcinkiem ST, a następnie załamkami T i U o prawidłowej morfologii (bez cech wskazujących na niedokrwienie lub zawał mięśnia sercowego).
W przypadku wystąpienia asystolii na wykresie znajduje się tylko płaska linia izoelektryczna. Kluczowe znaczenie ma technika wykonania EKG i interpretacja zapisu EKG. Należy zwrócić uwagę na odpowiednie przymocowanie odprowadzeń EKG i prawidłowe ustawienie parametrów urządzenia.
Objawami nagłego zatrzymania krążenia, w tym asystolii serca są: brak tętna, brak oddechu, utrata świadomości. Mogą je poprzedzać inne objawy, takie jak: omdlenia, zawroty głowy, duszność, osłabienie czy palpitacje. Często jednak do zatrzymania krążenia dochodzi nagle, bez objawów poprzedzających. Jednak w każdej sytuacji taki stan wymaga nagłej interwencji.
Asystolia – przyczyny
Przyczyny zatrzymania krążenia możemy podzielić na dwie grupy – pierwotne i wtórne. Do pierwotnych należą schorzenia bezpośrednio dotyczące serca, np. zawał mięśnia sercowego, kardiomiopatie, genetycznie uwarunkowane zaburzenia rytmu serca, wady zastawkowe i inne.
Natomiast wtórne przyczyny NZK to takie, które nie dotyczą serca bezpośrednio, np. wykrwawienie, zatrzymanie oddechu (m.in. w wyniku uduszenia, aspiracji ciała obcego, utonięcia) czy rozległy uraz. Są to też przyczyny, które częściej prowadzą do zatrzymania serca w mechanizmie asystolii.
Migotanie komór i częstoskurcz komorowy są częściej wynikiem zawału mięśnia sercowego i różnego rodzaju kardiomiopatii.
Szczególnie ważne w przypadku stwierdzenia asystolii lub PEA jest poszukiwanie odwracalnych przyczyn zatrzymania krążenia. Należą do nich:
- hipoksja – zbyt mała ilość tlenu we krwi,
- hipowolemia – zbyt mała objętość krążącej krwi,
- odma prężna – może wystąpić w przypadku urazów klatki piersiowej,
- tamponada serca – płyn w worku otaczającym serce, który utrudnia jego prawidłową pracę,
- zatorowość płucna,
- ostre zespoły wieńcowe – np. zawał mięśnia sercowego,
- kwasica,
- zaburzenia elektrolitowe,
- hipotermia,
- zatrucia,
- hipoglikemia,
- uraz.
Asystolia – postępowanie
Początkowe postępowanie jest takie samo dla wszystkich mechanizmów zatrzymania akcji serca. W przypadku NZK, niezależnie od jego mechanizmu, należy zastosować algorytm BLS (Basic Life Support). Są w nim zawarte podstawowe czynności resuscytacyjne, które powinna wykonać każda osoba będąca świadkiem NZK. Według tego algorytmu, po zapewnieniu bezpieczeństwa sobie, osobie poszkodowanej i wezwaniu pomocy należy rozpocząć resuscytację krążeniowo-oddechową według schematu: 30 uciśnięć klatki piersiowej na 2 oddechy ratunkowe.
Jeśli jest taka możliwość, powinno się skorzystać z automatycznego defibrylatora zewnętrznego (AED). Urządzenia tego typu są coraz częściej dostępne w miejscach publicznych, na dworcach, w centrach handlowych itp. Po przymocowaniu elektrod do ciała osoby poszkodowanej według instrukcji zamieszczonej na urządzeniu, defibrylator sam wykona interpretację zapisu EKG.
W przypadku NZK są tylko dwa rytmy do defibrylacji: migotanie komór i częstoskurcz komorowy bez tętna. W przypadku asystolii defibrylacja nie ma zastosowania. Dlatego, jeśli wynik EKG wykaże brak czynności elektrycznej serca, urządzenie nie wykona defibrylacji i poinstruuje osobę udzielającą pomocy, aby kontynuowała uciśnięcia klatki piersiowej do czasu przybycia pomocy.
Zespół ratownictwa medycznego lub inny wykwalifikowany personel medyczny, który przejmuje pacjenta w stanie zatrzymania krążenia, wykonuje zaawansowane zabiegi resuscytacyjne zawarte w algorytmie ALS (Advanced Life Support).
Personel wykonuje i interpretuje EKG. Jeśli nie stwierdzono rytmu do defibrylacji, należy kontynuować resuscytację krążeniowo-oddechową i rozpocząć podawanie leków.
Asystolia – leczenie
Jeśli pojawi się asystolia, leki w postępowaniu specjalistycznym są niezbędne. Ratownik lub lekarz, przybyli na miejsce zdarzenia i dysponujący kardiomonitorem wiedzą, co robić. Środkiem stosowanym w takim przypadku jest adrenalina podawana dożylnie. Jeśli zastosowanie adrenaliny nie spowoduje przywrócenia akcji serca, należy kontynuować RKO oraz poszukiwać i leczyć odwracalne przyczyny zatrzymania krążenia.
W przypadku ich wystąpienia odpowiednim postępowaniem będzie np. wyrównanie zaburzeń elektrolitowych, podanie glukozy czy odbarczenie odmy prężnej. Postępowanie ratownicze jest inne niż w przypadku np. migotania komór, kiedy to stosuje się defibrylację i inne leki.
Bibliografia
W Wylecz.to opieramy się na EBM (Evidence Based Medicine) – medycynie opartej na faktach i wiarygodnych źródłach. Dowiedz się więcej o tym, jak dbamy o jakość naszych treści.
- Anders J. (red.), Wytyczne resuscytacji 2015. Polska Rada Resuscytacji, Kraków 2016.
- Gajewski P., Interna Szczeklika 2015. Wydawnictwo Medycyna Praktyczna, Kraków 2015.
Opublikowano: 31.10.2018;
Oceń:
4.6
Ten tekst został napisany przez Eksperta, który posiada kierunkowe wykształcenie oraz doświadczenie. Nawiązując współpracę z autorytetami w danej dziedzinie nauki serwis Wylecz.to dba o najwyższą jakość i wiarygodność informacji publikowanych w serwisie. W Wylecz.to opieramy się na EBM (Evidence Based Medicine) – medycynie opartej na faktach i wiarygodnych źródłach.
Piotr Ziętek
Lekarz
470
Komentarze i opinie (1)
opublikowany 17.01.2019