Stres pourlopowy – czym jest, przyczyny, objawy, jak go obniżyć?

Co to jest stres pourlopowy?

Stres pourlopowy dotyczy wielu osób. Według niektórych badań – nawet 70-80 proc. urlopowiczów deklaruje doświadczenie powakacyjnego smutku. Wizja kolejnego urlopu i dni wolnych jest jeszcze bardzo daleko, a my doświadczamy straty przyjemnego odpoczynku i chwil tylko dla siebie, często nie mając nawet ochoty przejrzeć zdjęć czy pamiątek z podróży.

Nie da się ukryć, że powrót do pracy wiąże się z pewnego rodzaju emocjonalnymi konsekwencjami. Natłok obowiązków zawodowych i stres związany z dużymi zaległościami mogą powodować konkretne objawy. To poczucie przytłoczenia, niechęć do porannego wstawania i negatywne myśli. Również zachwianie równowagi funkcjonowania organizmu, wywołane na przykład przestawieniem rytmu dobowego, mogą potęgować objawy stresu pourlopowego.

Dochodzi do tego nierzadko zmiana klimatu (jeśli podróżowaliśmy nieco dalej) i ogólne gorsze samopoczucie. To sprawia, że zamiast powracać wypoczęci, trafiamy z powrotem do pracy w jeszcze gorszej kondycji niż przed urlopem.

Zespół napięcia powakacyjnego – skąd się bierze?

Istnieją pracownicy wręcz podekscytowani wizją powrotu do pracy. Jednak powiedzmy sobie szczerze – jest ich niewielu. Większość osób wakacyjny nastrój traci bardzo szybko. Według specjalistów smutek wynikający z utraty letniej swobody jest jak najbardziej naturalnym zjawiskiem wynikającym ze zmiany sposobu spędzania czasu. Szereg emocji związanych z tym doświadczeniem jest tak naprawdę oznaką zdrowego funkcjonowania psychicznego.

Jednak gdy objawy są tak silne, że pracownikowi trudno powrócić do swoich obowiązków, a poczucie komfortu jest wyjątkowo niskie, możemy zastanowić się, czy nie doszło do wystąpienia zespołu stresu pourlopowego w wyjątkowo silnej formie. Dlaczego tak się dzieje?

Wielu ekspertów zauważa, że często praca budzi w nas niezwykle silne emocje. To właśnie przyczyna, dla której wiele osób dopada wypalenie zawodowe, czyli całkowita utrata motywacji i chęci do dalszej pracy, a także odczucie, że dotychczasowe osiągnięcia są nic niewarte. Choć zespół napięcia powakacyjnego nie jest na szczęście tak poważny i przeważnie mija samoistnie, często jego objawy przypominają wypalenie zawodowe w mikroskali, zwłaszcza w pierwszych dniach pracy.

Co ciekawe, stres pourlopowy nie dotyczy bynajmniej jedynie letnich wakacji. Według ekspertów bardzo często dopada pracowników... w styczniu, po celebracji Bożego Narodzenia i Nowego Roku. Dorobił się nazwy post-holiday blues i wyjątkowo często opisywany jest w mediach oraz pracach naukowych.

Trudny powrót do obowiązków służbowych

Co ciekawe, syndrom stresu pourlopowego dopada również... pracoholików. Według badań wiele z tych osób doświadcza ogólnego stresu związanego z powrotem do pracy. Być może wiąże się to z obawą przed zaległościami – ustalenie priorytetów może okazać się w tej sytuacji zbyt trudne. Nierzadko pracoholicy mają więc problemy już w czasie samych wakacji.

Złe samopoczucie wynika przede wszystkim ze skrajności zmieniających się składowych rzeczywistości. Regularne, codzienne chodzenie do pracy, paradoksalnie również jest elementem naszej strefy komfortu – jeśli nagle wyjeżdżamy, zmieniamy strefę klimatyczną i czasową oraz plan dnia, również może to być szokiem dla psychiki i utrudniać następnie ponowne rzucenie się w wir pracy. Organizm stara się dostosować do sytuacji, próbując przywrócić porządek i balans. Nierzadko wywołuje to gorszy nastrój i samopoczucie.

Objawy stresu pourlopowego

Jak wyglądają zatem objawy stresu pourlopowego? Najczęściej objawia się:

• brakiem zainteresowania obowiązkami zawodowymi,
• bólami głowy,
• dolegliwościami ze strony układu pokarmowego,
• brakiem możliwości skupienia uwagi,
• ogólnym zmęczeniem.

Wiele osób może odczuwać napięcie i stres.

Pracownicy, których dotknął zespół stresu pourlopowego, skarżą się na nadmierną senność, brak chęci do własnej pracy związany z nawałem obowiązków i poczucie, że obowiązki zawodowe przerastają ich siły. Czas wakacji wydaje się odległy, a niechęć do swojej pracy rośnie i rośnie.

Zespół napięcia powakacyjnego – jak zapobiegać?

Co zrobić, by powrót do pracy nie był tak bolesny i by zminimalizować odczucie straty po powrocie? Niektóre aktywności pomagają uniknąć syndromu stresu pourlopowego.

1. Ważne, by spędzić czas wolny w sposób jakościowy – wówczas pozytywnymi emocjami satysfakcji i poczucia prawdziwego wypoczęcia zniwelujemy powakacyjny smutek.
2. Warto umiejętnie planować czas wolny, np. pamiętać o regeneracji również pomiędzy samym urlopem a dotarciem do biura. Jeśli stopniowo będziemy dawkować sobie powrót do pracy, na przykład wrócimy dzień wcześniej i odpoczniemy w domu, w znajomym środowisku, w którym na spokojnie się rozpakujemy i przygotujemy do standardowego poniedziałku, możemy nieco zmniejszyć stres pourlopowy.
3. Ważne, by połączyć czas wakacji z czasem „zwykłym” – na przykład poprzez wspomniane oglądanie zdjęć, by te dwie sfery zaczęły się naturalnie przenikać.
4. Aby złagodzić powrót, zdrowo spędzaj czas – ruch na świeżym powietrzu i wdrożenie zasad zdrowego odżywiania również przyniosą dawkę naturalnego szczęścia. Zwłaszcza że w lecie pogoda sprzyja aktywności fizycznej.

Dlaczego stres pourlopowy Cię dopadł i jak z niego wyjść?

Co jednak, jeśli zespół napięcia powakacyjnego już nas dopadł? Choć zazwyczaj mija sam, przydatne jest wdrożenie metod, które pomogą szybciej się z nim uporać. Na początek ustal priorytety obowiązków zawodowych. Warto wyznaczyć cztery obszary dotyczące obowiązków zawodowych. Podzielić je na to:

• co trzeba zrobić natychmiast,
• co trzeba zrobić w ciągu kilku dni,
• co może być zrobione później,
• co można przekierować do współpracowników.

Zarządzanie obowiązkami zawodowymi znacząco pomoże odzyskać kontrolę i poczucie sensu wobec własnej pracy.

Inną metodą jest wspomniane spędzanie czasu na zewnątrz – możemy pomyśleć o weekendowym wypadzie poza miasto czy spotkaniu ze znajomymi.

Powrót do pracy obejmuje szereg emocji związanych z przejściem między strefą wypoczynku a strefą obowiązków. To naturalne zjawisko. Jeśli jednak stres pourlopowy przedłuża się i bardzo utrudnia codzienne funkcjonowanie, nie warto zwlekać z wizytą u psychologa – indywidualnie doradzi, jak wyjść z tego stanu i na nowo cieszyć się życiem, oraz miło wspominać wakacyjny czas.