Smutek – czym jest, dlaczego go odczuwamy, jak sobie z nim radzić?

Czym jest smutek?

Smutek to negatywna emocja, która dotyczy każdego człowieka i utrudnia codzienne funkcjonowanie. Poczucie przygnębienia może przerodzić się w żal lub rozpacz. Smutek powstaje m.in. w wyniku:

• rozbieżności pomiędzy oczekiwaniami a rzeczywistością, wtedy kiedy potrzeby nie zostaną zaspokojone;

• doznania straty.

Smutek jako emocja

Emocje to skomplikowane, subiektywne stany psychiczne, które wywołują zmiany zarówno fizjologiczne, somatyczne, jak i poznawczo-behawioralne. Cechuje je silne pobudzenie i krótki przebieg. Smutek, tak jak radość, złość, zaskoczenie, niechęć i strach, znajduje się w grupie podstawowych, wrodzonych emocji, czyli odczuwanych i rozpoznawanych przez wszystkich ludzi.

Smutek należy do negatywnych emocji, których celem jest prowokacja do zaprzestania aktywności, która go wywołuje. Negatywne emocje mogą też potęgować motywację do kontynuacji wysiłków, w celu uniknięcia jakiegoś niepowodzenia, które zaniża samoocenę.

Czy smutek jest zdrowy?

Okazuje się, że smutek może być zdrowy i pożyteczny. Jak każda inna emocja, informuje o istnieniu określonych potrzeb. Poza tym ma on ułatwić przetrwanie poprzez ograniczenie aktywności i poinformować innych o potrzebie wsparcia.

Odczuwanie emocji łączy się z inteligencją emocjonalną, która jest niezbędna do prawidłowego rozwoju człowieka. Pozwala ona rozpoznawać uczucia swoje i innych, motywować się do działania oraz panować nad emocjami. Jak każda emocja, smutek spełnia trzy funkcje:

• adaptacyjną, która przygotowuje ciało do działania. W przypadku smutku jest to redukowanie aktywności i oszczędzanie sił;
• społeczną, która ułatwia interakcje z otoczeniem. Smutek podświadomie wywołuje u innych ludzi chęć niesienia pomocy i zainteresowania się stanem smutnego;

• motywacyjną, która polega na sprzężeniu pomiędzy emocjami a zachowaniem. W przypadku smutku osoba, która go doświadcza, uczy się, jak unikać sytuacji, która go wywołuje.

Poza tym, smutek:

• ułatwia zrozumienie wagi tego, co utracone;
• pozwala się zatrzymać;
• może obniżyć napięcie, np. przez płacz;

• pomaga spotkać się z własnymi słabościami, co czasami jest potrzebne.

W przypadku kiedy uczucie smutku trwa zbyt długo, powoduje negatywne skutki zdrowotne. Zdarza się, że smutek wymaga leczenia, np. kiedy jest jednym z objawów depresji. Należy wtedy niezwłocznie udać się do specjalisty i ratować swoje zdrowie psychiczne, a w konsekwencji także fizyczne.

Czym smutek różni się od depresji?

Smutek to emocja, która z zasady ma charakter chwilowy. Pojawia się w odpowiedzi na konkretne wydarzenie. Po pewnym czasie przemija, bez konieczności specjalistycznych terapii.

Depresja to długotrwała choroba, która charakteryzuje się m.in. przedłużającym się uczuciem smutku, nieustannym pesymizmem, zaniżoną samooceną oraz kłopotami ze snem. Jest bardzo niebezpieczna, ponieważ może prowadzić do samobójstwa i dlatego trzeba ją leczyć. Depresyjny nastrój wyróżnia kompletny brak energii i chęci do działania, a także zaprzestanie odczuwania czegokolwiek, w szczególności jakichkolwiek pozytywnych emocji.

Jak objawia się smutek?

Warto wiedzieć, że ekspresja emocji, w tym smutku, zależy m.in. od uwarunkowań kulturowych. Przeżywanie smutku zależy też od czynników osobniczych i sytuacyjnych. Najczęściej charakteryzują go następujące objawy:

• spowolnione ruchy,
• opuszczone ramiona,
• opuszczone kąciki ust,
• usztywniona szyja,
• słabość w nogach,
• zapadnięta klatka piersiowa,
• bierność w działaniu,
• płacz,
• oczy bez wyrazu,

• wycofywanie się z życia społecznego, czyli izolacja.

Jakie są powody do smutku?

Przyczyny smutku mogą być bardzo zróżnicowane. Uwidacznia się on najczęściej jako odpowiedź na przeżyte sytuacje. Czasami jednak smutek pojawia się bez wyraźnego powodu. Źródłami smutku mogą być:

• nieprzyjemne emocje oraz słowa;
• obiekty, które kojarzą się z jakąś doznaną tragedią;
• przeszkody w dążeniu do obranych celów;

• negatywne przekonania na swój temat.

Smutek to znak, że w życiu dzieje się coś niedobrego, na co należy zwrócić uwagę. Mogą mu towarzyszyć: lęk, rozczarowanie oraz bezsilność. Odczuwanie smutku może być spowodowane, m.in. przez:

• poczucie samotności;
• poczucie straty kogoś lub czegoś;
• poczucie winy z jakiegoś powodu;
• odrzucenie w kontakcie z innymi ludźmi;

• różnego rodzaju niepowodzenia.

Jak można radzić sobie ze smutkiem?

Choć omawiana emocja ma swoje dobre strony, warto przerwać spiralę smutku. Bardzo ważne jest jednak, aby dać sobie prawo do odczuwania smutku i zaakceptować go. Dobrym sposobem na zmniejszenie uczucia smutku jest podzielenie się swoimi myślami z bliską osobą. Przynosi to poczucie ulgi, szczególnie jeśli łączy się z bliskością fizyczną, np. przytuleniem. Taka rozmowa pozwala spojrzeć na problemy z zupełnie innej perspektywy.

W celu obniżenia intensywności smutku warto spróbować:

• aktywności na świeżym powietrzu;
• indywidualnych, skutecznych sposobów na rozluźnienie;
• technik relaksacyjnych;
• spotkań z pozytywnie nastawionymi do życia przyjaciółmi;
• odpoczynku na łonie natury;
• snu, który przynosi ukojenie;

• czynności, które sprawiają radość, np. słuchania muzyki czy oglądania ulubionych filmów.